HANS REICHENBACH’IN BİLİMSEL FELSEFESİ: BULMA VE DOĞRULAMA BAĞLAMLARI ÜZERİNDEN BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2023, Sayı: 78, 30 - 48, 15.12.2023

Seda Özsoy Somuncuoğlu

https://doi.org/10.58634/felsefedunyasi.1323928

Öz

Bulma ve doğrulama bağlamları, bilimsel yöntemin iki önemli aşamasını meydana getirmiştir. Yeni bir hipotezin ileri sürülmesi bulma bağlamıyla ilişkilendirilmiş ve bulma eylemi, yaratıcı bir sezgiyi içerdiğinden irrasyonel nitelemesiyle psikolojinin araştırma alanına dâhil edilmiştir. Hipotezin sınanması ise doğrulama bağlamının kapsamına girmiş ve tamamıyla rasyonel bir sürece karşılık geldiği düşünüldüğünden sınama, epistemoloji veya mantığın konusu olarak değerlendirilmiştir. Geleneksel felsefeyi spekülatif olmakla itham ederek felsefeyi bilimselleştirmeye yönelen Hans Reichenbach tarafından yapıldığı genel kabul gören bu ayrım, bilimselliğin belirlenmesinde önemli bir görevi yerine getirmiş ve pozitivist bilim geleneği içinde dikkat çekici bir konuma sahip olmuştur. Bu makalede, Reichenbach’ın bulma ve doğrulama bağlamları arasında ne tür bir ayrım yaptığı irdelenmek suretiyle onun bilimsel felsefesini nasıl temellendirdiği açıklanmaya çalışılacaktır. Bu makalenin amacı, düşünürün özellikle Experience and Prediction ve Bilimsel Felsefenin Doğuşu adlı eserlerinde ortaya koyduğu görüşlerini yeniden hatırlatarak bulma ve doğrulama bağlamlarına yönelik ayrımın içeriğini hem meseleyi benzer şekilde ele alanların hem de konuya eleştirel yaklaşanların katkıları ekseninde çözümlemektir.

Anahtar Kelimeler

Hans Reichenbach, Bulma Bağlamı, Doğrulama Bağlamı, Bilimsel Felsefe, Bilimsel Yöntem

Hans Reichenbach’s Scientific Philosophy: An Evaluation In Terms of Context of Discovery And Verification

Öz

The contexts of discovery and verification established two important stages of the scientific method. Putting forward a new hypothesis is associated with the context of discovery and the act of discovery has been included in the research field of psychology with its irrational characterization as it involves a creative intuition. The testing of the hypothesis fell within the scope of the verification context and was considered as the subject of epistemology or logic, as it was thought to indicate a completely rational process. This distinction, which is generally accepted to be made by Hans Reichenbach, who accused traditional philosophy of being speculative and tended to scientification philosophy, fulfilled an important task in determining scientificity and it has a remarkable position in the positivist scientific tradition. In this article, it will be tried to explain how Reichenbach grounded his scientific philosophy by examining what kind of distinction he makes between the contexts of discovery and verification. The aim of this article is to remind the views of the philosopher, especially in his works Experience and Prediction and The Rise of Scientific Philosophy, to analyze the content of the distinction between the contexts of discovery and verification in terms of the contributions of both those who discuss the issue in a similar way and those who approach the issue critically.

Anahtar Kelimeler

Hans Reichenbach, Context of Discovery, Context of Verification, The Scientific Philosophy, The Scientific Method

