SEASONAL ANALYSIS OF CENTRAL BANK OF REPUBLIC OF TURKEY RESERVES USING THE HEGY TEST

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 3, 421 - 432, 30.09.2021

Kudbeddin Şeker

https://doi.org/10.29106/fesa.943512

Öz

In this study, it is aimed to determine the seasonal effect on the reserves of the Central Bank of the Republic of Turkey. Thus, the estimation of seasonal unit roots and unit root removal method, modeling and estimation of data accordingly will be more consistent. For this, quarterly data of the Central Bank of the Republic of Turkey reserve amount between 1983: 2 - 2020: 4 were used. Whether the time series consisting of these data has a seasonal effect was investigated with the seasonal unit root test used by HEGY (1990). As a result of the seasonal unit root test analysis performed with the HEGY test for the CBRT reserve series, it was found that all models at zero frequency contain unit root. There is a seasonal unit root in models with a fixed term and seasonal dummy variables with a semi-annual frequency and a fixed term + trend and seasonal dummy variables. In addition, it was determined that there is no seasonal unit root for all models specified in ¼ and ¾ quarterly frequencies.

Anahtar Kelimeler

Reserves of the Central Bank of the Republic of Turkey, Price and Financial stability, Seasonal Unit Root Tests, Deterministic and Stochastic Seasonality, HEGY Test

TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI REZERVLERİNİN HEGY TESTİ İLE MEVSİMSELLİK ANALİZİ

Öz

Bu çalışmada Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası rezervlerinde mevsimsel etkinin tespiti amaçlanmıştır. Böylece mevsimsel birim köklerin tahmini ile birim kök giderme yöntemi, verilerin buna göre modellenmesi ve tahmini daha tutarlı olacaktır. Bunun için 1983:2 - 2020:4 yılları arası Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası rezerv miktarına ait üçer aylık veriler kullanılmıştır. Bu verilerden oluşan zaman serisinin mevsimsel etkiye sahip olup olmadığı HEGY (1990) tarafından kullanılan mevsimsel birim kök testi ile araştırılmıştır. TCMB rezerv serisi için HEGY testi ile yapılan mevsimsel birim kök testi analizi sonucunda, sıfır frekansta tüm modellerde birim kök içerdiği görülmüştür. Yarıyıllık frekansta sabit terim ve mevsimsel kukla değişkenleri ile sabit terim + trend ve mevsimsel kukla değişkenlerin bulunduğu modellerde mevsimsel birim kök mevcuttur. Ayrıca ¼ ve ¾ çeyrek yıllık frekanslarda belirtilen tüm modeller için mevsimsel birim kökün olmadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Rezervleri, Fiyat ve Finansal İstikrar, Mevsimsel Birim Kök Testleri, Deterministik ve Stokastik Mevsimsellik, HEGY Testi

