EXAMINATION OF THE RELATIONSHIP BETWEEN ENERGY AND INDUSTRIAL SECTORS' GHGREEN GAS EMISSIONS, ENVIRONMENTAL TAXES AND FINANCIAL EXPENDITURES: THE EXAMPLE OF TURKEY

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 3, 612 - 621, 09.10.2023

Nursel Çebişli , İsmail Yelman

https://doi.org/10.29106/fesa.1244670

Cited By: 1

Öz

Günümüzün en önemli sorunlarından biri çevre kirliliğidir. Bu kirliliğe kentleşme, nüfus artışı, teknolojik gelişme, sanayileşmeye bağlı enerji ihtiyacına bağlı olarak fosil yakıt kullanımına neden olmaktadır. Kirliliği en aza indirmek için küresel birçok yöntem benimsenmiştir. Bu yöntemler sektörlerin finansal ihtiyacını beraberinde getirmektedir. Çevre temizlik vergisi Türk vergi sisteminin ilk ve tek yürürlükteki vergisidir. Ancak doğrudan alınan çevre vergisi bulunmamaktadır. Poşet ücreti, motorlu taşıt, özel tüketim, enerji tüketim vergisi gibi vergiler muafiyet, istisna açısından çevreye katkısını diğer çevre vergisi türleri olarak kabul edilmektedir. Sektörler bu vergileri ödemek ve çevreye verdiği zararı en aza indirmek için belli oranda finansal harcama yapmaktadırlar. Çevre kirliliğini aza indirmek için sektörlerin uluslararası benimsenmiş yöntemleri kullanmaları, bu alanda ayırdıkları finansal payı yükseltmeleri gerekmektedir. Bu bağlamda Türkiye’deki sektörlerin finansal harcama, sera gazı emisyonları, çevre vergileri arasındaki ilişkinin ölçülmesi amaçlanmış, 2006-2017 yılları arasındaki yıllık veriler kullanılarak ARDL sınır testi uygulanmıştır. Sonuç olarak değişkenler arasında uzun dönemli ilişki tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çevre Vergisi, Sera Gazı Emisyonu, Finansal Harcama

ENERJİ VE ENDÜSTRİ SEKTÖRLERİNİN SERA GAZI EMİSYONLARI, ÇEVRE VERGİLERİ VE FİNANSAL HARCAMALARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Öz

Günümüzün en önemli sorunlarından biri çevre kirliliğidir. Bu kirliliğe kentleşme, nüfus artışı, teknolojik gelişme, sanayileşmeye bağlı enerji ihtiyacına bağlı olarak fosil yakıt kullanımına neden olmaktadır. Kirliliği en aza indirmek için küresel birçok yöntem benimsenmiştir. Bu yöntemler sektörlerin finansal ihtiyacını beraberinde getirmektedir. Çevre temizlik vergisi Türk vergi sisteminin ilk ve tek yürürlükteki vergisidir. Ancak doğrudan alınan çevre vergisi bulunmamaktadır. Poşet ücreti, motorlu taşıt, özel tüketim, enerji tüketim vergisi gibi vergiler muafiyet, istisna açısından çevreye katkısını diğer çevre vergisi türleri olarak kabul edilmektedir. Sektörler bu vergileri ödemek ve çevreye verdiği zararı en aza indirmek için belli oranda finansal harcama yapmaktadırlar. Çevre kirliliğini aza indirmek için sektörlerin uluslararası benimsenmiş yöntemleri kullanmaları, bu alanda ayırdıkları finansal payı yükseltmeleri gerekmektedir. Bu bağlamda Türkiye’deki sektörlerin finansal harcama, sera gazı emisyonları, çevre vergileri arasındaki ilişkinin ölçülmesi amaçlanmış, 2006-2017 yılları arasındaki yıllık veriler kullanılarak ARDL sınır testi uygulanmıştır. Sonuç olarak değişkenler arasında uzun dönemli ilişki tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çevre Vergisi, Sera Gazı Emisyonu, Finansal Harcama, ARDL Sınır Testi

