Balkanlar’da YTB ve TİKA’nın Türk Kamu Diplomasisi Kurumları Olarak Faaliyetleri ve Türkiye’nin Bölgedeki Yumuşak Gücüne Etkileri

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 2, 115 - 131, 01.07.2017

Ayhan Nuri Yılmaz Gökmen Kılıçoğlu

Öz

İnsanların diğer
insanlar üzerindeki etkisi gibi toplumların da diğer toplumlar üzerinde
etkileri vardır. Bu etkilerin pozitif olanları son 20 yıldır yumuşak güç
kavramı ile incelenir ve açıklanır olmuştur. Sözünü ettiğimiz etkideki en başat
unsurlar kuşkusuz coğrafya, tarih, kültür, dil, inanç ve ortak geçmişe dayalı
günlük yaşantı ile ilgili değerlerdir. Balkanlar ve Anadolu coğrafyası üç
kıtada altı asır hüküm sürmüş bir imparatorluk olan Osmanlı için adeta iki
kanat gibiydi. Hatta kimi tarihçiler Balkanlar’ın Anadolu’dan daha fazla
Osmanlı olduğunu ve o coğrafyada daha fazla Osmanlı eseri olduğunu belirterek
öne sürerler. Bunda kuşkusuz imparatorluğun yönetim merkezi İstanbul’un konumu
da etkili olmuştur. Nitekim bugün Türkiye cumhuriyeti sınırları içinde yer alan
pek çok kentin İstanbul’a olan mesafesinin Balkan şehirlerinden daha uzakta
olması bu durumu net şekilde izah eder. Velhasıl, Balkanların Türkiye ve
Türkler içi önemi yadsınamaz bir gerçekliktir. Türkiye soğuk savaş döneminin
kısıtlayıcılığı ve Sovyet tehdidi nedeniyle bölgeye olan ilgisini azaltmış olsa
da dönemin sona ermesi ve yeni oluşan şartlar Türkiye’yi acilen bölge ile
yeniden ilgilenme ve etkili olmaya itmiştir. Bu bir seçim değil mecburiyettir.
İşte 21 yy ile birlikte oluşan bu yeni dönemde Türkiye Cumhuriyeti’nin artan
küresel etkisinin en başta oluştuğu coğrafya kuşkusuz Balkanlardır.

Biz bu çalışmada
Balkanlar coğrafyası ve orada yer alan devletler ile Türkiye’nin resmi
ilişkileri dışında kamu diplomasisinin kapsamına giren faaliyetlerini iki
kurumla (TİKA ve YTB)  incelemek istedik.
Bunu yaparken bu kurumların faaliyetlerini ve faaliyet alanlarını analiz edip
etkilerini sonuçları ile ortaya koymaya çalıştık.

Çalışmamızın birinci bölümünde yumuşak güç ve kamu
diplomasisi gibi teknik kavramlara kısaca yer verilmiş ve Balkan coğrafyasının
tanımı ve kapsamı da açıklanmıştır. İkinci bölümde YTB ve TİKA’nın kısaca
kurumsal yapısına yer verilmiş bilahare her iki kurumun bölgedeki faaliyetleri
anlatılarak analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Balkanlar, Kamu Diplomasisi Kurumları, YTB, TİKA, Yumuşak Güç

