KÖTÜLÜK PROBLEMİ TEİZMİN ÜSTESİNDEN GELEMEYECEĞİ BİR KONU MUDUR?

Yıl 2020, Sayı: 72, 143 - 171, 15.12.2020

Mehmet Demirtaş

Öz

Düşünce tarihinin en köklü sorunlarından biri olan kötülük problemi özellikle teist sistemlerin en önemli sorunları arasında yer almaktadır. Zira her şeye gücü yeten, her şeyi bilen, mutlak, mükemmel olan bir Tanrı anlayışı ile âlemde var olan kötülüklerin nasıl uzlaştırılacağı sorunu hem teist hem de teist olmayanlarca sorgulanmıştır. Kötülük problemini açıklığa kavuşturmada faklı görüşlerin ortak noktada ne derece buluşacağı ya da herkesin tatmin olabileceği cevapların verilip verilemeyeceği tartışmalıdır. Zira bu soruna ne tür cevaplar verilirse verilsin, açıkta kalan bazı hususlar her daim olacaktır. İşte bu yaklaşımdan hareketle bu makalede özellikle çalışmanın sınırları da dikkate alınarak teizm açısından kötülük probleminin üstesinden gelinebilen bir konu olup olmadığı ya da ne derece bir sorun olduğu eleştirel bir bakış açısıyla ele alınmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Teizm, Ateizm, Tanrı,, İyilik, Kötülük, Kudret