Kaynakça

• AKBELEN, M. M. (2019). Karbon Vergileri ve Emisyon Ticareti Sistemleri, Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri Örneklerinden Hareketle Türkiye`De Uygulanabilirliği. Süleyman Demirel Üniversitesi, Maliye. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi.
• ALAM, I. & R. QUAZİ (2003), “Determinants of Capitalflight: An Econometric Case Study of Bangladesh”, International Review of Applied Economics, 17(1), 85-103.
• ALICI, B., & YILDIZ, H. (2012). Küresel Kamusal Bir Mal Olan Çevrenin Korunmasında Karbon Vergisi ve Etkinliği. Hukuk Ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 4(1), 55-65.
• ALPER, F. Ö., & ALPER, A. E. (2017). Karbondioksit Emisyonu, Ekonomik Büyüme, Enerji Tüketimi ilişkisi: Türkiye İçin Bir Ardl Sınır Testi Yaklaşımı.Sosyoekonomi, 25(33), 145-156.
• ARTAN, S., HAYALOĞLU, P., & SEYHAN, B. (2015). Türkiye'de Çevre Kirliliği, Dışa Açıklık Ve Ekonomik Büyüme İlişkisi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 13(1), 308-326.
• BEKMEZ, S., & NAKIPOĞLU, F. (2012). Çevre Vergisi-Ekonomik Büyüme İkilemi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(3), 641-658.
• BRİSTOW, A. L., GARDİYAN, M., ZANNİ, A. M., ÇİNTAKAYALA, P. K., & ZANNİ, A. M. (2010). Public Acceptability Of Personal Carbon Trading And Carbon Tax. Ecological Economics, 69(9), 1824-1837.
• ÇAKMAK, H. (2018). Çevresel Vergilerin Ekonomik Etkileri: Karbon Vergisi. Maltepe Üniversitesi, İktisat. İstanbul: Maltepe Üniversitesi.
• DİKMENER, F. (2020). Karbon Vergisinin Toplumda Kabul Edilebilirliği.İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• DURGUT, M. (2015). Karbon Ticaretinin Uluslararası Muhasebe Standartlarına Göre Muhasebeliştirilmesi. Siyaset, Ekonomi Ve Yönetim Araştırma Dergisi, 3(2), 18-41.
• FOTROS, M., & MAABOUDİ, R. (2010). The İmpact of Trade Openness on CO2 Emissions in Iran, 1971-2005. (s. 1-15).
• GÜLDOĞAN, E. (2013). AB ETS Kriterleri Açısından Türkiye Çimento Sektörünün Karbon Kaçağı Riski. III. Türkiye İklim Değişikliği Kongresi (S. 1-9) Acedemia Yayınları.
• JALİL, A., & MAHMUD, S. F. (2009). Environment Kuznets Curve For Co2 Emissions: A Cointegration Analysis For China. Energy Policy, 37(12), 5167-5172.
• JAMALİ, A. (2005). Ekolojik Vergiler. İstanbul Üniversitesi, Mali Hukuk. İstanbul: YÖKTEZ.
• KILINÇ, E. C., & ALTINPARMAK, H. (2020). Çevre Vergilerinin CO2 Emisyonu Üzerindeki Etkisi Üzerine Bir Uygulama.ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 10(1), 217-227.
• KİUİLA, O., & RUTHERFORD, T. F. (2012). The Cost Of Reducing CO2 Emissions: Integrating Abatement Technologies İnto Economic Modeling. Ecological Economics, 1-41.
• MENG, S., SİRİWARDANA, M., & MCNEİLL, J. (2013). The Environmental and Economic Impact of The Carbon Tax in Australia. Environmental and Resource Economics, 54(3), 313-332.
• NARAYAN, P. K. (2005), “The Saving and İnvestmentnexus For China: Evidence From Cointegrationtests”, Applied Economics, 37 (17), 1979-1990.
• ÖZTÜRK, İ., & ACARAVCI, A. (2013). The Long-Run and Causal Analysis of Energy, Growth, Openness and Financial Development on Carbon Emissions in Turkey. Energy Economics, 12(36), 262-267.
• PENANG: Presented At The 13th Annual Conference on Global Economic Analysis. The Impact of Trade Openness on Co2 Emissions in Iran: https://www.gtap.agecon.purdue.edu/resources/download/5112.pdf Adresinden Alındı.
• POUDEL, R. B., VE SHRESTHA, S. R. (2019) “Stock Return And Trading Volume Relation İn Nepalese Stock Market: An ARDL Approach”, Securities Board Of Nepal (SEBON) Journal, 7: 17-32.
• PLOEG, F. V., & WİTHAGEN, C. (2014). Growth, Renewables, and The Optimal Carbon Tax. İnternational Economic Review, 55(1), 283-311.
• SANGLİMSUWAN, K. (2011). Karbondioksit Emisyonları ve Ekonomik Büyüme: Bir Ekonometrik Analiz. International Research Journal of Finance and Economics, 67(C), 97-102.
• ŞİMŞEK, D., & KESBİÇ, C. Y. (2020). Çevresel Riskleri Azaltmada Çevre Vergilerinin Etkisi: Avrupa Birliği ve Türkiye Örneği.Sosyal Ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 20(46).
• TÜİK (2021,03 15). Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). 03 08, 2023 tarihinde Türkiye İstatistik Kurumu Web Sitesi: https://www.tuik.gov.tr Adresinden Alındı.
• UBAY, B., & BİLGİCİ, Y. (2021). Karbon Fiyatlandırmasında Emisyon Ticaret Sistemi ve Önemi. Kırklareli Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(1), 47-75.
• YILMAZCAN, D., & ÇAKMAK, H. (2018). İklim Değişikliğinin Önlenmesinde Mali/İktisadi Araç Olarak: Karbon Emisyon Vergisi Mi? Karbon Emisyon Ticareti Mi?Proceedings Of The İnternationalcongress on Business and Marketing, 3, 361-379.