MİTOLOJİDEN FELSEFEYE DOĞA-İNSAN İLİŞKİSİ

Yıl 2022, Sayı: 76, 135 - 157, 13.12.2022

Murat Bahadır

Öz

Tarihsel süreç içerisinde insan hem kendisi hem de etrafını saran gerçeklik hakkında her zaman doğayı referans noktası olarak almıştır. Bir referans noktası olarak doğa, bu süreçte insanın ilk varoluşundan günümüze farklı şekillerde algılanmıştır. Buna göre kimi zaman maddi, metafizik kimi zaman da düalist bir gerçeklik olarak görülen doğa içerisinde insan, doğa karşısında kendisini farklı şekillerde konumlandırmıştır. İlk zamanlarda etrafını saran gerçeklik hakkında yeterli bilgi sahibi olmayan insan, doğaya saygı duymuş ve kendisini bir parçası olarak gördüğü doğa ile uyumlu olmayı bir zorunluluk olarak görmüştür. Doğayı mistik bir gerçeklik olarak görmenin neden olduğu bu bakış açısı, zamanla doğa ve kendisi hakkında bilgisi artan insan ile birlikte değişime uğramıştır. Sürekli artan bilgi birikimini aydınlanma olarak gören insan, doğayı maddi bir gerçekliğe indirgemiştir. Bu da akıl sahibi bir varlık olarak insanın doğayı kendi ideallerini gerçekleştirmek için gerekli bir kaynak olarak görmesine neden olmuştur. Tarihsel süreç içerisinde değişen doğa-insan ilişkisinin antik Yunan ve Roma’daki düşünsel köklerinin ortaya konulmaya çalışıldığı bu çalışmada antik çağ, ele alınan konu özelinde düşünce tarihinin fragmanı olarak değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Doğa, İnsan, Antik Yunan, Roma, Mitoloji.

The Relationship Between Nature and the Human from Mythology to Philosophy

Öz

In the historical process, man has always taken nature as a reference point both about himself and the reality surrounding him. Nature as a reference point has been perceived in different ways from the first existence of man to the present in this process. Accordingly, in nature, which is sometimes seen as a tangible, metaphysical and sometimes dualistic reality, human beings have positioned themselves in different ways against nature. In the early days, man, who did not have enough knowledge about the fact surrounding him, respected nature and saw it as a necessity to be in harmony with nature, which he saw as a part of himself. This point of view, caused by seeing nature as a mystical reality, has changed over time with the increasing knowledge of nature and itself. Seeing the ever-increasing accumulation of knowledge as enlightenment, man has reduced nature to material reality. This has caused people, as rational beings, to see nature as a necessary resource to realize their ideals. In this study, in which the intellectual roots of the changing the relationship between nature and the human in ancient Greece and Rome are tried to be revealed in the historical process, antiquity is evaluated as a fragment of the history of thought in particular.

Anahtar Kelimeler

Nature, Human, Ancient Greece, Rome, Mythology.

Kaynakça

• Akdemir, A. (2016). İnsan Felsefesi, İstanbul: Sentez Yayıncılık
• Alpern, H. (1933). The March of Philosophy, New York: The Dial Press Inc.
• Al‑Ṭayyib, A. A. (1984). Proclus Commentary On The Pythagorean Golden Verses, Translation: Neil Linley, New York: University at Buffalo.
• Arslan, A. (2010). İlkçağ Felsefe Tarihi 4 (2. Baskı), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Aydoğdu, H. (2018). “Herakleitos ve Whitehead’ın Ontolojilerinde Dinamik ve Organik Bir Bütün Olarak Sınırsız Evren”, Kaygı, 31, ss. 217-238.
• Burkert, W. (1999). “On Nature and Theory A Discourse With The Ancient Greeks”, Michigan Quarterly Review, 37 (2). http://hdl.handle.net/2027/spo.act2080.0038.205
• Cevizci, A. (2011). Felsefe Tarihi (3. Baskı), İstanbul: Say Yayınları.
• Cicero, (2012). Tanrıların Doğası, çev. Çiğdem Menzilcioğlu, İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Cicero, (2016). Yasalar Üzerine, çev. C. Cengiz Çevik, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Cornford, F. M. (2015). Sokrates Öncesi ve Sonrası, çev. A. M. Celal Şengör-Senem Onan, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Cornford, F. M. (2020). Dinden Felsefeye, çev. Özgüç Orhan, İstanbul: Albaraka Yayınları.
• Descola P. (2013). Doğa ve Kültürün Ötesinde, çev. İsmail Yerguz, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Erdemli A. (2015). Mitostan Felsefeye, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Firth, F. M. (Selected and Arranged) (1904). The Golden Verses of Pythagoras And Other Pythagorean Fragments, Krotona: Theosophical Publishing House.
• Guthrie, W. K. C. (2011). Yunan Felsefe Tarihi, çev. Ergün Akça, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Hegel, G. W. F. (218). Felsefe Tarihi (2. Baskı) (Cilt 1), çev. D. Barış Kılınç, İstanbul: Natabene Yayınları.
• Herakleitos, (2005). Fragmanlar, çev. Çakmak, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• İlin, M.ve Segal, E. (2001). İnsan Nasıl İnsan Oldu (12. Baskı), çev. Ahmet Zekerya, İstanbul: Say Yayınları.
• Katz, A. M. and Katz, P. B. (1995). Emergence of Scientific Explanations of Nature in Ancient Greece, Circulation, 92 (3), ss. 637-645 https://doi.org/10.1161/01.CIR.92.3.637
• Kenny, A. (2011). Antik Felsefe, çev. Serdar Uslu, İstanbul: Küre Yayınları.
• Kuuliala, J. and Rantala, J. (2020). Introduction: travelling, religion, and society from Antiquity to the Middle Ages, J. Kuuliala and J. Rantala (Ed.), Travel, Pilgrimage and Social Interaction from Antiquity to the Middle Ages (ss. 1-14) içinde New York: Routledge.
• Laertios, D. (2019). Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri (8. Baskı), çev. Candan Şentuna, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Lucretius, (2017). De Rerum Natura Varlığın Yapısı, çev. İ. Zeki Eyüpoğlu, İstanbul: Onbir Yayınları
• Rousseau, J. J. (2019). Bilimler ve Sanatlar Üzerine Söylev (9. Baskı), çev. Sebahattin Eyüpoğlu, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Seneca, (2014). Doğa Araştırmaları, çev. Çengiz Çevik, İstanbul: Jaguar Kitap.
• Skirbekk, G. ve Gilje, N. (2011). Antik Yunan’dan Modern Döneme Felsefe Tarihi (4. Baskı). çev. Emrah Akbaş-Şule Mutlu, İstanbul: Kesit Yayınları.
• Thommen, L. (2012). An Environmental History of Ancient Greece and Rome, Trans.: Philip Hill, Cambridge: United Kingdom at the University Press.
• Ural, Ş. (2005). Kozmozdan Kaosa içinde Ş. Ural ve diğerleri (Yay. haz.). Kaos, Mantık, Matematik ve Felsefe II. Ulusal Sempozyumu, 21-24 Eylül 2004, Assos-Çanakkale, İstanbul: İKÜ Yayınları. https://www.safakural.com/makaleler/kozmozdan-kaosa
• Vernant, J. P. (2013). Yunan Düşüncesinin Kaynakları (2. Baskı), çev. Hüseyin Portakal, İstanbul: Cem Yayınevi.