Kaynakça

• ABİD, M. ve ALİMİ, M. (2019). Stochastic convergence in US disaggregated gas consumption at the sector level. Journal of Natural Gas Science and Engineering, 61, 357-368.
• AKTAŞ, R. ve DOĞANAY, M. (Editörler). (2019). Finansal Piyasalar ve Kurumlar, 1. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul.
• ARABACI, H. ve YÜCEL, D. (2020). Pandeminin Türkiye ekonomisine etkileri ve Türkiye Merkez Bankası tarafından finansal istikrarı sağlamak amacıyla alınan önlemler. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 9(2), 91-98.
• AYVAZ KIZILGÖL, Ö. (2011). Mevsimsel eşbütünleşme testi: Türkiye’nin makroekonomik verileriyle bir uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(2), 13-25.
• AYVAZ, Ö. (2006). Mevsimsel birim kök testi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(1), 71-87.
• BREİTUNG, J. ve FRANSES, P. H. (1998). On Phillips-Perron-type tests for seasonal unit roots. Econometric Theory, 200-221.
• BURRİDGE, P. ve TAYLOR, A. R. (2004). Bootstrapping the HEGY seasonal unit root tests. Journal of Econometrics, 123(1), 67-87.
• CANER, M. (1998). A locally optimal seasonal unit-root test. Journal of Business & Economic Statistics, 16(3), 349-356.
• CANOVA, F. ve HANSEN, B. E. (1995). Are seasonal patterns constant over time? A test for seasonal stability. Journal of Business & Economic Statistics, 13(3), 237-252.
• CHAİTİP, P. ve CHAİBOONSRİ, C. (2014). International tourists arrival to Thailand: Forecasting by non-linear model. Procedia Economics and Finance, 14, 100-109.
• CHANG, Y. W. ve LİAO, M. Y. (2010). A seasonal ARIMA model of tourism forecasting: The case of Taiwan. Asia Pacific journal of Tourism research, 15(2), 215-221.
• ÇAĞLAYAN, E. (2003). Yaşam boyu sürekli gelir hipotezinde mevsimsellik. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 18(1), 409-422.
• ÇETİN, M. (2016). Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (Tcmb) para politikası uygulamalarının gelişimi. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 8(14), 67-101.
• DEMİRHAN, B. (2013). Türkiye’de yeni yaklaşım çerçevesinde para politikalarinin finansal istikrari sağlama yönünde ygulanması. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 567-589.
• DEPALO, D. (2009). A seasonal unit-root test with Stata. The Stata Journal, 9(3), 422-438.
• DİCKEY, D. A., HAZSA, D. P. ve FULLER, W. A. (1984). Testing for Unit Roots in Seasonal Time Series. Journal of American Statistical Association,79 (386), 355-367.
• GAGEA, M. (2007). Identifying the nature of the seasonal component. Application for Romania's quarterly exports between 1990-2006. Analele Stiintifice ale Universitatii" Alexandru Ioan Cuza" din Iasi-Stiinte Economice, 54, 154-159.
• GÜREL, S. P. ve TİRYAKİOGLU, M. (2012). Seasonal unit root: An application to Turkish industrial production series. Business and Economics Research Journal, 3(4), 77.
• HARVEY, D. I. ve VAN DİJK, D. (2006). Sample size, lag order and critical values of seasonal unit root tests. Computational statistics & data analysis, 50(10), 2734-2751.
• HYLLEBERG, S. (1995). Tests for seasonal unit roots general to specific or specific to general?. Journal of econometrics, 69(1), 5-25.
• HYLLEBERG, S. ve PAGAN, A. R. (1997). Seasonal integration and the evolving seasonals model. International Journal of Forecasting, 13(3), 329-340.
• HYLLEBERG, S., ENGLE, R. F., GRANGER, C. W. ve YOO, B. S. (1990). Seasonal integration and cointegration. Journal of econometrics, 44(1-2), 215-238.
• KARATAY GÖGÜL, P. (2020). Merkez bankası döviz rezervi ve cari açık ilişkisi üzerine ampirik bir uygulama 1995-2019. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (25), 238-249.
• KILCI, E. N. (2021). Gelişmekte olan ülkelerde optimal rezerv düzeyini değerlendirmeye yönelik yeni göstergeler: Türkiye üzerine ampirik bir analiz. Sosyoekonomi, 29(47), 407-429.
• KOOP, G. ve VAN DİJK, H. K. (2000). Testing for integration using evolving trend and seasonals models: A Bayesian approach. Journal of Econometrics, 97(2), 261-291.
• LEONG, K. (1997). Seasonal integration in economic time series. Mathematics and computers in simulation, 43(3-6), 413-419.
• LİM, C. ve MCALEER, M. (1999). A seasonal analysis of Malaysian tourist arrivals to Australia. Mathematics and computers in simulation, 48(4-6), 573-583.
• MERT, M. ve DEMİR, F. (2014). Mevsimsel eşbütünleşme ve mevsimsel hata düzeltme modeli: İthalat-ihracat verileri üzerine bir uygulama. Suleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences, 19(4).
• MİTHANİ, D. M. ve KHOON, G. S. (1999). Causality between government expenditure and revenue in Malaysia: A seasonal cointegration test. ASEAN economic Bulletin, 68-79.
• NDIHOKUBWAYO, J. ve AKDİ Y. (2016). Mevsimsel kointegrasyon analizi: Güney Afrika örneği. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(6), 34-48.
• OSBORN, D. R., CHUİ, A. P. L., SMİTH, J. P. ve BİRCHENHALL, C. R. (1988). Seasonality and the Order of Integration for Consumption. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 50, 361-378.
• ÖZMEN, M. ve ŞANLI, S. (2015). HEGY seasonal unit root test: An application on balance of payments in Turkish economy. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(2), 159-174.
• POLAT, Ö. ve USLU, E.E. (2010). Türkiye’nin Dış Ticaret Verilerinde Mevsimsellik. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 9(2), 407-423.
• SEREL, A. ve ÖZKURT, İ. C. (2014). geleneksel olmayan para politikası araçları ve Türkiye Cumhuriyet merkez bankası. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 12(22), 56-71.
• SMİTH, J. ve OTERO, J. (1997). Structural breaks and seasonal integration. Economics Letters, 56(1), 13-19.
• ŞENTÜRK, M., KAYHAN, S. ve BAYAT, T. (2016). Küresel finans krizi sonrasında merkez bankacılığı ve Türkiye Cumhuriyet merkez bankası. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(3), 147-160.
• TEKİN, K. ve AKDİ Y. (2014). Mevsimsel birim kök testleri: Türkiye sanayi üretim endeksi üzerine bir uygulama. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1).
• TİWARİ, A. K., DUTTA, S. ve DASH, A. K. (2017). Testing of the seasonal unit root hypothesis in the price ındices of agricultural commodities in India. Asian Journal of Agriculture and Development, 14(1362-2017-3062), 63-82.
• TRAŞOĞLU, M. (2012). HEGY mevsimsel birim kök testi: Türkiye’de tüfe ve tüfe harcama grupları için bir uygulama. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), 49-65.
• USLU, E. E. (2011). Mevsimsel düzeltme yöntemlerinin hanehalkı işgücü istatistiklerine uygulanması. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2), 40-56.
• YALÇİNKAYA, Y.ve Tunali, H. (2019). 2017-2018 Döviz kuru türbülansı ve Türkiye Cumhuriyet merkez bankası’nın yeni para politikası araçları. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 4(1), 17-36.
• YILDIZ, N., KARŞIYAKALI, B. ve AYDİN, Ü. (2020). Yeni para politikası yaklaşımı çerçevesinde kullanılan rezerv opsiyon mekanizması etkinliğinin analizi. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(3), 681-702.
• YÜKSEL, S. ve ÖZSARI, M. (2017). Türkiye Cumhuriyet merkez bankasının döviz rezervlerine etki eden makroekonomik faktörlerin belirlenmesi. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, (631), 41-53.
• ZORTUK, M. ve BAYRAK, S. (2013). Seçilmiş ülkelere göre Türkiye’nin turizm talebi. Ekonometri ve İstatistik e-Dergisi, (19), 38-58.