EKONOMİK BÜYÜMENİN BORSA ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Yıl 2023, , 885 - 894, 31.12.2023

Cem Berk , İbrahim Sarı

https://doi.org/10.29106/fesa.1347859

Öz

Ekonomik büyüme ekonomik aktivitelerdeki büyümeyi ölçmektedir. Ekonomik büyüme ülkeler için önemlidir çünkü sıklıkla daha iyi sosyal ve ekonomik şartları beraberinde getirmektedir. Borsa performansı ekonomi içerisindeki bazı önemli şirketlerin ekonomik performansının göstergesi olması nedeniyle sıklıkla ekononmik büyüme için önemli bir göstergedir. Bu çalışmadaki yapılmış olan ampirik analizin amacı ekonomik büyüme ile borsa arsındaki ilişkinin ölçülmesidir. Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) üzerinde yaşanan yüzdelik değişimler ve BİST100 çalışmanın değişkenlerini oluşturmaktadır. Analiz 2003-2022 ve 2013- 2022 dönemlerini kapsayan iki farklı data seti üzerinden gerçekleştirilmiştir. Gerçekleştirilen analizler sırasıyla Hata Düzeltme Modeli, Vektör Auto Regresyon Modeli, Granger Nedensellik, Etki Tepki ve Varyans Ayrıştırmadır. 2013-2022 dönemleri için eşbütünleşme testinde uzun dönemli ilişki tespit edilmiş fakat hata düzeltme modelinde kısa dönemli ilişki tespit edilmemiştir. Ekonomik büyümedeki değişikliklerin %30’u borsa performansı ile açıklanabilirken, borsa performansındaki değişimlerin sadece %5’i ekonomik büyüme ile açıklanabilmektedir. BİST100 ekonomik büyümenin Granger Nedenidir. 2003-2022 dönemi için, hem kısa hem de uzun dönemli ilişki tespit edilmiştir. Uzun dönemli şokların %24’ü ortadan kalkmaktadır. Sonuçlara göre; borsa performansı ekonomik büyümenin bir göstergesi olarak kullanılabilir. Literatürdeki çalışmalar da borsa ile GSYİH arasında anlamlı ilişkinin hem yerel hem de uluslararası çalışmalarda olduğunu göstermektedir. Bulguların akademik, politik ve uygulama yönünden önemli sonuçları bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Büyüme, Borsa, Nedensellik

THE EFFECT OF ECONOMIC GROWTH ON STOCK EXCHANGE

Öz

Economic growth measures growth in economic activities. Economic growth is important for countries, because it often brings better economic and social standards. Stock exchange performance is often a good indicator of the economy since it shows the performance of some of the important companies in the economy. The empirical analysis in this article aims to investigate the relationship between economic growth and stock exchange performance. Percentage change in GDP of Turkey and BIST100 are used as variables for this purpose. Two different data sets; 2003-2022 and 2013-2022 are available in the research. The analysis include error correction model, vector auto regression, Granger causality, impulse response, and variance decomposition. For the period 2013-2022, cointegration long run relationship is determined but there is no short run relationship as explained by error correction model. 30% of changes in economic growth can be explained by stock exchange performance and only 5% of changes in stock exchange performance can be explained by economic growth. BIST100 Granger causes economic growth. For the period 2003-2022, both short run and long run relationships are detected. Shocks in the long run disappear by 24%. The results indicate that the stock exchange performance can be used as an indicator of economic growth. Works in the literature also show significant relationship between stock markets and GDP both in local and international studies. The findings have important academic, policy and practical implications.

Anahtar Kelimeler

Economic Growth, Stock Exchange, Casuality

Kaynakça

• Ake, B. (2010). The role of stock market development in economic growth: evidence from some Euronext countries. International Journal of Financial Research, 1(1), 14-20.
• Elitaş, B. L., Şenkardeşler, F. R. A., & Doğan, M. (2018). Ekonomik Büyüme ile Borsa Performansı Arasındaki İlişki: Türkiye Üzerine Ampirik Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(4), 807-819.
• GC, S. B. (2006). Stock market and economic development: a causality test. The Journal of Nepalese Business Studies, 3(1).
• Kaya, E., & Uğurlu, S. (2016). Seçili Bazı Makroekonomik Değişkenler Ve Hisse Senedi Piyasası Arasındaki Dinamik Etkileşim: Bıst 100 İçin Ekonometrik Bir Yaklaşım. Pamukkale University Journal of Social Sciences Institute/Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (23).
• Kazaz, F., & Demireli, E. (2022). Türkiye’de Gösterge Borsa Endeksi’nin (Bist 100) Makroekonomik Büyümeye Etkisi: Midas Analizi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 21(2), 824-839.
• Oskooe, S. A. (2010). Emerging stock market performance and economic growth. American Journal of Applied Sciences, 7(2), 265.
• Öz, B., & Uslu, H., (2020). Türkiye'de Hisse Senetleri, Banka Kredileri ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Zaman Serileri Analizi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (56), 123-160.
• Pekmezci, A., & Karayel, K. (2018). Finansal Gelişme ile Ekonomik Büyüme İlişkisinin BIST100 Üzerinden ARDL Analizi. Journal of Management and Economics Research, 16(4), 428-443.
• Tıraşoğlu, M., & Tıraşoğlu, B. Y. (2015). Hisse senetleri, banka kredileri ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye örneği. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3(3), 21-30.
• Vurur, S., S., (2020). Finansal Gelişme ey Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13 (2), 130-140.
• Yılmaz, K.(2022). Türkiye’de Finansal Gelişme Göstergeleri İle Büyüme Arasındaki Asimetrik İlişki. Internatıonal Congress On Afro – Eurasıan, Dısclaımer Of Lıabılıty (35), 35-57.