Terör Olaylarının Türk Finansal Piyasalarına Etkisi: 7 Haziran – 1 Kasım 2015 Dönemine İlişkin Bir İnceleme

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 4, 703 - 718, 31.12.2022

Emre Örs , Faruk Aşıcıoğlu , Özge Genç Sütlü

https://doi.org/10.29106/fesa.1175252

Öz

Bu çalışmanın temel amacı, finansal piyasalar ve terörizm ilişkisini belirli bir periyotta gerçekleşen terör olayları kapsamında değerlendirerek Dolar, Avro ve altın endeksi üzerindeki etkilerini ortaya koymaktır. Yürütülen bu çalışmada 7 Haziran – 1 Kasım 2015 tarihleri arasında Türkiye’de gerçekleşen üç terör olayının finansal piyasalar üzerindeki etkisi incelenmiştir. Terör olaylarının finansal piyasalar üzerindekileri etkilerini ölçmek ve değerlendirmek amacıyla tanıtıcı araştırma tekniği kullanılmıştır. Çalışma neticesinde incelenen üç gösterge içerisinde terör eylemlerine yönelik en sert ve hızlı tepkinin Amerikan Doları tarafından verildiği; Avro’nun ise Amerikan Dolarına kıyasla görece daha stabil bir artış trendinde olduğu görülmüştür. Altın fiyatları incelendiğinde ise terör eylemlerinin gerçekleştiği tarihi takiben günlük tepki ve değişiklikler olduğu ancak sonrasında piyasanın stabilize olduğu görülmüştür. Bu çerçevede, Türkiye’de 1990’lardan itibaren süregelen muharip güçlere veya sivillere yönelik gerçekleştirilen terör saldırılarının döviz kuru volatilitesi kapsamında tek başına büyük bit etki arz etmese de özellikle sivillere yönelik olarak gerçekleştirilen terör olaylarının yoğunlaştığı dönemlerde Türk lirasının dövize karşı değer kaybettiğini söylemek mümkündür. Ancak Türkiye gibi gelişmekte olan ekonomiler arasında yer alan bir ülke olarak kırılgan piyasa yapısının da göz ardı edilmemesi gereken bir faktör olduğu açıktır.

Anahtar Kelimeler

terör, terör saldırısı, finansal piyasalar, volatilite

Effect Of Terrorist Attacks On Turkish Financial Markets: A Research On The Period Of June 7th – November 1st, 2015

Öz

The main purpose of this study is to evaluate the relationship between financial markets and terrorism within the scope of terrorist incidents that occur in a certain period and to reveal their effects on the Dollar, Euro, and gold index. In this study, the effects of three terrorist incidents that took place in Turkey between 7 June and 1 November 2015 on financial markets were examined. An introductory research technique was used to measure and evaluate the effects of terrorist incidents on financial markets. Among the three indicators examined as a result of the study, the harshest and rapid response to terrorist acts was given by the US Dollar; It has been observed that the Euro is in a relatively more stable upward trend compared to the US Dollar. When gold prices are analyzed, it is seen that there are daily reactions and changes following the date of the terrorist acts, but the market stabilizes afterward. In this context, it is possible to say that the Turkish lira depreciated against the currency, especially during the periods when terrorist attacks against civilians intensified, even though the ongoing terrorist attacks against combat forces or civilians in Turkey since the 1990s did not have a major impact on the exchange rate volatility on its own. However, as a country among developing economies like Turkey, it is clear that the fragile market structure is also a factor that should not be ignored

