BÖLGESEL İTHALATIN GELİŞİMİNDE DÖVİZ KURUNUN ETKİSİ: VEKTÖR OTO REGRESİF MODEL

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 1, 10 - 20, 01.04.2017

Hakan Tunc

Öz

Bu çalışmada Batı
Akdeniz Bölgesinde efektif dolar kuru ile ithalat arasındaki ilişki Vektör Oto
Regresif Model yardımıyla incelenmiştir. Çalışmanın ilk bölümlerinde daha önce
yapılmış çalışmalara ve bölgenin ithalat yapısına değinilmiştir. Son 13 yılda
bölge ithalatı 8 kat, ortalama efektif dolar kuru 1.6 kat artmıştır. Ayrıca
bölge turizminin ve bölgede gerçekleşen tarımsal faaliyetlerdeki artış, bölgede
hava taşıtları, uzay taşıtları ve bunların aksam ve parçaları ile gübre
ithalatını artırmıştır.

Çalışmada bölgede
efektif dolar kuru ile ithalat arasında bir nedensellik ilişkisine
rastlanmamıştır. Ayrıca etki-tepki boyutunda çok kısa dönemli negatif bir etki
olmakla beraber sonraki dönemlerde istikrarsız bir ilişki mevcuttur.
İthalattaki değişim büyük oranda kendisinden kaynaklanmakta sadece % 0,2.5 bir
kısım dolar kurundan kaynaklanmaktadır. İhracat - döviz kuru ilişkisi, model
hata testleri anlamsız çıktığı için çalışmaya dâhil edilmemiştir.  

Anahtar Kelimeler

İthalat, Efektif Dolar Kuru, Batı Akdeniz Bölgesi, Var Modeli

Kaynakça

• AY, Ahmet ve Şerife ÖZŞAHİN (2007), “J Eğrisi Hipotezinin Testi: Türkiye Ekonomisinde Reel Döviz Kuru ve Dış Ticaret Dengesi İlişkisi”, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: XXVI, Sayı: 1, 1-23.
• BAKA [Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı] (2014), Batı Akdeniz Dış Ticaret Analizi 2002-2013, No.103.
• BOZKURT, Hilal Yıldız (2013), Zaman Serileri Analizi, 2. Baskı, Ekin Kitapevi.
• CHOUDHRİ, Ehsan U. ve Dalia S. HAKURA (2012), “The Exchange Rate Pass-Through To Import And Export Prices: The Role Of Nominal Rigidities And Currency Choice”, IMF Working Paper, Institute For Capacity Development, International Monetary Fund, Num:12/226.
• DOĞAN, Zehra ve Ünzüle Kurt (2016), “Türkiye Ekonomisinde Reel Döviz Kuru Ve İthalat İlişkisi”, The Journal of Academic Social Science Studies, Num:45, 327-336.
• DUASA, Jarita (2009), “Exchange Rate Shock On Malezya Price Of İmports And Exports: An Empirical Analysis”, Journal Of Economic Cooperation And Development, Num:30/3, 99-114.
• ERTÜRK, Emin (1996), Uluslararası İktisat, Ekin Yayınevi, İstanbul.
• GÖÇER, İsmet ve Bekir ELMAS (2013), “Genişletilmiş Marshall-Lerner Koşulu Çerçevesinde Reel Döviz Kuru Değişimlerinin Türkiye'nin Dış Ticaret Performansına Etkileri: Çoklu Yapısal Kırılmalı Zaman Serisi Analizi”, BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar, Cilt:7, Sayı:1.
• GÜL, Erkan ve Aykut EKİNCİ (2006), “Türkiye’de Reel Döviz Kuru ile İhracat ve İthalat Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 1990 – 2006”, Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:16.
• GÜRBÜZ, Hüseyin ve Kamil ÇEKEROZ (2002), “Reel Döviz Kuru İle Dış Ticaret Haddi ve Bileşenleri Arasındaki Uzun Dönemli İlişki”, Afyon Kocatepe Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt: IV, Sayı:2.
• GÜRİŞ, Selahattin; Ebru ÇAĞLAYAN ve Burak GURİŞ (2011), Eviews ile Temel Ekonometri, Der Yayınları, No:411.
• GÜVENEK, Burcu ve Volkan ALPTEKİN (2009), “Reel Döviz Kuru Endeksinin Otoregresif Koşullu Değişen Varyanslılığının Analizi: İki Eşikli Tarch Yöntemi İle Modellenmesi”, Maliye Dergisi, Sayı:156.
• HEPAKTAN, Erdem; Serkan ÇINAR ve Özlem DÜNDAR (2011), “Türkiye’de Uygulanan Döviz Kuru Sistemlerinin Dış Ticaret İle İlişkisi”, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, Cilt:3, Sayı:5.
• JABARA, Cathy L. (2009), “How Do Exchange Rates Affect Import Prices? Recent Economic Literature And Data Analysis”, U.S. Internatıonal Trade Commıssıon, Offıce Of Industrıes Workıng Paper, No:21.
• KARAGÖZ, Kadir ve Ali ŞEN (2010), “Döviz Kuru Rejimi – Ticarî Rekabet Gücü İlişkisi: Türkiye İçin Ampirik Bir Analiz”, Akademik Bakış Dergisi, Sayı:21.
• KARAGÖZ, Murat ve Çetin DOĞAN (2005), “Döviz Kuru Dış Ticaret İlişkisi: Türkiye Örneği”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:15, Sayı:2, 219 - 228.
• KIZILDERE, Celal; Burhan KABADAYI ve Ö.Selçuk EMSEN (2014), “Dış Ticaretin Döviz Kuru Değişimlerine Duyarlılığı: Türkiye Üzerine Bir İnceleme”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, Sayı:12.
• SAĞLAM, Yağmur ve Hüseyin Avni EGELİ (2014), “Reel Döviz Kuru’nun Dış Ticaret Üzerine Etkisi ve Yoksullaştıran Büyüme: 2003-2013 Türkiye Örneği”, Internatıonal Conference On Eurasıan Economıes.
• SARI, Aydın (2010), “Döviz Kuru Oynaklığının İthalata Etkileri: Türkiye Örneği”, Ekonometri ve İstatistik Dergisi, Sayı:11, 31- 44.
• TAPŞIN, Gülçin ve Ahu Tuğba KARABULUT (2013), “Reel Döviz Kuru, İthalat ve İhracat Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği”, Akdeniz Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Sayı:26, 190 - 205.
• TERZİ, Harun ve Ahmet ZENGİN (1999), “Kur Politikasının Dış Ticaret Dengesini Sağlamadaki Etkinliği: Türkiye Uygulaması”, Ekonomik Yaklaşım, Cilt:10, Sayı:33.
• ZENGİN, Ahmet (2000), “Reel Döviz Kuru Hareketleri ve Dış Ticaret Fiyatları: Türkiye Ekonomisi Üzerine Ampirik Bulgular”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt:2, Sayı:2