VERGİ REKABETİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 3, 712 - 730, 09.10.2023

Serkan Şengül

https://doi.org/10.29106/fesa.1300730

Öz

Bu çalışma öncelikle küresel vergi rekabetini, güncel kavramlar ve verilerle birlikte, vergi cennetlerine de vurgu yaparak değerlendirmektir. Bunun yanında küresel vergi rekabeti ve vergi cennetlerinin Türk vergi sistemi üzerindeki etkilerinin incelenmesi bu çalışmanın temel amaçlarını oluşturmaktadır. OECD verileri ışığında yapılan değerlendirmede, OECD ülkeleri arasında dolaylı vergilerin en hızlı artış gösterdiği ve toplam vergiler içindeki payı en yüksek seviyede seyreden ülkenin Türkiye olduğu hatırlanırsa, vergi rekabetinin sosyal adalet ve kamu maliyesi üzerindeki etkileri bakımından bu durumdan en olumsuz etkilenen ülkeler arasında Türkiye’nin olduğu gerçeği de açığa çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Vergi Rekabeti, Vergi Cennetleri, Vergi Sistemi, Türkiye

TAX COMPETITION: THE CASE OF TURKEY

Öz

This study first presents the basic concepts and current knowledge on global tax competition and this phenomenon. The main objectives of this study are to present the main practices and instruments of global tax competition, to evaluate the benefits and harms of tax competition in the context of tax havens, and finally to analyze the effects of global tax competition and tax havens on the Turkish tax system. In the light of OECD data, Turkey is the country with the fastest increase in indirect taxes and the highest share in total taxes among OECD countries, which makes it clear that Turkey is among the most negatively affected countries in terms of the effects of tax competition on social justice and public finance.