Anahtar Kelimeler

terror, terror attack, financial markets, volatility

Kaynakça

• Akıncı, M., Yüce Akıncı, G., & Yılmaz, Ö. (2015). Terörizmin Doğrudan ve Dolaylı Yatırımlar Üzerindeki Etkisi: Dış Yardımlar Ne Kadar Telafi Edici? Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 70(1). https://doi.org/10.16987/ausbf.75055
• Alp, İ. A. (2013). Terörün ekonomik etkileri. Uluslararası Güvenlik ve Terörizm Dergisi, 4(1), 1–19.
• Anadolu Ajansı. (2015, August 2). Ağrı’da jandarma karakoluna intihar saldırısı: 2 şehit 24 yaralı. Https://Www.Aa.Com.Tr/Tr/Turkiye/Agrida-Jandarma-Karakoluna-Intihar-Saldirisi-2-Sehit-24-Yarali/20514.
• Araz‐Takay, B., Arin, K. P., & Omay, T. (2009). The endogenous and non-linear relationship between terrorism and economic performance: Turkish evidence. Defence and Peace Economics, 20(1), 1–10. https://doi.org/10.1080/10242690701775509
• Arin, K. P., Ciferri, D., & Spagnolo, N. (2008). The price of terror: The effects of terrorism on stock market returns and volatility. Economics Letters, 101(3), 164–167. https://doi.org/10.1016/j.econlet.2008.07.007
• Arıkoğlu Ündücü, C. (2011). Uluslararası sistem ve terörizm arasındaki ilişki. Elektronik Siyaset Bilimi Araştırmaları Dergisi, 2(1), 1–20.
• Aslam, F., & Kang, H.-G. (2015). How Different Terrorist Attacks Affect Stock Markets. Defence and Peace Economics, 26(6), 634–648. https://doi.org/10.1080/10242694.2013.832555
• Aslam, F., Rafique, A., Salman, A., Kang, H.-G., & Mohti, W. (2018). The impact of terrorism on financial markets: Evidence from Asia. The Singapore Economic Review, 63(05), 1183–1204. https://doi.org/10.1142/S0217590815501118
• Aydın, S. (2014). Terörün makroekonomik etkileri: Türkiye’de Pkk örneği. Akademik Araştırmalar Dergisi, 15(60), 137–170.
• Aydın, Y. (2016). Finansal Piyasalar ve Araçları. In Finansal Piyasalar ve Kurumlar Teori ve Türkiye Uygulamasına Güncel Bakış (1st ed., pp. 49–80). Seçkin Yayıncılık.
• Balcilar, M., Gupta, R., Kyei, C., & Wohar, M. E. (2016). Does Economic Policy Uncertainty Predict Exchange Rate Returns and Volatility? Evidence from a Nonparametric Causality-in-Quantiles Test. Open Economies Review, 27(2), 229–250. https://doi.org/10.1007/s11079-016-9388-x
• Balcılar, M., Algan, N., Bal, H., & Manga, M. (2017). Impact of terrorism on financial markets of Turkey: an empirical study. Ege Akademik Bakış Dergisi, 147–160.
• BBC News Türkçe. (2015, July 20). Suruç’ta katliam: 31 ölü, 104 yaralı. Https://Www.Bbc.Com/Turkce/Haberler/2015/07/150720_suruc_saldiri.
• BBC Türkçe. (2015, October 10). Ankara’da patlamalar sonrası Tren Garı’ndan görüntüler. Https://Www.Bbc.Com/Turkce/Multimedya/2015/10/151010_vid_ankara.
• Çetinkaya, İ. (2018). Ekonomik ve politik faktörlerin uluslararası terörizm üzerine olası etkileri (LAMBERT Academic Pub).
• Chesney, M., Reshetar, G., & Karaman, M. (2011). The impact of terrorism on financial markets: An empirical study. Journal of Banking & Finance, 35(2), 253–267. https://doi.org/10.1016/j.jbankfin.2010.07.026
• Crenshaw, M. (2011). Explaining Terrorism causes processes and consequences. Routledge Taylor Francis Group.
• Dünya. (2015, August 2). Ağrı’nın Doğubayazıt ilçesinde patlayıcı yüklü traktörle yapılan intihar saldırısında ilk belirlemelere göre 2 asker şehit oldu, 8’i ağır 31 asker yaralandı. Https://Www.Dunya.Com/Gundem/Agri039da-Jandarma-Karakoluna-Intihar-Saldirisi-Haberi-287761.
• DW Türkçe. (2015, July 20). Suruç’ta can pazarı. Https://Www.Dw.Com/Tr/Suru%C3%A7ta-Can-Pazar%C4%B1/a-18595616.
• Eldor, R., Hauser, S., Kroll, Y., & Shoukair, S. (2012). Financial Markets and Terrorism: The Perspective of the Two Sides of the Conflict. Journal of Business Administration Research, 1, 18–29.
• Etimoloji Türkçe. (2021, March 7). Terör kelime kökeni. Https://Www.Etimolojiturkce.Com/Kelime/Ter%C3%B6r.
