MAKRO İKTİSADİ DEĞİŞKENLER İLE BORSA İSTANBUL ALT ENDEKSLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ ÜZERİNE BİR ANALİZ

Yıl 2019, , 431 - 443, 30.09.2019

Sedat Durmuşkaya

https://doi.org/10.29106/fesa.616697

Öz

Günümüzde dünya genelinde artan ekonomik korumacılık
ve ticaret savaşları, makro iktisadi verilerin gelecek tahminini ve bunların borsalar
üzerindeki etkisini doğru tahmin etmeyi zorlaştırmaktadır. Yatırımcılar, doğası
gereği günden güne değişmemesi gereken, gerek ikili ve gerekse çok taraflı
ticaret anlaşmalarının hızlı bir şekilde değişmeye başladığı bir ekonomik
konjonktür ile karşı karşıya kalmaktadır. Bu ekonomik ortam, yatırımcıların
portföylerini oluştururken ve yönetirken makro iktisadi değişkenlerin etkisini
daha fazla dikkate almalarını zorunlu kılmaktadır.

Ekonomik olumsuzlukların arttığı bu ortamda
çalışmanın amacı, ihracat ve ithalat miktar endekslerini kullanarak bu
değişkenlerin, alt borsa endeksleri üzerindeki etkisini ortaya koymaya
çalışmaktır. Bu itibarla 2003 yılı Şubat ayı ile 2018 yılı Ekim ayını kapsayan
ve 189 döneme ait aylık veriler kullanılmıştır. İthalat ve ihracat miktar
endeksleri ile 14 BİST alt endeksinin kullanıldığı çalışmada uzun dönemli
eşbütünleşme ilişkisi, Johanssen ve Juselius (1990) metodoloji ile kurulan VAR
modelleri ile araştırılmış ve 12 alt borsa endeksi ile ithalat ve ihracat
miktar endeksi arasında uzun dönemli eşbütünleşme ilişkisi bulunmuştur.

Ayrıca uzun dönem eşbütünleşme ilişkisinin kısa
dönemli dinamiklerini ortaya koymak adına VEC modelleri kurulmuş, ihracat ve
ithalat miktar endeksi ile 6 borsa alt endeksi (ENGIDA, ENBİLİŞİM, ENELEKTRİK,
ENTEKNOLOJİ, ENTELEKOM ve ENTOPSAT ) arasında kısa dönemli ilişki saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Borsa endeksleri, Eşbütünleşme