Anahtar Kelimeler

Tax Competition, Tax Havens, Tax System, Turkey

Kaynakça

• ADALI, C. (1997). Günümüz Kapitalizmi ve Devleti Üzerine. Sarmal Yayınevi, İstanbul.
• AKÇAKOCA, C. (2012). Vergi Cennetleri Ciddi Olarak Gündemde. Muhasebe TR, http://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/cevdet/086/
• AKTAN, C. and VURAL, İ. (2004). Vergi Rekabeti. Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, No: 22, 1-18.
• ALKAN, U. Ç. (2020). Türkiye’de Enflasyon Ve Döviz Kuru İlişkinin Çoklu Yapısal Kırılmalı Eşbütünleşme Analizi. İstanbul: Marmara Üniversitesi,Finans Ekonomi Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(2), 270-287.
• ARSLAN, M. and BİNİŞ, M. (2012). Uluslararası Vergi Kayıp ve Kaçakları, Sonuçları ve Gelişmekte Olan Ülkeler Bakımından Vergi Rekabeti. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 49(564), 47-60.
• BATRELS, L. M. (2016). Unequal Democracy: The Political Economy of the New Gilded Age. Princeton University Press.
• BOZDAĞLIOĞLU, E. (2017). Türkiye’de Enflasyon ve Döviz Kuru İlişkisi: 1994-2014 Yılları. Bitlis: Bitlis Eren Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Akademik İzdüşüm Dergisi, 2(3), 1-20 .
• CEBECİ, K. (2011). Küresel Vergi Rekabeti: Kurumlar Vergisi Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz, (Basılmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• CERAN, M. B., GÜNGÖR, S., and KONYA, S. (2016). The Role of Accounting Information Systems in Preventing the Financial Crises Experienced in Businesses. Economics, Management and Financial Markets, 11(1), 294.
• ÇAĞAN, N. (2009). Kurumlar Vergisi Yasası'nın Vergi Cennetlerine Yaklaşımı. İz Atılım Üniversitesi Dergisi, No: 3, 28-29.
• ÇAK, M. (2008). Uluslararası Vergi Rekabeti Transfer Fiyatlaması ve Vergilendirme, T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Yayını, Ümit Ofset, Ankara.
• ÇALICIOĞLU, E. (2003). Küreselleşme ve Vergilendirmede Yeni Eğilimler, Kazancı Yayınları, İstanbul.
• DARIK, E. (2007). Dünyada Vergi Rekabeti ve Türkiye’deki Uygulaması. Deloitte Makaleleri. http://www.verginet.net/dtt/1/VergiRekabeti.aspx
• DEMİRLİ, Y. (2011). Gelişmekte Olan Ülkelerde Vergi Reformları. Uzman Bakış Degisi, 1(1), 136-151.
• DEMİRLİ, Y. and AYYILDIZ, Y. (2016). Avrupa Birliği Üyesi Ülkelerde Vergi Rekabetinin 2008 Küresel Finans Krizi Eşliğinde, Vergi Hasılatı ve Yapısına Etkileri, Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2(4), 31-42.
• DEMİRCAN, N. and CEYLAN, A. (2003). Örgütsel Güven Kavramı: Nedenleri ve Sonuçları, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 10(2), 139-150.
• DURMUŞ, G. (2023). Kurumsal Çevrecilik ve Örgütsel Dayanıklılık: Gaziantep Ekonomi Sahası Üzerine Bir Araştırma. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi (İKTİSAD), 8(21), 568-583.
• ERASA, İ. and KAHİLOĞULLARI, A. (2023). Gelişmekte Olan Ülkelerde Uygulanan Vergi Politikasının Doğrudan Yabancı Yatırımlar Üzerine Etkisinin Yeniden Değerlendirilmesi, Vergi Raporu, No: 285, 7-21.
• EKER, A. and ŞİMŞEK, A.H. (2009). Küreselleşme ve Kamu Maliyesinde Yaşanan Dönüşüm, Maliye Bakanlığı, Strateji Geliştirme Başkanlığı, No: 2009/392, Ankara.
• EKMEKÇİ, E.. (2003). Küreselleşme ve Vergilemede Yeni Eğilimler. İstanbul: Kazancı Hukuk Yayınları
• ERSAN, Ö. and YARAŞIR, S. (2010). Global Bir Kavram: Vergi Rekabeti. Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, (52), 1-39.
• FERHATOĞLU, E. (2006). Uluslararası Vergi Rekabeti ve Sürükleyici Güçleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7/1, 79-96.
• GEDİK, M. (2011). Vergi Rekabeti Etkinlik Değerlendirmesi: OECD Üyesi Ülkeler İçin Veri Zarflama Analizi Uygulaması. Maliye Dergisi, No: 160, 328-350.
