Türkiyedeki makroekonomik değişkenlerin bireysel emeklilik tasarruflarına etkisi

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 1, 1 - 15, 31.03.2023

Seda Turnacıgil , Bülent Balçin

https://doi.org/10.29106/fesa.1067636

Öz

İlk çağlardan başlayıp günümüze kadar devam eden korunma, sosyal güvenlik ihtiyacı, ülkeleri insanların mesleki, fizyolojik ve sosyo-ekonomik risklerden dolayı meydana gelebilecek risklerin şiddetini azaltmak ve ortadan kaldırmak için devleti, halkın tamamını güvence altına alacak bir sistem arayışına sokmuştur. Bu gelişmeler ile birlikte özel emeklilik sistemi olan bireysel emeklilik sistemini gündeme gelmiştir. Bireylerin emeklilik dönemlerinde rahat refah bir hayat yaşam isteği, emeklilik gelirlerine ek bir gelir oluşturma gibi nedenler ile ülkeler ise kamu üzerinde artan finansal yükün dağıtılması, sermaye kaynağı elde ederek istikrar ve finansal piyasalarda gelişme amaçlanmaktadır. Bu çalışmanın amacı seçilmiş makroekonomik değişkenlerin bireysel emeklilik tasarruflarına etkisinin incelenmesidir. Bu doğrultuda fon büyüklüğü ve katılımcı sayısı bireysel emeklilik değişkeni olarak alınmış, enflasyon, GSYİH ve faiz oranı makroekonomik değişken verisi olarak alınmıştır. Çalışmada, 2010-2020 yılları arasındaki çeyrek dönemlik veriler Vektör Otoregresif Modeller (VAR) ile analiz edilmiştir. Çalışmada hem katılımcı sayısı hem fon büyüklükleri üzerinde makroekonomik değişkenlerin etkisinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Güvenlik Sistemi, Bireysel Emeklilik Sistemi, VAR Analizi, Granger Nedensellik

Impact Of Macroeconomıc Factors In Turkey On Indıvıdual Retırement Savıng

Öz

The need for protection social security, which started from ancient times and continuing to the present day, has put countries in search of a system that will secure the entire population in order to reduce and eliminate the severity of the risks that may occur due to the professional, physiological and socio-economic risks of people. With these developments, the private pension system, which is an individual pension system, became a current issue. Individuals participate in the system for reasons such as the desire to live a comfortable life of well-being during retirement periods and the creation of an additional income in their retirement income. The countries aim to distribute the increasing financial burden on the public, stability by obtaining a source of capital and to develop in financial markets. The aim of this study is to examine the effect of selected macroeconomic changeable on individual pension savings. Accordingly, total net asset value of fund and the number of participants were taken as individual pension changeable and inflation, GDP and rate of interest were taken as macro economic veriables data. In the study, quarterly data from 2010 to 2020 were analyzed with Vector Autoregressive Models (VAR). In the study, it was concluded that macroeconomic changeable had an effect on both the number of participants and fund sizes.

Anahtar Kelimeler

Social Security System, Individual Pension System, VAR Analysis, Granger-Causality

Kaynakça

• [1].(2020, 07 01). https://www.egm.org.tr/bireysel-emeklilik/tarihce/ adresinden alındı
• [2].(2020, 10 05). https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4632.pdf adresinden alındı
• Alfredo M. Pereira, J. M. (2014). Sosyal Güvenliğin Uzun Vadeli Makroekonomik Etkileri Üzerine Etkisi: 12 AB Ülkesi Analizi. Evora: Cefage-UE.
• Can, Y. (2010). Bireysel Emekliliğin Türkiye'deki Durumu ve Geilişimi. Ekonomi Bilimler Dergisi, 139-146.
• Çetin Ayhan Seyfullahoğulları, H. B. (2017). Türkiye'de Bireysel Emeklilik 0,Sistemi ve Otomatik Katılımın Sisteme Katkıları Açısından Değerlendirilmesi. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 105-131.
• E. Phılıp Davıs, Y.-W. H. (2008). Emekli Maaşların Finasnmanı Ekonomik Büyüme Üzerinde Etkisi. Emeklilik Ekonomi ve Finans Dergisi, 220-249
• Famil ŞAMİLOĞLU, F. E. (2019). Türkiye'de Sigortacılık Sektörünün Makroekonomik Değişkenlerle Olan İlişkisi. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 24-40.
• Gülsün İŞSEVEROĞLU, Z. H. (2012). Türkiye'de Bireysel Emeklilik Sisteminin Makro Ekonomik Dinamiklere Etkisi Kapsamında Swot Analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 155-173.
• HALL, R. E. (1982). Enflasyonun Bireysel Emeklilik Sistemine Etkisi. PDH National Dergisi, 2-17.
• KILIÇ, E. (2014). Ekonomik Öncü Göstergelerinin BES Katılımcı Sayısı Üzerindeki Etkisi. Maliye ve Finans Yazıları, 60-76. Pablo Lopez MURPHY, A. R. (2004). Emeklilik Fonları ve Ulusal Tasarruf. Washington: Dünya Bankası.
• Ricardo N. BEBCZUK, A. R. (2006). Emeklilik ve Tasarruf: Yeni Uluslararası Panel Veri Kanıtı. Washington: Dünya Bankası.
• Selim BAŞAR, M. E. (2016). Bireysel Emeklilik, Tasarruf Oranı ve Cari Açık Arasındaki İlişkiler : OECD Ülkeleri Üzerine Bir Uygulama. Uluslararası Avrasya Ekonomileri Konferansı (s. 591-597). İstanbul: Avrasya Ekonomistler Derneği.
• Turgut ÖZKAN, Ö. D. (2019). Emeklilik Fonları ile Makroekonomik Faktörlerin Karşılıklı Etkileşiminin Türkiye ve Seçilmiş Ülkelerle Analizi. Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 121-138.
• UYAR, H. İ. (2012). Bireysel Emeklilik Sistemi İle Ekonomik Göstergeler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası Mali Çözüm Dergisi, 71-96.
• ÜNAL, E. (2019). Sigorta Acentelerinin Niteliksel Derecelendirilmesi. Ankara: Başkent Üniversitesi.
• YEŞİLYURT, H. (2019). Makroekonomik Değişkenlerin Bireysel Emeklilik Sistemi Üzerine Etkileri : Türkiye Örneği. Niğde: Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi.
• Zafer SEZGİN, C. S. (2015). Türkiye Ekonomisinde Cari Açık Sorunu: Tasarrufların Önemi ve Bireysel Emeklilik Sistemi . Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 228-240.