Kaynakça

• Demir, Ö. (2000). Bilim Felsefesi, Ankara: Vadi Yayınları.
• Feigl, H. (1967). “Mantıkçı Ampirizmin Bilim Felsefesi”, çev. Füsun Altıok, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Felsefe Bölümü Dergisi, 05, 2173-280. Feyerabend, P. K. (2007). Anarşizm Üzerine Tezler, çev. Ekrem Altınsöz, İstanbul: Öteki Yayınevi.
• Frank, P. (2017). Bilim Felsefesi: Bilim ile Felsefe Arasındaki Bağ, çev. Dilek Kadıoğlu, İstanbul: Say Yayınları.
• Glymour, C. & Eberhardt F. (2016). “Hans Reichenbach”, The Stanford Encyclopedia of Philosophy, https://plato.stanford.edu/entries/reichenbach/ (07.04.2023).
• Güçlü, A.; Uzun, E.; Uzun, S. & Yolsal Ü. H. (2008). Felsefe Sözlüğü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Halfpenny, P. (2010). “Rasyonalite ve Bilimsel Bilginin Sosyolojisi”, çev. Dilek Hattatoğlu, Bilim Sosyolojisi İncelemeleri: Temel Yaklaşımlar, Kavramlar ve Tartışmalar, ed. Bekir Balkız & Vefa Saygın Öğütle, ss. 58-64, Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Hızır, N. (1947). Kavram İncelemeleri: Pozitivizme Adı Üzerine, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 5(4), 393-399.
• Hume, D. (2019). İnsanın Anlama Yetisi Üzerine Bir Soruşturma, çev. Ferit Burak Aydar, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kuhn, T. (2017). “Keşif Mantığı Mı, Araştırma Psikolojisi Mi?”, Eleştiri ve Bilimsel Bilginin Gelişmesi, ed. Imre Lakatos & Alan Musgrave, çev. Nur Küçük, ss. 7-36, İstanbul: İthaki Yayınları.
• Kuhn, T. (2018). Bilimsel Devrimlerin Yapısı, çev. Nilüfer Kuyaş, İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Lenin, V. I. (1993). Materyalizm ve Ampiryokritisizm: Gerici Bir Felsefe Üzerine Eleştirel Notlar, çev. Sevim Belli, Ankara: Sol Yayınları.
• Milkov, N. (2021). “The Berlin Group and The Society for Scientific Philosophy”, The Routledge Handbook of Logical Empiricism, ed. Thomas Uebel & Christoph Limbeck-Lilienau, pp. 118-126, London: Routledge Publishing.
• Neslioğlu Serin, E. F. (2015). “Tamamlanmamış Bir Proje Olarak Viyana Çevresi Felsefesi: Düşünsel-Tarihsel Bir Arkaplan Soruşturması”, Kilikya Felsefe Dergisi, 1, 45-60.
• Öğütle, V. S. & Balkız, B. (2010). “Bilim Sosyoloji Üzerine Bazı Tespitler ve Gündem Önerileri”, Bilim Sosyolojisi İncelemeleri: Temel Yaklaşımlar, Kavramlar ve Tartışmalar, ed. Bekir Balkız & Vefa Saygın Öğütle, ss. 11-28, Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Popper, K. (2017). Bilimsel Araştırmanın Mantığı, çev. İlknur Aka & İbrahim Turan, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Hans Reichenbach’ın Bilimsel Felsefesi
• Reichenbach, H. (1938). Experience and Prediction (An Analysis of The Foundations and The Structure of Knowledge), Chicago: Phoenix Books-The University of Chicago Press.
• Reichenbach, H. (1949). The Theory of Probability (An Inquiry into The Logical and Mathematical Foundations of The Calculus of Probability), trans. Ernest H. Hutten & Maria Reichenbach, Los Angeles: University of California Press.
• Reichenbach, H. (1993). Bilimsel Felsefenin Doğuşu, çev. Cemal Yıldırım, İstanbul: Remzi Kitabevi Yayınları.
• Reichenbach, H. (2013). Bilime Yeni Pozitivist Bakış, İstanbul Konferansları, çev. Nusret Hızır & Halil Vehbi Eralp, Ankara: Epos Yayınları.
• Reichenbach, H. (2014). Kuantum Mekaniğinin Felsefi Temelleri, çev. Deniz Ölçek, İstanbul: Alfa Basım Yayım.
• Rosenberg, A. (2014). Bilim Felsefesi, çev. İbrahim Yıldız, Ankara: Dipnot Yayınları. Ural, Ş. (2006). Pozitivist Felsefe, İstanbul: Say Yayınları.
• Ülken, H. Z. (2005). Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul: Ülken Yayınları.