ÖRGÜTSEL ADALET ALGISI VE TÜKENMİŞLİK ARASINDAKİ İLİŞKİDE ÖRGÜTSEL SİNİZMİN ARACI ROLÜ

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 2, 159 - 176, 19.07.2019

Gül Eser , Hüseyin Demir

https://doi.org/10.29106/fesa.547365

Öz

Bu araştırmanın
amacı, örgütsel adalet ve tükenmişlik arasındaki ilişkide örgütsel sinizmin
aracı rolünü analiz etmektir. Bu amaçla yürütülen araştırmaya, İstanbul ilinde
finans sektöründe bağımsız denetim, vergi ve danışmanlık alanlarında hizmet
veren uluslararası sermayeli dört şirketin denetim, vergi ve danışmanlık
departmanlarında görev yapan 310 çalışan katılmıştır. Araştırmada veri toplama
yöntemi olarak anket kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak Niehoff ve
Moorman (1993)’ın Örgütsel Adalet ölçeği, Brandes vd. (1999)’nin Örgütsel
Sinizm ölçeği ve Maslach ve Jackson(1981)’ın Tükenmişlik ölçeği kullanılmıştır.
Elde edilen veriler SPSS 25.0 istatistik paket programı kullanılarak
çözümlenmiştir. Analiz sonuçlarına göre, örgütsel adalet algısının tükenmişliğe
etkisinde örgütsel sinizmin kısmi aracılık rolüne sahip olduğu görülmüştür. Ayrıca
bu araştırma, bağımsız  denetim, vergi ve
danışmanlık alanında çalışanların örgütsel adalet algıları, örgütsel sinizm
tutumları ve tükenmişlik düzeylerini göstermesi hususunda önem arz
etmektedir.  