Kaynakça

• Adıyaman, Ş. (2011). “TİKA, Türkiye'nin Küresel Dış Politika Enstrümanı”, 29.05.2011, http://www.bilgesam.org/incele/1161/-tika--#.WNrR3CuvUbc (Erişim Tarihi 15.03.2017). Akademik Perspektif, http://haber.akademikperspektif.com/2017/02/15/turkiye-balkanlardaki-osmanli-yagidari-eserlere-sahip-cikiyor/ Erişilme tarihi:03/04/2017 Akçadağ, E. (2013). “Türk Dış Politikası ve Kamu Diplomasisi”, içinde Hasret Çomak ve Caner Sancaktar (Der), Türk Dış Politikasında Yeni Yönelimler: İki Kutuplu Sistem Sonrası Türk Dış Politikası, İstanbul: Beta Yayınları. Akçay, E. (2012), Bir Dış Politika Enstrümanı Olarak Türk Dış Yardımları, Ankara: Turgut Özal Üniversitesi Yayınları. Apaydın, U. A. R. (2010). Soft Power In Turkish Foreign Policy Under The Akp Governments: 2002-2009. (Yayınlanmamış Y. Lisans Tezi), Department of International Relations, Bilkent University Ankara July. Anadolu Ajansı (2017), “TİKA'dan Kosova'da Uluslararası Polis Eğitimi Projesi”, http://aa.com.tr/tr/turkiye/tikadan-kosovada-uluslararasi-polis-egitimi-projesi/890936 Arı, Ö. (1987). Uluslararası İlişkiler, İstanbul: Der Yayınları. “Balkan Düşünce Kuruluşları Kosova'da Buluştu”, https://www.ytb.gov.tr/haber_detay.php?detay=5244 (erişim tarihi 23.03.2017) Berridge, G. R. ve James, A. (2001). A Dictionary of Diplomacy, New York: Palgrave. Cankurtaran (2015). “Türk Dış Politikasında ‘Diaspora Diplomasisi Açılımı’ ve Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı”, içinde Mehmet ŞAHİN ve B. Senem ÇEVİK (der), Türk Dış Politikası ve Kamu Diplomasisi, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. Çavuş, T. (2012). “Dış Politikada Yumuşak Güç Kavramı Ve Türkiye’nin Yumuşak Güç Kullanımı”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2 (2), 23-37. http://ksu.dergipark.gov.tr/ksuiibf/issue/10265/125899 Dağ, R. (2016). “Dış Yardımların Sınırlarını Belirleyen Medeniyet Kavramının Bileşenleri”, SBARD, 14 (27), Bahar, s. 41- 57. Dağıstan, A. (2002). “Hamdullah Suphi’nin Romanya Büyükelçiliği ve Gagauz Türkleri”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 18 (54). Demir, V. (2013). Kamu Diplomasisi ve Yumuşak Güç, İstanbul: Beta Yayınları. Doster, B. (2004). Atatürk Türk Dünyası ve Mazlum Milletler, İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayınları. Erdağ, R. (2015), “Türkiye’nin Kalkınma Yardımları ve TİKA”, içinde Mehmet ŞAHİN ve B. Senem ÇEVİK (der), Türk Dış Politikası ve Kamu Diplomasisi, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. Gazete Vatan (2012), “Diaspora Tanımını Genişletti”, http://www.gazetevatan.com/diaspora-tanimini-genisletti-462930-gundem/ İnan, E. (2012). “Kamu diplomasisi ve Halkla İlişkiler Ekseni”, içinde Abdullah Özkan, Tuğçe Ersoy Öztürk (Edts), Kamu Diplomasisi, İstanbul: TASAM Yayınları. Kabasakal, Ö. (2002). “Türk Cumhuriyetlerinin Ekonomik Kalkınmalarında TİKA’nın Rolü” DTM Dergisi, DTM Yayınları, Ocak Özel Sayısı, s. 12- 18. Karagül, S. (2013). “Türkiye’nin Balkanlardaki “Yumuşak Güç” Perspektifi: Türk işbirliği ve Kordinasyon Ajansı”, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi 8(1), ss. 79- 102. Karakoç, E. (2002). Atatürk’ün Dış Türkler Politikası, İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık. Kardaş, T. ve Erdağ, R. (2012). “Bir Dış Politika Aracı Olarak TİKA”, Akademik İncelemeler Dergisi, 7(1), ss.167-194. Keskin, H. (2016). Türk İşbirliği Ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı’nın (TİKA) Türk Dış Politikasındaki Rolü, Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış yüksek Lisans Tezi, Bilecik. Keskin, M. (2013). Soğuk Savaş Sonrası Türkiye – Balkan İlişkileri Kapsamında Türk Dış Yatırımlarının İncelenmesi; Fırsatlar Ve Tehditler, YTB Uzmanlık Tezi, Ankara. Koç, A. (2012). Yurtdışında Yaşayan Türk Diasporasının Lobicilik Potansiyeli: Avustralya Örneği, YTB Uzmanlık Tezi, Ankara. “Kosovalı Diplomatlar YTB’yi Ziyaret Etti”, https://www.ytb.gov.tr/haber_detay.php?detay=5220 Lee. Geun (2009). “A