Prof. Dr. Necati Öner’s Perception of Liberty

Yıl 2019, Sayı: 69, 185 - 214, 15.07.2019

Cengiz Çuhadar

Öz

The problem of liberty, which is the main concern of the article, is one of the key issues
in the area of philosophy. From past to present, many thinkers explicated this issue and
made an effort to elucidate it. One of the thinkers, who struggled for the understanding
and explaining liberty and also advocated its necessity for people is intellectual and thinker
Prof. Dr. Necati Öner. Grown up in the recent period, he expanded the Turkish people’s
horizons and directed them through his thoughts. In our article, first the definitions and
the views of some thinkers about liberty is given. Then, the explanations of Necati Öner
about liberty is reviewed. The reason why liberty occurred differently is the diversity of
views. Öner, in general, defines liberty as ‘the power of a person who does or does not do
the thing he wants’. Öner tries to clarify the liberty in two areas which are metaphysics
and practice. The liberty which should be understood in metaphysical area is special for
people. The liberty that is used for people differs from the others because it includes conscious
and awarress of actions. The practical area is discussed in two parts, these are choice
and action liberty. Öner infers that if a person chooses what he wants and “acts/does” it, he
will feel free himself. However, if this “acting/doing” meets with an obstacle, he will comprehend
his subjugation. Therefore, he concludes that all human liberty provides ‘choice’
and ‘action’ as a basis.

Anahtar Kelimeler

Necati Öner, Liberty, Choice, Action, Will

PROF. DR. NECATİ ÖNER’DE HÜRRİYET ANLAYIŞI

Öz

Makalenin ana konusunu oluşturan hürriyet problemi, felsefe sahasındaki temel meselelerden
biridir. Geçmişten günümüze birçok düşünür bu konu üzerine açıklamalarda bulunarak,
meselenin anlaşılması için çaba sarf etmiştir. Hürriyeti anlama ve açıklama çabasına
giren, onun insan için gerekli olduğunu savunan düşünürlerden biri de son dönemlerde
yetişen, yaptığı çalışmalarla Türk insanının ufkunu açmaya, düşünceleriyle insanlara yön
vermeye çalışan fikir ve düşünce adamı Prof. Dr. Necati Öner’dir. Çalışmamızda öncelikle
hürriyet kavramına ve bazı düşünürlerin hürriyet ile ilgili görüşlerine yer verilmiştir.
Daha sonra Necati Öner’in hürriyet üzerine açıklamaları yer almaktadır. Hürriyet
anlayışının farklı biçimlerde ortaya çıkmasının nedeni zihniyet farklılıklarıdır. Öner, en
genel anlamda hürriyeti ‘bir insanın istediği şeyi yapma veya yapmama iktidarı’ şeklinde
açıklamaktadır. Öner, öncelikle hürriyeti metafizik ve pratik alan olmak üzere iki alanda
açıklamaya çalışmaktadır. Metafizik anlamda anlaşılması gereken hürriyet insanlara has
olan hürriyettir. İnsanlar için kullanılan hürriyet, bilinçli ve farkında olunarak yapılan
eylemleri kapsadığı için diğerlerinden farklı bir yapıya sahiptir. Pratik alanda ise seçme
ve eylem hürriyeti olarak iki alanda ele alınmaktadır. Öner, insanın istediğini seçip sonra
onu ‘yaptığında’ kendisini hür hissedeceğini, ancak bu eyleminin bir engelle karşılaştığında
hürriyetsizliğinin bilincine varabileceğini bunun için bütün insan hürriyetlerinin temelinde
‘seçme’ ve ‘eylem’ unsurlarının olduğu sonucunu çıkartmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Necati Öner, Hürriyet, Seçme, Eylem, İrade

Kaynakça

• • Elibol, Saadettin, “Hürriyet ve Sorumluluk Bilinci, Necati Öner”, Felsefe Konuşmaları, Akçağ Yay., 2. Baskı, Ankara, 1991.
• • Öner, Necati, İnsan Hürriyeti, Selçuk Yay., Ankara, 1982.
• • ----------------, Stress ve Dini İnanç, T. Diyanet V. Yay., 3. Baskı, Ankara, 1988.
• • ----------------, Felsefe Yolunda Düşünceler, M.E.B. Yay., İstanbul, 1995.
• • ----------------, Felsefe Yolunda Düşünceler (Genişletilmiş 2. Baskı), Akçağ Yay., • Ankara, 1999.
• • ----------------, “Kurtuluş İslam’dadır”, Tercüman Gazetesi, 19 Ağustos 1979.
• • ----------------, “Din Aleyhtarlığı ve Din Dersleri”, Tercüman Gazetesi, 4 Eylül 1981.
• • ----------------, “Yeni Tasarıda Din Hürriyeti”, Tercüman Gazetesi, 1 Ağustos 1982.
• • ----------------, “Hürriyetin Sınırı”, Felsefe Dünyası, Sayı: 17, Ankara, 1995.
• • ----------------, “İnsandan Beklenen”, Felsefe Dünyası, Sayı: 22, Ankara, 1996.
• • Spinoza, Etika, Çev. H. Ziya Ülken, M.E.B. Yay., 2. Baskı, İstanbul, 1965.