SCALE DEVELOPMENT AND VALIDATION STUDY ON COGNITIVE BIASES THAT AFFECT THE FINANCIAL DECISIONS OF GENERATION Z

Yıl 2023, , 867 - 884, 31.12.2023

Ayşe Pınar Uluçay , Selim Yazıcı

https://doi.org/10.29106/fesa.1339236

Öz

The objective of this research is to develop a measurement tool to determine the cognitive biases that affect financial decisions of Generation Z individuals. It is aimed that the scale to be developed will be a valid and reliable measurement tool and that it can be used in future studies to be carried out in the body of literature. Although there are studies in the field of behavioral finance dealing with the behavioral tendencies of individuals when making investment decisions in the body of literature, there is a need for more research in this area since the available knowledge base is limited. Therefore, it aims to develop a comprehensive, reliable and valid scale to measure cognitive biases affecting the decision-making process of Generation Z investors. This measurement tool has been developed as 47 items measuring 7 dimensions of cognitive biases, which were determined after a comprehensive literature review at the first stage. At the stage of obtaining expert opinion and creating the items, interviews were conducted with 6 academicians who are experts in behavioral finance, 2 PhD researchers and 5 Z generation individuals in order to ensure content and face validity, and several items have been rearranged. During the scale purification phase, a pilot survey was conducted with 53 Z generation individuals and the scale measuring cognitive biases that affect financial decisions of Z generation individuals was developed as 5 factors (dimensions) and 16 items. In the process of finalizing the scale, data were collected by using simple random sampling technique from 473 individuals of Generation Z, between the ages of 18-28, residing in İstanbul. As a result of the statistical analyzes performed, the cognitive biases that affect financial decisions scale, which was developed on the basis of the studies made by Pompian (2011), Kahneman and Tversky (1984), Sairafi, Selleby and Ståhl (2008), Baker (2019), Jainv.d. (2022), Kishor (2022), Orçun (2015) and Doğulu (2022), was shaped as 5 factors including "overconfidence ", "framing ", "loss aversion ", "herd psychology " and "fatalistic ".

Anahtar Kelimeler

Cognitive Biases, Scale Development, , Generation Z, Behavioral Finance

Z KUŞAĞININ FİNANSAL KARARLARINI ETKİLEYEN BİLİŞSEL YANILGILARA YÖNELİK ÖLÇEK GELİŞTİRME VE GEÇERLİK ÇALIŞMASI

Öz

Bu araştırmanın amacı, Z kuşağı bireylerin finansal kararlarını etkileyen bilişsel yanılgıları belirlemek için bir ölçme aracı geliştirmektir. Geliştirilecek ölçeğin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olması ve alan yazında gerçekleştirilecek gelecek dönem çalışmalarda kullanılabilmesi hedeflenmektedir. Alan yazında, davranışsal finans alanında bireylerin yatırım kararları verirken sahip oldukları davranışsal eğilimleri ele alan araştırmalar yapılmış olmasına rağmen, mevcut bilgi tabanı sınırlı olduğundan, bu alanda daha fazla araştırma yapılmasına ihtiyaç vardır. Bu nedenle, geleceğin yatırımcıları olacak Z kuşağı yatırımcıların karar verme sürecini etkileyen bilişsel yanılgıları anlayabilmek için kapsamlı, güvenilir ve geçerli bir ölçek geliştirme amaçlamaktadır. Bu ölçme aracı, ilk aşamada kapsamlı bir literatür taraması sonrasında belirlenen bilişsel yanılgıların 7 boyutunu ölçen 47 madde olarak geliştirilmiştir. Uzman görüşü alma ve madde oluşturma aşamasında, içerik ve görünüş geçerliğini sağlamak için davranışsal finans alanında uzman 6 akademisyen, alanda çalışan 2 doktora araştırmacısı ve 5 Z kuşağı birey ile görüşmeler gerçekleştirilerek bazı maddeler yeniden düzenlenmiştir. Ölçek saflaştırma aşamasında, 53 Z kuşağı bireye pilot bir anket çalışması gerçekleştirilmiş ve Z kuşağı bireylerin finansal kararlarını etkileyen bilişsel yanılgıları ölçen ölçek, 5 faktör (boyut) ve 16 madde olarak düzenlenmiştir. Ölçeğin sonuçlandırılması aşmasında ise, basit tesadüfi örneklem tekniği ile İstanbul ilinde ikamet eden 18-28 yaş arasındaki Z kuşağı 473 bireyden anket tekniği ile veri toplanmıştır. Gerçekleştirilen istatistiki analizler sonucunda, Pompian (2011), Kahneman ve Tversky (1984), Sairafi, Selleby ve Ståhl (2008), Baker (2019), Jain vd. (2022), Kishor (2022), Orçun (2015) ve Doğulu (2022)’nin çalışmaları temel alınarak geliştirilen finansal kararları etkileyen bilişsel yanılgılar ölçeği, “aşırı güven”, “çerçeveleme, “kayıptan kaçınma”, “sürü psikolojisi” ve “kadercilik” içeren 5 faktör olarak şekillendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bilişsel Yanılgılar, Ölçek Geliştirme, Z Kuşağı,, Davranışsal Finans