Anahtar Kelimeler

Örgütsel Adalet, Örgütsel Sinizm, tükenmişlik

Kaynakça

• Afghan, P. E. P., Arry, H., Arry, B., Saudi, M. H. M. ve H.O. Sinaga. (2018). Impact Of Distributive and Procedural Justice On Turnover Intention and Counterproductive Work Behavior: Mediating Role Of Organizational Cynicism. Journal of Fundamental & Applied Sciences. 10, 1651-1678.Ahmadi, F., (2014), Örgütsel Sinizmin Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi: Atatürk Üniversitesi Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi SBE.Akatay, A., P. Yücekaya, N. Çepni Kısat. (2016). Yöneticilerin Etik Liderlik Davranışlarının, Örgütsel Adalet ve Sinizm Üzerine Etkileri: Çanakkale İl Emniyet Müdürlüğü’nde Bir Araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi. 14.28, 483-509.Akhigbe, O.J. ve O.J. Gail. (2017). Job Burnout and Organizational Cynicism Among Employees in Nigerian Banks. European Scientific Journal. 13.22, 125-140.Akman, G. (2013). Sağlık Çalışanlarının Örgütsel ve Genel Sinizm Düzeylerinin Karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.Akyüz, B. ve M. Kesen. (14-16 Mayıs 2015). Örgütsel Sinizm ve Örgütsel Güvenin Geleceğin Çalışanlarının Akademik Özyeterlik Algılarına Etkisi: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. 23. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi. Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, 889-896.Al-A’wasa, S. I. S. (2018). The Impact of Organizational Justice on the Counterproductive Work Behavior (CWB): A Field Study Conducted in the Jordan Customs Departmant (JCD). International Journal of Business and Social Science. 9.1, 27-38.Ardıç, K. ve Polatcı, S. (2008). Tükenmişlik sendromu akademisyenler üzerinde bir uygulama (GOÜ Örneği). Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10.2, 69-96.Atalay, M. Ö. ve T. Acuner. (10-12 Mayıs 2018). Örgütsel Adalet Algısının Etik İhlallerin Bildirilmesi Davranışı (Whistleblowing) Üzerindeki Etkisi: Akademik Personel Üzerinde Bir Araştırma. 26. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi, 230-238.Ayana, Ç. (2016). Duygusal Zeka ve Duygusal Emeğin Örgütsel Sinizm Algısına Etkisi: Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi SBE.Biswas, S. ve K. Kapil. (2017). Linking perceived organizational support and organizational justice to employees’ in-role performance and organizational cynicism through organizational trust. Journal of Management Development. 36.5, 696-711.Brandes, P, Dharwadkar, R. And J. W. Dean. (1999). Does Organizational Cynicism Matter? Employee and Supervisor Perspectives on Work Outcomes. Eastern Academy of Management Proceedings, 150-153. Outstanding Empirical Paper Award.Colquitt, J.A., Scott, B.A., Rodell, J.B., Long, D.M., Zapata, C.P., Conlon, D.E. ve Wesson, M.J. (2013). Justice At The Millennium, A Decade Later: A Meta-Analytic Test Of Social Exchange And Affect-Based Perspectives. Journal of Applied Psychology, 98.2, 199-236.Colquitt, J.A., Wesson M.J.., Porter, C.O.L.H., Ng, K.Y. ve Conlon, D.E. (2001). Justice at The Millennium: A Meta Analytic Review of 25 Years of Organizational Justice Research. Journal of Applied Psychology. LXXXVI.3, 425–445.Cüce, H., Güney, S. ve Tayfur, Ö. (2013), Örgütsel Adalet Algılarının Örgütsel Özdeşleşme Üzerindeki Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 31.1, 1-30.Çam O. Tükenmişlik Envanterinin Geçerlilik ve Güvenirliğinin Araştırılması. VII.Ulusal Psikoloji Kongresi, 25 Eylül 1992, Ankara. (Kongre Kitabı s.s: 155- 160 ).Çankaya, M. (2017). Özel hastane çalışanlarının tükenmişlik düzeyleri ve bir alan uygulaması. International Journal of Academic Value Studies. 3.9, 1-15.Çapulcuoğlu, U. (2012). Öğrenci Tükenmişliğini Yordamada Stresle Başa Çıkma, Sınav Kaygısı, Akademik Yetkinlik ve Anne-Baba Tutumları Değişkenlerinin İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi)Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Mersin.Çetinkaya, M. ve Çimenci, S. (2014). “Örgütsel Adalet Algısının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi ve Örgütsel Özdeşleşmenin Aracılık Rolü: Yapısal Eşitlik Modeli Çalışması’’, Yönetim Bilimleri Dergisi, 12/23, 237-278.Dalkılıç, O. S. (2014). Çalışma Hayatında Tükenmişlik Sendromu Tükenmişlikle Mücadele Teknikleri (2. b.). Ankara: Nobel Yayıncılık.Dean, J. W., P. Brandes ve R. Dharwadkar. (1998). Organizational Cynicism, Academy Of Management Review. 23.2, 341-352.Dillon, U. (2018). “At The End of My Rope!”: A Study of The Relationship Between Organizational Cynicism, Burnout, And The Moderating Effects of Tenure. Yüksek Lisans Tezi. California. Azusa Pacific University, School of Behavioral and Applied Sciences.Dolgun, U. (2012). Tükenmişlik sendromu., N.D. Ergun Özler. (Editör). Örgütsel davranışta güncel konular. İkinci Baskı. Bursa. Ekin Basım Yayın Dağıtım, s. 287-309.Eaton, J. A. (2000). A Social Motivation Approach To Organizational Cynicism. Unpublished Doctoral Dissertation. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Graduate Program In Psychology. Toronto: York University.Eren, E. (2015). Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi, İstanbul: Beta Yayınları.Farjam, S., S.M.A. Almodarresi, E. Pirvali, H. Saberi ve S. Malekpour. (2018). The mediator effect of occupational burnout on the relationship between organizational cynicism and organizational silence (Case of study: employees of Farokhshahr social security organization hospital). Revista Publicando. 5.15, 1136-1159.Gazioğlu, E. (2018). Örgütsel Adalet Algısının İşe Tutkunluk Üzerindeki Etkisinde Örgütsel Sinizmin Aracı Rolü. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul. Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.Gün, F. ve G. Atanur Baskan. (2017). Öğretim Elemanlarının Algılarına Göre Örgütsel Sinizm ile Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 32.2, 361-379.Gür, E., (2014) Kamu, Özel ve Üniversite Hastanelerinde Çalışan Hemşirelerde Örgütsel Adalet Algısı ve Tükenmişlik Durumları. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.Helvacı, M. A. ve A. Çetin. (2012). İlköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin Örgütsel Sinizm Düzeylerinin Belirlenmesi (Uşak İli Örneği). International Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish. 7. 3, 1475-1497.Izgar, H.(2012).Çalışanlarda Stres Ve Tükenmişlik. (Editör: Hüseyin Izgar). Endüstri ve Örgüt Psikolojisi. Konya: Eğitim Yayınevi, 127-140.İbrahimağaoğlu, Ö. ve E. Can. (2017). Örgütsel Sinizm ile Örgütsel Tükenmişlik Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Hizmet Sektörü Çalışanları Üzerine Ampirik Bir Araştırma. Yıldız Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1.2, 181-205.Kasih Kristina, M.R. ve W. L. Mangundjaya. (2017). Organizational Justice as a Predictor of Employee Cynicism about Organizational Change. Faculty of Psychologh, Universitas Indonesia. http://proceedings.ui.ac.id/index.php/uipssh/article/view/91/135 (21.01.2019)Kalağan, G. (2009). Araştırma Görevlilerinin Örgütsel Destek Algıları ile Örgütsel Sinizm Tutumları Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi. Antalya: Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.Köybaşı, F., C.T. Uğurlu ve A. Öncel. (2017). Öğretmenlerin Örgütsel Adalet Algıları ile Örgütsel Sinizm Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18.1, 1-14.Kutanis R.Ö., Dikili, A. (D. E. Özler). (2010). Değişim Boyutunda Örgütlerde Sinizm, Örgütsel Davranışta Güncel Konular içinde. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım, 269-285.Leiter, M. P. ve Maslach, C. (2003). Areas of worklife: A structured approach to organizational predictors of job burnout. In Emotional and physiological processes and positive intervention strategies (pp. 91-134). Emerald Group Publishing Limited.Maden, C. (2013). Tükenmişlik Sendromunun Çalışanların İş Tatmini ve İşten Ayrılma Eğilimleri Üzerindeki Etkisi: Çözüm Sosyal Destek mi?. 21. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, 96-100.Mahmood, S.M.R. (2017). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri ile Örgütsel Sinizm Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Van.Maslach, C. (1978). The Client Role In Staff Burn‐Out. Journal Of Social Issues: 34.4, 111-124.Maslach, C. ve Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Organizational Behavior, 2.2, 99-113.Maslach, C., W.B. Schaufeli ve M.P. Leiter. (2001) “Job Burnout”, Annual Review of Psychology, 52, 397‐422.Mavibaş, M. ve E. Belli. (2018). Spor Bilimleri Fakültelerinde Görev Yapan Akademik Personelin Örgütsel Adalet Algıları ile Örgütsel Sinizm Tutumlarının İncelenmesi. Erzurum Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 3.6, 121-133.Moç, T. (2018). Örgütsel Adalet Algısının Çalışanların İşte Yabancılaşmaya Etkisinde Tükenmişliğin ve Presenteizmin Rolü, (Doktora Tezi), Erzurum. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.Moorman, R.H., Niehoff, B.P. ve Organ, D.W. (1993). Treating Employees Fairly and Organizational Citizenship Behavior: Sorting the Effects of Job Satisfaction, Organizational Commitment and Procedural Justice. Employee Responsibilities and Riht Journal, 6.3, s. 209-225.Mousa, M. (2017). How do nurses perceive their cultural diversity? An exploratory case study. African Journal of Business Management. 11.17, 446-455.Karcıoğlu, M.S. ve A. Naktiyok. (2015). Örgütsel Ortamda Algılanan Güven Düzeyinin Sinizm Üzerindeki Rolü: Atatürk Üniversitesi İdari Personeli Üzerinde Bir Araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 17.1, 19-34.Korkmaz, H.G. ve S. Bozkurt. (2018). Örgütsel Adalet ile Tükenmişlik Arasındaki İlişkinin Demografik Değişkenler Bağlamında İncelenmesi ve Hastane Çalışanlarına Yönelik Bir Araştırma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi. 20, 233-252.Korkut, F., N. Toğa ve A. Aksoy. (2018). Örgütsel Adalet Algısının Tükenmişlik Sendromuna Etkisi: Bir Alan Araştırması. International Journal of Academic Value Studies (Javstudies). 4.18, 131-142.Özkalp, E. ve Kırel, Ç. (2016). Örgütsel Davranış, Bursa, Ekin Yayınları.Polat, İ., A. Bedük ve K. Eryeşil. (2018). Aile Şirketlerinde Tükenmişlik Duygusunun Gelişiminde Örgütsel Adalet Fonksiyonun Etkisi: Konya İlinde Örnek Uygulama. Necmettin Erbakan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 1,1, 1-9.Robbins, S. P. ve T. A. Judge. (2012). Essentials of Organizational Behavior. 16. Baskı, New Jersey: Pearson Education.Seyed J.S.R., M. Mehdi. ve Taheri,G. (2008). “"How different dimensions of organizational justice affect the different dimensions of job and organizational satisfaction."”, Journal of Business Administration. No 1., 57-70.Söyük, S. (2018). Örgütsel Adalet ve İş Tatmini: Sağlık Sektöründeki Önemi. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi. 5.3, 435-442.Sur, Ö. (2010). Örgütsel Sinizm: Eskişehir İli Büro Çalışanları Üzerine Bir Alan Araştırması, (Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Büro Yönetimi Anabilim Dalı.Tunç, B. (2018). Sağlık Kurumlarında Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, İş Özerkliği, Örgüt Güvenlik İklimi, Duygusal Zeka, Sinizm ve Tükenmişlik Arasındaki İlişkiler ve Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.Wu, G., Y. Wu, H. Li ve C. Dan. (2018). Job Burnout, Work-Family Conflict and Project Performance for Construction Professionals: The Moderating Role of Organizational Support. International Journal of Environmental Research and Public Health.15.12, 1-20.Yıldırım, F. (2002). Çalışma Yaşamında Örgüte Bağlılık ve Örgütsel Adalet İlişkisi. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.Yılmaz, A., Çelik, A. ve Bedük, A. (2012). Örgütsel Sosyalleşme Düzeyinin Çalışanların Tükenmişlik Olgusu Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi: Selçuk Üniversitesi Örneği. 11. Ulusal İşletmecilik Kongresi Bildiri Kitabı, 697-707.Yılmaz, H. ve S. Polatcı. (2018). Örgütsel Adalet Algısı ve Personel Güçlendirmenin İş Performansına Etkisi: Örgütsel Sinizmin Rolü. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi. 1.2, 286-308.Yücel, İ. ve N. Palabıyık. (2016). Virtüöz Liderlik ve Örgütsel Adalet Arasındaki İlişki Üzerine Bir Uygulama. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 9.1, 211-230