Kaynakça

• Abdalla, I. S., & Murinde, V. (1997). Exchange rate and stock price interactions in emerging financial markets: evidence on India, Korea, Pakistan and the Philippines. Applied financial economics, 7(1), 25-35.
• Aggarwal, R. (1981)Exchange rates and stock prices: A study of the US capital markets under floating exchange rates Akron Business and Economic ReviewVolume 12(3), 7-12
• Aktaş, M., & Akdağ, S. (2013). Türkiye’de ekonomik faktörlerin hisse senedi fiyatlari ile ilişkilerinin araştirilmasi. International Journal of Social Science Research, 2(1), 50-67.
• Alper, D., & Kara, E. (2017). Borsa İstanbul'da Hisse Senedi Getirilerini Etkileyen Makroekonomik Faktörler: Bıst Sınai Endeksi Üzerine Bir Araştırma. Süleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences, 22(3), 713-730.
• Altıntaş, H., & Tombak, F. (2011). Türkiye’de Hisse Senedi Fiyatları ve Makro Ekonomik Değişkenler Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi: 1987-2008. Anadolu Üniversitesi Ekonomi Kongresi II, 1-21.
• Benli, M., Durmuskaya, S., & Bayramoglu, G. (2019). Asymmetric exchange rate pass-through and sectoral stock price indices: Evidence from Turkey. International Journal of Business and Management, 7(1), 25-47.
• Bozkurt, Hilal (2007), Zaman Serileri Analizi, Ekin Kitabevi, Bursa.
• Coskun, M., Kiraci, K., & Muhammed, U. (2016). Seçilmis Makroekonomik Degiskenlerle Hisse Senedi Fiyatlari Arasindaki Iliski: Türkiye Üzerine Ampirik Bir Inceleme. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 53(616), 61.
• Ekinci, A. (2011). Doğrudan yabancı yatırımların ekonomik büyüme ve istihdama etkisi: Türkiye uygulaması (1980‐2010). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6(2), 71-96.
• Engle, C. W. J., & Engle, R. F. (1987). Cointegration and error correction: representation, estimation and testing. the econometric society 55 (2): 251–276.
• Erbaykal, E. and Okuyan, H.A., (2007). “Hisse Senedi Fiyatları ile Döviz Kuru ilişkisi: Gelişmekte Olan Ülkeler Üzerine Ampirik Bir Uygulama”, BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi 1(1), 77-89.
• Fung, H. G., Lo, W. C., & Leung, W. K. (1995). Evidence on the dynamic relationship between international trade and the stock market: The Four Asian Tigers. Journal of International Trade & Economic Development, 4(2), 171-183.
• Güneş, Ş. (2007). İmalat Sektöründe Verimlilik ve reel ücret ilişkisi: bir koentegrasyon analizi. Yönetim ve Ekonomi, 14(2), 275-287.
• Hasanujzaman, M. (2016). The impact of export growth to stock market in a managed floating exchange rate regime: A VAR Analysis. MPRA Paper No. 77123
• Hatemi–J, A., & Irandoust, M. (2002). On the causality between exchange rates and stock prices: A note. Bulletin of Economic Research, 54(2), 197-203.
• Johansen, S., & Juselius, K. (1990). Maximum likelihood estimation and inference on cointegration—with applications to the demand for money. Oxford Bulletin of Economics and statistics, 52(2), 169-210.
• İbrahim, M. H., & Aziz, H. (2003). Macroeconomic variables and the Malaysian equity market: A view through rolling subsamples. Journal of economic studies, 30(1), 6-27.
• Kaya, V., Çömlekçi, İ., & Kara, O. (2013). Hisse Senedi Getirilerini Etkileyen Makroekonomik Değişkenler 2002–2012 Türkiye Örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (35), 167-176.
• Kwon, C. S., & Shin, T. S. (1999). Cointegration and causality between macroeconomic variables and stock market returns. Global Finance Journal, 10(1), 71-81.Nielsen, S. (2010). Stock return predictability & output, export and import. The MSc Programme in Economics and Business Administration, Copenhagen Business School.
• Ozair, A., (2006). Causality between stock prices and exchange rates: a case of the United States. Master of Science Thesis, Florida Atlantic University
• Özer, A., Kaya, A., & Özer, N. (2011). Hisse Senedi Fiyatları İle Makroekonomik Değişkenlerin Etkileşimi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(1), 163-182.
• Phylaktis, K., & Ravazzolo, F. (2005). Stock prices and exchange rate dynamics. Journal of international Money and Finance, 24(7), 1031-1053.
• Poyraz, E., & Tepeli, A. G. Y. (2014). Seçilmiş Makro Ekonomik Göstergelerin Borsa İstanbul Xu100 Endeksi Üzerindeki Etkisinin Analizi. Paradoks Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi, 11(2), 102-128.
• Sadeghzadeh, K. (2019). Türkiye’de İhracat ve İthalatın Borsa Üzerindeki Etkileri. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 1-23.
• Soenen, L. A., & Hennigar, E. S. (1988). An analysis of exchange rates and stock prices—the US experience between 1980 and 1986. Akron Business and Economic Review, 19 (4), 7–16.
• Solnik, B. (1987). Using financial prices to test exchange rate models: A note. The journal of Finance, 42(1), 141-149.
• Wongbangpo, P., & Sharma, S. C. (2002). Stock market and macroeconomic fundamental dynamic interactions: ASEAN-5 countries. Journal of asian Economics, 13(1), 27-51.