Kaynakça

• ALPER, D. ve ERTAN, Y. (2008). Yatırım Fonu Seçim Kararlarında Çerçeveleme Etkisi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 37, 174-184.
• ALTAY, E. (2008). Sermaye Piyasasında Sürü Davranışı: İMKB'de Piyasa Yönünde Sürü Davranışının Analizi. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 2(1), 27-58.
• AMIRAT, A. ve BOURI, A. (2009). A New Measure of Herding Behavior: Derivation and Implications. International Journal of Psychological and Behavioral Sciences, 3(6), 1287-1301.
• AYRANCI, A. E. (2020) Bireylerin Yatırım Kararlarının Davranışsal Finans Yaklaşımıyla İncelenmesi: Akademisyenlere Yönelik Değerlendirme. Biga İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), 13-29.
• BACHMANN, K. K., DE GIORGİ, E. G. ve HENS, T. (2018). Behavioral Finance for Private Banking: From The Art of Advice to The Science of Advice. New York: John Wiley & Sons.
• BAKER, H. K., KUMAR, S., GOYAL, N. ve GAUR, V. (2019). How Financial Literacy and Demographic Variables Relate to Behavioral Biases. Managerial Finance, 45(1), 124-146.
• BANERJEE, A. V. (1992). A Simple Model of Herd Behavior. The Quarterly Journal of Economics, 107(3), 797–817.
• BARBER, B. ve ODEAN, T. (2001), Boys will Be Boys: Gender, Overconfidence, and Common Stock Investment. The Quarterly Journal of Economics, 116(1), 261-292.
• BARBERIS, N. ve THALER, R. (2003). A Survey of Behavioural Finance. Handbook of the Economics of Finance, 1, 1053–1123.
• BARTKO, J. J. (1976). On Various Intra-Class Correlation Reliability Coefficients. Psychological Bulletin, 83, 762-765.
• BERKELAAR, A. B., KOUWENBER, R. ve POST, T. (2004). Optimal Portfolio Choice Under Loss Aversion. Review of Economics and Statistics, 86(4), 973-987.
• BIKHCHANDANI, S., HIRSHLEIFER, D. ve WELCH, I. (1992). A Theory of Fads, Fashion, Custom, and Change as Informational Cascades. Journal of Political Economy, 100(5), 992-1026.
• BONDT, W.F. ve THALER, R. (1985). Does The Stock Market Overreact?. The Journal of Finance, 40(3), 793-805.
• BRAGA, R. ve FÁVERO, L. P. L. (2017). Disposition Effect and Tolerance to Losses in Stock Investment Decisions: An Experimental Study. Journal of Behavioral Finance, 18(3), 271-280.
• BÜYÜKASLAN, A. (2012). Bireysel Yatırımcıları Finansal Yatırım Kararına Yönlendiren Faktörlerin Davranışsal Finans açısından İncelenmesi: Afyonkarahisar Örneği. (Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• CABALLE, J., ve SAKOVICS, J. (2003). Speculating Against an Overconfident Market. Journal of Financial Markets, 6(2), 199-225.
• CAPARRELLİ, F., D'ARCANGELİS, A. M. ve CASSUTO, A. (2004). Herding in The Italian Stock Market: A Case of Behavioral Finance. The Journal of Behavioral Finance, 5(4), 222-230.
• CENGİZ, S. ve TEKİN, B. (2020). Kendine Aşırı Güven ve Kayıptan Kaçınma Önyargıları Yatırım Kararlarında Önemli Bir Faktör mü? Global Journal of Economics and Business Studies, 9(17), 38-54.
• CHANDRA, A. ve KUMAR, R. (2012). Factors Influencing Indian Individual Investor Behaviour: Survey Evidence, SSRN, 39 (3), 141-167
• CHANG, C. (2008). The Impact of Behavioral Pitfalls on Investor’s Decisions: The Disposition Effect in the Taiwanese Warrant Market. Social Behavior and Personality: An International Journal, 36(5), 617-634.
• CLARK, L. A. ve WATSON, D. (1995). Constructing Validity: Basic Issues in Objective Scale Development. Psychological Assessment, 7(3), 309-19.
• ÇOBAN, A. T. (2009). IMKB’de Sürü Davranışının Test Edilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• ÇOKLUK, Ö., ŞEKERCİOĞLU, G. ve BÜYÜKÖZTÜRK, Ş. (2014). Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik: SPSS ve LISREL Uygulamalar. Ankara: Pegem Akademi.
• DANGOL, J. ve MANANDHAR, R. (2020). Impact of Heuristics on Investment Decisions: The Moderating Role of Locus of Control. Journal of Business and Social Sciences Research, 5(1), 1-14.