• GENCEL, U. and KURU, E. (2012). Vergi Kültürü ve Vergi Politikaları Etkileşimi: Türkiye Değerlendirmesi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 10(20), 29-60.
• GİRAY, F. (2005). Küreselleşme Sürecinde Vergi Rekabeti ve Sonuçları. Akdeniz Üniversitesi İİBF Dergisi, 5(9), 1-32.
• GÜNAY, H. F. and KARGI, V. (2018). Kripto Paranın Vergilendirilmesinin Mali Yönden Değerlendirilmesi, Journal Of Life Economics, 5(3), 61-76.
• GÜL, E. and EKİNCİ, A. (2006). Türkiye’de Enflasyon ve Döviz Kuru Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 1984-2003, Sosyal Bilimler Dergisi, 2006/1, 91-106.
• GÜNAYDIN, I. (2004). Vergi-Harcama Tartışması: Türkiye Örneği, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 5(2), 163-181.
• HENRY, J. (2012). The Price Of Offshore Revisited”. Tax Justice Network, http://www.taxjustice.net/cms/upload/pdf/Price_of_Offshore_Revisited_120722.pdf
• HOŞYUMRUK, Ş. (2003). Vergi Cennetleri, Tercihli Vergi Rejimleri ve Zarar Verici Vergi Rekabetinin OECD Ülkeleri ve Türkiye Açısından Değerlendirilmesi, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
• KANLI, B. K. (2019). Assessment of Changes in Values of Cultural Heritage Buildings due to Adaptive Reuse Works in Walled city of Nicosia (Master's thesis, Eastern Mediterranean University (EMU)-Doğu Akdeniz Üniversitesi (DAÜ)).
• KARABULUT, Ş. (2019). Türkiye’de Ekonomik Büyüme ve Enflasyon İlişkisi. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(2), 171-184.
• KARAKIŞ, L. (2019). Türkiye'de Döviz Kuru ile Enflasyon Oranı Arasındaki İlişki (2000-2018). Artuklu Kaime Uluslararası İktisadi ve İdari Araştırmalar Dergisi, 2(1), 83-93.
• KARAKURT, B. (2005). Sermaye Kaçışı Problemi Karşısında Değişen Vergileme Anlayışı. Sosyo Ekonomi Dergisi, No: 2, 133-154.
• KILIÇ, R. (2011). Vergi Cennetleri İle Mücadelede Bilgi Değişimi Anlaşmaları. 25. Türkiye Maliye Sempozyumu, Kriz Ortamında Vergi Politikalarının Değerlendirilmesi. Ankara: Yaklaşım Yayıncılık, 387-406.
• KILIÇARSLAN, E. (2016). Döviz Kuru ve Makroekonomik Etkileri, Yüksek Lisans Tezi, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• KOÇAK, S., KARIŞ, Ç., and ÇİL, D. (2022). Enflasyon, Enflasyon Oynaklığı Ve Vergi Gelirleri Arasındaki Dinamik İlişkiler: Türkiye Örneği. Uluslararası İktisadi Ve İdari İncelemeler Dergisi, (36), 209-222.
• KOŞAR, N. and VAN, H. (2012). Uluslararası Vergi Rekabetinin Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları Üzerindeki Etkilerinin Türkiye Açısından Değerlendirilmesi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, No:18, 1-19.
• MAVRAL, Ü. (2003). Kara Para Kayıt dışı Ekonomi ve Türkiye Yansımaları, (2.Ed), Maliye ve Hukuk Yayınları, Ankara.
• OECD (1998). Harmful Tax Competition, OECD Publications, Paris..http://www.oecd.org/tax/transparency/44430243.pdf
• OECD (2009). Tax Havens and Development, OECD Publications, Paris. http://www.oecd.org/site/devaeo10/44276169.pdf
• OECD (2012). Harmful Tax Competition, OECD Publications, Paris. http://www.oecd.org/ctp/harmful/43757434.pdf
• OECD (2013). The Global Forum on Transparency and Exchange of Information for Tax Purposes, OECD Publications, Paris. http://www.oecd.org/tax/transparency/global_forum_background%20brief.pdf
• OK, A. (2017). Türkiye ekonomisinde faiz oranı ve döviz kurunun enflasyon hedefi üzerine etkisi. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 7(13), 146-164.
• ÖNAL, A. and TEMELLİ, S. (2011). Uluslararası Vergi Rekabetinin Gelir Bölüşümü Üzerindeki Etkileri: 1990-2008 Türkiye Örneği. 25. Türkiye Maliye Sempozyumu, Kriz Ortamında Vergi Politikalarının Değerlendirilmesi. Ankara: Yaklaşım Yayıncılık, 339-358.
• ÖNCEL, T. and ÖNCEL, Y.S. (2003). Uluslararası Vergi Rekabeti. İ.Ü. İktisat Fakültesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, Year 2003, 1-25.
