An Outlook On “Human Freedom” and Morals

Yıl 2019, Sayı: 69, 151 - 160, 15.07.2019

Hüseyin Öztürk

Öz

“Freedom of Human” is one of the important works of Prof. Dr. Necati Öner. He studies
morals and freedom relation in this book. I will also try to analyze morals from different
angles.
It is called “ethic” or “philosophy of morals” to the branch of philosophy concerning morals.
“Morals incident” is a pondering on the phenomenon called morals and philosophize.
Before philosophy was born and before the philosophers thought on it, there was morals
in societies. In this sense, it is not true to say the philosophers did conceive the morals.
Because every society has a perception of morals.
Freedom exists on multiple situations. There should be more than one possibility in order
to choose one of them. Therefore, selection is one of the main elements of freedom.
According to Necati Öner selection is different than the coincidence. Because selection
involves will. It is followed by morals step. Human feel free when they make choices with
their own will and put it into action. That is why amongst the livings only humans are
responsible from their actions. Responsible to whom? To their self, to the kith and kin, to
the society that they belong and most important of all, for a religious human responsible
to the God.

Anahtar Kelimeler

Morals, will, selection and human freedom

“İNSAN HÜRRIYETI” VE AHLAK İLIŞKISINE BIR BAKIŞ

Öz

“İnsan Hürriyeti”, Prof. Dr. Necati Öner’in en önemli eserlerinden biridir. Bu kitabında ahlak
hürriyet ilişkisini ele alıp inceler. Ben de bu doğrultuda ahlak olayına farklı açılardan
bakıp analiz etmeye çalışacağım.
Ahlak olayını konu alan felsefe dalına etik ya da ahlak felsefesi denir. Ahlak olayı, ahlak
denen fenomen üzerinde bir düşünme, felsefe yapmadır. Felsefe henüz doğmamışken,
filozoflar üzerinde düşünmeden de ahlak toplumlarda mevcuttu. Bu bakımdan ahlakı filozofların
bulduğunu söylemek doğru değil. Çünkü her toplumun kendine göre bir ahlak
anlayışı vardır.
Hürriyet, çeşitli durumlar karşısında söz konusudur. Birçok imkân olabilmeli ki, onlar
arasından bir seçim yapılabilsin! O halde seçme, hürriyetin temel unsurlarından birisidir.
Necati Öner’e göre; seçme tesadüften farklıdır. Çünkü seçmede işin içine irade girer. İradeden
sonra ise; ahlaki hareket gelir. İnsan hür iradesiyle seçip; onu eyleme dönüştürdüğünde
kendini özgür hisseder. Bu yüzden de canlılar içerisinde sadece insan yaptıklarından
sorumludur. Kime karşı sorumludur? Kendi nefsine, yakın çevresine, içinde yaşadığı topluma
ve hepsinden önemlisi inanan insan için Allah’a karşı sorumludur.

Anahtar Kelimeler

Ahlak, irade, seçme ve insan hürriyeti

Kaynakça

• • Akarsu, Bedia, Ahlâk Öğretileri, C. I, İÜEFY, İstanbul 1965.
• • Akseki, A. Hamdi, Ahlak Dersleri, TCDİRN, Ankara 1340
• • Aydın, Mehmet, Kant ve Çağdaş İngiliz Felsefesinde Tanrı Ahlak İlişkisi, Ankara 1981
• • Bolay, S. Hayri, “Terbiye ve Ahlâk”, Doğu Anadolu’nun Kalkınmasında (Sosyal, Kültürel ve İktisadî) Meseleleri Sempozyumu Tebliğleri, Tunceli 1985
• • Çağrıcı, Mustafa, Gazzâlî’ye Göre İslam Ahlâkı, İstanbul 1982
• • --------------------- , Ana Hatlarıyla İslam Ahlakı, İstanbul 1985
• • Çankı, M. Namık, Büyük Felsefe Lûgatı, C. I, İstanbul 1954
• • Carra de Vaux, İ. A. “Ahlâk” Md. C. I, İstanbul 1956
• • Gazâlî, İhya’ı Ulumi’d- Din, C. I, Mısır 1334
• • Hamidullah, Muhammed, İslam’da Devlet İdaresi, Çev. K. Kuşçu, İstanbul 1963
• • Heimsoeth, Heinz, Ahlak Denen Bilmece, çev. N. Uygur, İÜEFY, İstanbul 1957
• • Kaboğlu, İbrahim Ö., Kolektif Özgürlükler, DÜHFY, Diyarbakır 1989
• • Kant, Immanuel, Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi, Çev. İonna Kuçuradi, HÜY, Ankara 1982
• • Kapani, Münci, Kamu Hürriyetleri, Yetkin yayıncılık, Ankara 2013
• • Kaplan Mehmet, Şiir Tahlilleri, C. I, Dergâh Yayınları, B. 7 İstanbul 1981
• • Kemal Namık, Hürriyet Kasidesi, Vatan Gazetesi, 1860
• • Mengüşoğlu, Takiyettin, Felsefeye Giriş, İÜEFY, B. II, İstanbul 1968
• • Öner, Necati, İnsan Hürriyeti, Selçuk Yayınları, Ankara 1982
• • Öztuna, Yılmaz., Türkiye Tarihi, C. III, Hayat Yayınları, İstanbul 1964,
• • Öztürk, Hüseyin, Kınalızâde Ali Çelebi’de Aile, (Doktora Tezi), BAAKY, Ankara 1991
• • Sunar, Cavit, İbn Miskeveyh ve Yunan’da ve İslam’da Ahlak Görüşleri, AÜİFY, Ankara 1980
• • Tunaya, T. Zafer, Siyasal Kavramlar ve Anayasa Hukuku, Ekin yayıncılık, İstanbul 1982
• • Turan, Ramazan., “İbn Miskeveyh’de Erdem Kavramı ve Temel Erdemler”, dergipark. gov.tr
• • Uygur, Nermi, “Bir Felsefe Sorusu Nedir?”, Dergipark, yok. Gov. tr/ 14355
• • Ülken, H. Ziya, Aşk Ahlakı, B. IV, İstanbul 1981
• • …………………. , Ahlak, İÜEFY, İstanbul 1946