• DE BONDT, W. F. ve THALER, R. H. (1995). Financial Decision-Making in Markets and Firms: A Behavioral Perspective. Handbooks in Operations Research and Management Science, 9, 385-410.
• DITTMANN, I., MAUG, E. ve SPALT, O. (2010). Sticks or Carrots? Optimal CEO Compensation When Managers Are Loss Averse. The Journal of Finance, 65(6), 2015-2050.
• DOĞUKANLI, H.ve ERGÜN, B. (2015). BIST’te Sürü Davranışı: Hwang ve Salmon Yöntemi ile Bir Araştırma. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, 603, 7-24.
• DOĞULU, C. (2022). Lay Beliefs About Fatalism: Development of A General Fatalism Scale (GFAT). Klinik Psikoloji Dergisi, 6(2), 213-231.
• DURSUN, F. ve BAŞARAN, H. (2020). Sınavla Öğrenci Alan Liselerde Görev Yapan Öğretmenlerin Kadercilik Eğilimleri. Anadolu Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 1-14.
• ERDEN, A., ACAR ARSLAN, E., DÜNDAR, B., TOPBAŞ, M. ve CAVLAK, U. (2021). Reliability And Validity of Turkish Version of Pediatric Balance Scale. Acta Neurologica Belgica, 121(3), 669-675.
• ERGÖR, Z. B. (2017). Yatırımcı Davranışları ve Karar Vermede Çerçeveleme Etkisi: Türkiye’de Yaşayan Karar Vericiler Üzerine Bir Çalışma. Bankacılık ve Sigortacılık Araştırmaları Dergisi, 2(11), 8-20.
• ERGÜDER, Ü., ESMER, Y. ve KALAYCIOĞLU, E. (1991). Türk Toplumunun Değerleri. İstanbul: TÜSİAD Yayınları.
• FAGWRSTRÖM, S. (2008). Behavioural Finance: The Psychological Impact and Overconfidence in Financial Markets. Skövde: University of Skövde.
• FORNELL, C., ve LARCKER, D. F. (1981). Structural Equation Models with Unobservable Variables and Measurement Error: Algebra and Statistics, Journal of Marketing Research, 18 (3).
• GERVAIS, S. ve ODEAN, T. (2001). Learning To Be Overconfident. Review of Financial Studies, 14(1), 1-27.
• GLASER, M. ve WEBER, M. (2007). Overconfidence and Trading Volume. The Geneva Risk and Insurance Review, 32, 1-36.
• GRIFFIN, D. ve TVERSKY, A. (1992). The Weighing of Evidence and The Determinants of Confidence. Cognitive Psychology, 24(3), 411-435.
• GÜMÜŞ, U. T., ERHAN, V., & KILIÇ, Ç. (2019). Davranışsal Finansta Çerçeveleme Etkisi: Nazilli İİBF Örneği. Ekev Akademi Dergisi, 78, 567-586.
• HAIR, J.F., BLACK W.C., BABIN, B.J., ANDERSON, R.E. ve TATHAM, R.L. (2006), Multivariate Data Analysis. Journal of Abnormal Psychology, 87, 49-74.
• HAMURCU, Ç. (2015). Yatırım Kararlarının Davranışsal Finans Açısından İncelenmesi: Bilgi Teknolojileri Ve İletişim Sektörü Çalışanları Üzerine Bir İnceleme. (Doktora Tezi). Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
• HASSAN, T. R., KHALID, W. ve HABIB, A. (2014). Overconfidence and Loss Aversion in Investment Decisions: A Study of The Impact of Gender and Age in Pakistani Perspective. Research Journal of Finance and Accounting, 5(11), 148-157.
• HWANG, S. ve SALMON, M. (2004). Market Stress and Herding. Journal of Empirical Finance, 11(4), 585-616.
• HAYNIE, D. L., SOLLER, B. ve WILLIAMS, K. (2014). Anticipating Early Fatality: Friends’, Schoolmates’ and Individual Perceptions of Fatality on Adolescent Risk Behaviors. Journal of Youth and Adolescence, 43, 175-192.
• JAIN, J., WALIA, N., KAUR, M. ve SINGH, S. (2022). Behavioural Biases Afecting Investors’ Decision-Making Process: A Scale Development Approach. Management Research Review, 45(8), 1079-1098.
• JAVED, H., BAGH, T.ve RAZZAQ, S. (2017). Herding Effects, Over Confidence, Availability Bias and Representativeness as Behavioral Determinants of Perceived Investment Performance: An Empirical Evidence From Pakistan Stock Exchange (PSX). Journal of Global Economics, 6(1), 1-13.
• KABASAKAL, H. ve BODUR, M. (2007). Leadership and Culture in Turkey: A Multifaceted Phenomenon, CHHOKAR, J., BRODBECK, F.ve HOUSE, R. (Der.), Culture and Leadership Across the World: The Globe Book of In-depth Studies of Societies içinde (869-908). London: Psychology Press.
• KAHNEMAN, D., SLOVıC, P. ve TVERSKY, A. (1982). Judgment Under Uncertainty: Heuristics And Biases. Cambridge: Cambridge University Press.