• ÖZ, E. (2004). OECD, Vergi Rekabeti ve Vergi Reformunun Geleceği. Maliye Dergisi, No: 145, 205-214.
• ÖZ, E. and YARAŞIR, S. (2009). Global Bir Kavram: Vergi Rekabeti. İ.Ü. İktisat Fakültesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, Year 2009, 1-40. İstanbul.
• PEHLİVAN, S. and GÖKBUNAR, R. (2010) Ülkemizde Transfer Fiyatlandırmasının Yol Açtığı Tahmini Kurumlar Vergisi Kaybı. Yönetim ve Ekonomi, 17(1), 99-120.
• PEKER, İ. and KILIÇER, E. (2014). Türkiye Boyutu ile Vergi Rekabeti. Vergi Sorunları Dergisi, 307(4), 165-186.
• SARAÇ, Ö. (2011). Küresel Vergi Rekabetinin Ekonomi Politiği; Kuramsal Sonuçların Ülke Grupları Açısından Analizi. 25. Türkiye Maliye Sempozyumu, Kriz Ortamında Vergi Politikalarının Değerlendirilmesi. Ankara: Yaklaşım Yayıncılık, 359-386.
• SARAY, O. (2011). Doğrudan Yabancı Yatırımlar-İstihdam İlişkisi: Türkiye Örneği. Maliye Dergisi, No: 161, 380-395.
• SARIASLAN, O. (2010). Küreselleşmenin Temel Türk Vergi Kanunlarına Etkileri. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Nisan 2010, No: 1, 335-361.
• SARISOY, İ. and KOÇ, S. (2011). Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Kurumlar Vergisi Gelirleri Üzerindeki Etkisinin Ekonometrik Analizi. 25. Türkiye Maliye Sempozyumu, Kriz Ortamında Vergi Politikalarının Değerlendirilmesi. Ankara: Yaklaşım Yayıncılık, 407-431.
• SANDALCI, U. and SANDALCI, İ. (2017). OECD ülkelerinde ekonomik büyüme ve vergi gelirleri arasındaki ilişkinin ampirik analizi: 1990–2014, Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 51-62.
• SAYKAL, B. (2018). Döviz Kuru Değişimlerinin Enflasyon Üzerindeki Etkisi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• SELİM, S. (2014). Türkiye’de Enflasyon, Döviz Kuru ve İlişkinin Ekonometrik Analizi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(1), 127-146.
• SAY, S., and DOĞAN, M. (2023). Depremlerin Hisse Senedi Getirileri Üzerindeki Etkisi: 2023 Yılı Kahramanmaraş Depremi Örneği, Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 12(1), 90-97.
• ŞANLI, O. (2022). Döviz Kuru Dalgalanmalarının Enflasyona Etkisi: Türkiye Örneği. Sosyal Bilimler Arastirmalari Dergisi, 12(3).
• ŞEN, S. (2023). Kahramanmaraş Depremlerinin Ekonomiye Etkisi. Diplomasi ve Strateji Dergisi, 4(1), 1-55.
• TANZİ, V., (2008). The Role of the State and Public Finance in Next Generation, OECD Journal of Budgeting, Vol. 8.
• TEKİN, A. (2010). OECD Ülkelerinde Yapılan Vergi Reformlarının Değerlendirilmesi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26, 54-70.
• TERZİ, H., and KURT, S. (2007). Dolarizasyon, Enflasyon ve Reel Döviz Kuru İlişkisinin VAR Analizi ile Tespiti. 8. Türkiye Ekonometri ve İstatistik Kongresi, İnönü Üniversitesi, Malatya.
• ULUSOY, A. and KARAKURT, B. (2009). Vergi Politikasının Mali Amacının Karşılanamamasında Vergi Cennetleri ve Offshore Finansal Merkezlerin Rolü. TİSK Akademi, No: 8, 81-105.
• YAŞAR, S. (2005). Global Ekonomide Makroekonomi Yönetimi, Beta Yayınları, İstanbul.
• YAŞAR, S. (2012). Türkiye'den 158 milyar dolar vergi cennetlerine gitmiş". Sabah, Ekonomi. http://www.sabah.com.tr/yazarlar/yasar/2012/07/24/turkiyeden-158-milyar-dolar-vergi-cennetlerine-gitmis
• YERELİ, A. (2005). Macroeconomic Effects of Tax Competition in Turkey. Southern-East Europe Review, Vol: 8, No: 1, 19-38.
• YOİKK (2014). Uluslararası Doğrudan Yatırımlar Raporu. Teşvik Uygulama Ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü, http://www.yoikk.gov.tr/upload/ydk/UDY2012_Rapor.pdf
• YILDIRIM, F. (2015). Kripto Paralar, Blok Zinciri Teknolojisi ve Uluslararası İlişkilere Muhtemel Etkileri. Medeniyet Araştırmaları Dergisi, 2(4), 81-97.