• Frey, B. S., Luechinger, S., & Stutzer, A. (2007). Calculating tragedy: assessing the costs of terrorism. Journal of Economic Surveys, 21(1), 1–24. https://doi.org/10.1111/j.1467-6419.2007.00505.x
• Gençtürk, T. (2012). Terör kavramı ve uluslararası terörizme farklı yaklaşımlar.
• Gul, T., Hussain, A., Bangash, S., & Wagma Khattak, S. (2010). Impact of Terrorism on Financial Markets of Pakistan (2006-2008). European Journal of Social Sciences , 18(1), 98–108.
• Hürriyet. (2015a, August 3). Ağrı’da jandarma karakoluna PKK’dan intihar saldırısı. Https://Www.Hurriyet.Com.Tr/Gundem/Agrida-Jandarma-Karakoluna-Pkkdan-Intihar-Saldirisi-29706590.
• Hürriyet. (2015b, October 10). Ankara Tren Garı kavşağında patlama. Https://Www.Hurriyet.Com.Tr/Gundem/Ankara-Tren-Gari-Kavsaginda-Patlama-30278748.
• Kalaycı, İ. (2019). Küresel terör/izm: ekonomik politiğinden finans politiğine. Maliye Dergisi, 176, 225–254.
• Korkmaz, Ö., Erer, D., & Erer, E. (2016). Bankacılık Sektöründe Yoğunlaşma İle Finansal Kırılganlık Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği (2007-2014). Muhasebe ve Finansman Dergisi, 69, 127–146. https://doi.org/10.25095/mufad.396665
• Llussá, F., & Tavares, J. (2011). Which terror at which cost? On the economic consequences of terrorist attacks. Economics Letters, 110(1), 52–55. https://doi.org/10.1016/j.econlet.2010.09.011
• Maitah, M., Mustofa, J., & Ugur, G. (2017). The impact of terrorist attacks on foregin exchange rate: case study of Turkish lira versus pound sterling. Economies, 1–8.
• Narayan, S., Le, T.-H., & Sriananthakumar, S. (2018). The influence of terrorism risk on stock market integration: Evidence from eight OECD countries. International Review of Financial Analysis, 58, 247–259. https://doi.org/10.1016/j.irfa.2018.03.011
• Nişanyan Sözlük. (2021, March 7). Terör Kelime Anlam ve Kökeni. Https://Www.Nisanyansozluk.Com/Kelime/Terör.
• Nitsch, V., & Schumacher, D. (2004). Terrorism and international trade: an empirical investigation. European Journal of Political Economy, 20(2), 423–433. https://doi.org/10.1016/j.ejpoleco.2003.12.009
• NTV Haber. (2015, October 10). Ankara’da terör saldırısı: 103 ölü. Https://Www.Ntv.Com.Tr/Turkiye/Ankarada-Teror-Saldirisi-103-Olu,G7aJ87ksF0Kd8ko_oYJuOw.
• Öztürk, S., & Çelik, K. (2009). Terörizmin türkiye ekonomisi üzerine etkileri. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 1(2), 85–106.
• Prieto-Rodríguez, J., Rodríguez, J. G., Salas, R., & Suarez-Pandiello, J. (2009). Quantifying fear: The social impact of terrorism. Journal of Policy Modeling, 31(5), 803–817. https://doi.org/10.1016/j.jpolmod.2008.07.004
• Türkiye Cumhuriyeti Terörle Mücadele Kanunu, 125 (1991) (testimony of Resmi Gazete). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.3713.pdf
• Sandler, T., & Enders, W. (2004). An economic perspective on transnational terrorism. European Journal of Political Economy, 20(2), 301–316. https://doi.org/10.1016/j.ejpoleco.2003.12.007
• Sandler, T., & Enders, W. (2008). Economic Consequences of Terrorism in Developed and Developing Countries: An Overview. In Terrorism, Economic Development, and Political Openness (pp. 17–47). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511754388.002
• Seki, İ., & Akyıldız, A. (2018). Türkiye’deki terör olaylarının döviz kuru etkisi: ekonometrik bir yaklaşım. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(8), 76–91.
• TRT Haber. (2015, July 20). Suruç’ta ölü ve yaralı sayısı açıklandı. Https://Www.Trthaber.Com/Haber/Gundem/Suructa-Olu-ve-Yarali-Sayisi-Aciklandi-194922.Html.
• Türk Dil Kurumu Sözlüğü. (2021, March 11). “Terör” tanımı. Https://Sozluk.Gov.Tr/.
• Webel, C. P. (2004). Defining the Indefinable: What are, and are Not “Terror, Terrorism, and the Human Condition?” In Terror, Terrorism, and the Human Condition (pp. 5–13). Palgrave Macmillan US. https://doi.org/10.1007/978-1-4039-7872-1_2