Theory Of Soft Power And Korea’s Soft Power Strategy”. The Korean Journal Of Defense Analysis, 21(2), 205-218. Limaj, H. (2007), “Türkiye ve Arnavutluk Arasındaki Stratejik İşbirliği”, içinde Almagül İsina (Der), Kalkınma Yardımlarında Sivil Toplum Kuruluşları ve Kapasite Geliştirme, İstanbul: Tasam Yayınları, ss.147-148. MUHASİLOVİÇ, S. Ç. (2016). “Türkiye'nin Balkan Politikası Çıkar Değil Vizyon Hedefli”, http://aa.com.tr/tr/analiz-haber/turkiyenin-balkan-politikasi-cikar-degil-vizyon-hedefli/508846 , 22.01.2016, (erişim tarihi 11.07.2017) Nye J. S. (2002). The Paradox of American Power: Why the World’s Only Superpower Can’t Go It Alone. New York: Oxford University Press. Nye, J. S. (2005). Yumuşak Güç, Ankara: Elips Kitap. Öktem, K. (2014). Turkey’s New Diaspora Policy: The Challenge of Inclusivity, Outreach and Capacity, İstanbul: İstanbul Policy Center. Oran, B. (2014). “Türkiye'nin Balkan Ve Kafkas Politikası”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 50 (01), http://dergipark.gov.tr/ausbf/issue/3112/43130 Özkürkçü, E. G. (1998). “Balkanların Coğrafi Konumu, Bölgenin Jeopolitik, Jeostratejik ve Jeoekonomik Özelliklerinin, Bölgedeki Güç ve Rekabet Mücadelelerine Olan Etkileri”, Balkanlar ve Türkiye’nin Bölgeye Yönelik Politikaları Sempozyumu, 15-16 Aralık 1998, HAK Yayınları. Riggins, J. (1998). “A Strategic Assessment of Public Diplomacy”, USAF. http://www.dtic.mil/dtic/tr/fulltext/u2/a444104.pdf (Erişim Tarihi 25.03.2017). Saray, M. (1995). Atatürk ve Türk Dünyası, Ankara: Türk Tarih Kurumu. Signitzer B. ve Carola Wamser (2006). “Pubic Diplomacy: A Specific Governmental Public Relations Function,” içinde Carl Botan ve Vincent Hazelton (Edts), Public Relations Theory II, London: Lawrence Erlbaum. TİKA (2016). 2016 İdare Faaliyet Raporu, Ankara, http://www.tika.gov.tr/upload/2017/03/2016%20IdareFaaliyetRaporu/İdare%20Rapor_2016_WebFormati.pdf (Erişim Tarihi 27.03.2017). TİKA (2016). http://www.tika.gov.tr/tr/sayfa/hakkimizda-14649 Erişilme tarihi:28/03/2017 Tuch, H. N. (1990). Communicating With the World: U.S. Public Diplomacy Overseas, New York: St.Martin’s Press. Tuncer, H. (1982). “Eski ve Yeni Diplomasi (Tez Özeti)”, A.Ü. SBF Dergisi, 37 (1), ss. 251- 257. Ulutan, E. (2012). Türk Dış Politikasında Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı’na Bakış, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Ulutaş, A. (2014). Bir Evrensel Temâyül Olarak Kamu Diplomasisi Ve Uluslararası Öğrenci Hareketliliği Burslu Uluslararası Öğrenci Hareketliliğinin Türkiye’nin Dış Politikasındaki Yeri, YTB Uzmanlık Tezi, Ankara. Uzgel, İ. (2010). “1980-90: Batı Bloku Ekseninde Türkiye-2 Balkanlarla İlişkiler”, içinde Baskın Oran (edt), Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, (Cilt. II. 1980-2001), İstanbul: İletişim Yayınları. Ünver, O. C. (2013). “Changing Diaspora Politics of Turkey and Public Diplomacy”, Turkish Policy Quarterly, 12 (1), ss. 181- 189. Vasilevskytė, S. (2013). “Discussing Soft Power Theory After Nye: The Case Of Geun Lee‘S Theoretical Approach”, Regioninės Studijos (7), s. 145- 157. Vuving, A. L. (2009), “How Soft Power Works”, The American Political Science Association Annual Meeting, Toronto, 3. Yılmaz, A. N. & Kılıçoğlu, G. (2015). “Kafkaslardaki Türk Dili Ve Kültürünün Etkisi; Yumuşak Güç Ve Kamu Diplomasisi Açısından Bölgedeki Siyasi Projeksiyonlar”, Yeni Türkiye Dergisi, Sayı 71, s. 174- 203. Yılmaz, A. N. & Kılıçoğlu, G. (2015a). “Türkiye’nin Latin Amerika Açılımında Bir Yumuşak Güç Aktörü Olarak Diyanet İşleri Başkanlığı”, ICOSRESSE, International Conference of Strategic Research in Social Sciences and Education, 14- 16 Ekim, Antalya, 2016. YTB Hukuk Çalışmaları. https://www.ytb.gov.tr/hukuk_calismalari.php (erişim tarihi 24.03.2017) YTB (2016). 2016 İdare Faaliyet Raporu, Ankara. YTB (2016). 2016 Kurumsal Mali Durum ve Beklentiler Raporu. Ankara. YTB (2015). 2015 Faaliyet Raporu. Ankara. YTB (2013). 2013 Faaliyet Raporu. Ankara.