Kaynakça

• Referans 1 Abdiraşit Babataev,. “Richard Swinburne’ün Kötülük Sorununa Yaklaşımı”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 6, S: 3, 2017, s, 11-20.
• A. Kadir Çüçen,. “Kötülüğün Kaynağı Nedir?”, Felsefe Dünyası, S. 25, 1997.
• Aydın Topaloğlu,. Teizm ya da Ateizm, Kaknüs Yayınları, İstanbul, 2001.
• Alvin Plantinga,. God, Freedom and Evil, Reprint of the ed. Published by Harper & Row, 2. Basım, Newyork, 2002
• Brian. Davies, Din Felsefesine Giriş, Çev. Fatih Taştan, Paradigma Yayınları, İstanbul, 2011.
• Cafer Sadık Yaran,. Kötülük ve Theodise, Vadi Yay, Ankara, 1997.
• David Hume,. Din Üstüne, Çev. Mete Tuncay, İmge Kitabevi, 3. Baskı, Ankara, 1995.
• Eyüp Aktürk,. “Metafiziksel Bir Sorun Olarak Kötülük”, Felsefe Dünyası, 2014/1, S: 59, s-150-167.
• Etienne Gilson,. Tanrı ve Felsefe, Çev. Mehmet Aydın, Birleşik Yay, İstanbul, 1999.
• Edward H Madden,. “Farklı Açılardan Kötülük Problemi” çev. Sami Şekeroğlu, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 21, 2009.
• Emine Öğük,. Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, “İslam Düşüncesinde Şer/Kötülük Probleminin İzahına Katkı Sağlayan Etkili Öğreti: Hikmet”, 2015/I, C: III, Sayı: 1. s. 12-37.
• Frederick Robert Tennant,. Philosophical Theology II Volume, Cambridge University Pres, London, 1930.
• Fatma Yüce,. “Din Felsefesinde Kötülük Problemi ve Teodise”, Felsefe Dünyası, 2016, S: 63. s. 179-202.
• Gazali, İhyau Ulumi’d-Din, Çev. Ahmed Serdaroğlu, Bedir yayınevi, C. 4, İstanbul, 1975.
• Hasan Eren- N. Gözaydın- İ. Palatır- T. Tekin-H. Zülfikar, Türkçe Sözlük C. 2, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Basım Evi, Ankara, 1988.
• H. Ömer Özden,. “İbn Sina ve Leibniz’de Kötülük Problemi”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S: 13, 1997, s, 269-286.
• H. D. Lewis. ““The Explanation of Exces Evil” Philosophy of Religion, English University Pres, London, 1965.
• Hulusi Arslan,. “Doğal Felaket ve Istıraplar Konusunda Kelamcıların Görüşleri”, Marife Dergisi, S: 2, Güz-2002, s, 19-34.
• İbrahim Bor,. “Kötülük Sorunu ve Kantçı “Negatif Teodise”, Dicle Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, C: IX, S: 1, 2007. s, 151-168.
• İbrahim Emiroğlu,. Klasik Mantığa Giriş, Elis Yayınları, Ankara, 2004.
• İsmail Şimşek,. “William L. Rowe ve Kötülüğün Anlamsızlığı”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C: 11, S: 55, 2018. s, 1023-1040.
• John Hick, Philosophy of Religion, Prentice-Hall Pres, New Jersey, 1973.
• J. L.Mackie, “Evil and Omnipotence”, God and Evil: Reading on the Theological Problem of Evil, Ed. N.pike, N.J: Prentice, Hall, 1964.
• Josiah. Royce, “The Problem of Job”, Studies of Good and Evil, New York, Copright 1898, By D. Appleton and Company, Archon Boks, Hamden, Connecticut, 1964.
• Josiah Royce,. The Spirit of Modern Philosophy, Dover Publication, Inc., New York, 1892.
• Josiah Royce,. The World and The Individual, Second Series, Dover Publications, Inc, New York, 1959.
• Macit Gökberk,. Felsefe Tarihi, Remzi Kitabevi, 7. Baskı, İstanbul, 1993.
• Mehmet Aydın,. Din Felsefesi, Selçuk Yayınları, 4. Baskı, İstanbul, 1994.
• Mehmet Aydın, S. Kant’ta ve Çağdaş İngiliz Felsefesinde Tanrı Ahlak İlişkisi, TDV. Yayınları, Ankara. 1991. Mehmet Demirtaş,. Royce’un Din Felsefesi, Otorite Yayınları, İstanbul, 2016. Metin Yasa,. “Kötülük Sorunu”, Din Felsefesi El Kitabı, Ed. Recep Kılıç-M. Sait Reçber, Grafiker Yayınları, Ankara, 2014.
• Metin Yasa,. Tanrı ve Kötülük, Elis Yay, Ankara, 2003.
• Metin Özdemir,. İslam Düşüncesinde Kötülük Problemi, Furkan Yayınları, İstanbul.
• Melike Molacı,. “Modern Teodise Denemelerinin Olanağı Üzerine”, DTCF Dergisi, 58.2, 2018. s, 1300-1326.
• Michael Peterson-William Hasker-Bruce Reichenbach-David Basinger, Din Felsefesi Seçme Metinler, Çev: Rahim Acar-Nebi Mehdiyev- Hümeyra Özturan-Osman Baş, İstanbul, 2013.
• Michael Peterson-William Hasker-Bruce Reichenbach-David Basinger, Akıl ve İnanç ‘Din Felsefesine Giriş’, Çev. Rahim Acar, Küre Yayınları, 5. Basım, İstanbul, 2015.
• Mustafa Çakmak,. “Albert Camus’nün Felsefesinde Hayatın Anlamı ve Varoluşsal Kötülük Problemi”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2013/2, S: 38, s-75-109.
• Mustafa Çevik,. “David Hume’da Kötülük Sorunu”, Dinî Araştırmalar Dergisi, C: 6, S: 16. s, 25-38.
• M. Kazım Arıcan,. “Kant’ın Kötülük Anlayışı ve Teodise Eleştirisi”, C.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, X/2, 2006, s, 217-235.
• Naim Şahin,. “Hegel Felsefesinde Kötülük Problemi”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 24, S. 1, Ankara, 2004, s-71-83.
• Necip Taylan,. Düşünce Tarihinde Tanrı Sorunu, Ayışığı Kitabevi, İstanbul, 1998.
• Necip Taylan,. İslam Düşüncesinde Din Felsefeleri, MÜİFY, İstanbul, 1994.
• Necati Öner,. Klasik Mantık, Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara, 1986.
• Peter Bertocci, Anthony. Introduction to the Philosophy of Religion, Prentice-Hall, Inc. Boston, 1951.
• Robin Le Poidevin,. Ateizm, İnanma İnanmama Üzerine bir Tartışma. Çev. Abdullah Yılmaz, Ayrın Yayınları. İstanbul, 2003.
• Sedat Baran,. “Molla Sadra’da Algısal Kötülük Bağlamında Şerr Problemi”, e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, C: 11, Sayı: 1, April-2019, s, 13-35.
• Selahattin Akti,. “Gazali ve Leibniz Optimizminden Kant’ın Otantik Teodisesine Kötülük Sorunu”, Temaşa Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi, S: 6, 2017.s, 33-56.
• Şaban Haklı,. ” Kötülük Problemi, Yaklaşımlar ve Eleştiriler”, Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi, S: 2, 2002. s,195-211.
• Şahin, Efil, İbn Arabi’ye Göre Tasavvuf Felsefesinde Kötülük Problemi ve Teodise” Felsefe Dünyası, 2011/1, S: 53. s, 92-108.
• Taşkıner Ketenci, - Metin Topuz,. “Augustinus, Leibniz ve Kant: Kötülük Üzerine Bir Rapsodi”, Sosyal Bilimler Dergisi,2017, S: 18, s, 290-304.
• The Encyclopedia of Philosophy, “The Problem of Evil” Macmillian University Pres, 1967, C. 3, New York, 1967.
• Thomas F Powell,. Josiah Royce, Twayne Publishers, Inc., New York, 1967.
• Tuncay İmamoğlu,. “Seneca Felsefesinde Kötülük Problemi” Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi II, S: 1, 2002.s, 51-57. William Hasker,. “İnsanın Özgürlüğü ve Kötülük Problemi”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 53:1, 2012, s, 183-198.
• William James,. Selected Papers on Philosophy, Introduction by C. M. Bakewell, J. M. Dent & Sons Ltd, London, 1917.
• Yaşar Türkben,. “Kötülük Problemi: Gazali-Swinburne Mukayesesi”, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Ocak-2009, S:21, s, 89-109.
• Yaşar Türkben,. D. Z. Phillips’de Kötülük Problemi, Felsefe Dünyası, 2011/1, S: 53, s, 175- 190.