ARİSTOTELES VE PLATON’UN BİLİM SINIFLAMASI ÜZERİNE

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 2, 183 - 192, 15.12.2021

Erman Kar

Öz

Felsefe ve bilim tarihine baktığımızda bilimlerin sistematik olarak sınıflandırılmasını ve onların ilk kez detaylı olarak incelenmesini Aristoteles’te görmekteyiz. Bilimin hiçbir amaç gözetmeksizin, kendinde bir aktivite olarak ele alınması Antik Yunan’ı, bilimin sistematik olarak sınıflandırılması ise Aristoteles’i beklemiştir. Aristoteles’in bilim öğretisi ve bilimi sınıflandırma metodunu ele almak aynı zamanda onun ontolojisini de ele almayı gerektirir. Aristoteles bilimi; teorik bilimler (theoria), pratik bilimler (praksis) ve uygulamalı bilimler (poiesis) olmak üzere üçe ayırır. Kendisi için bilinmek istenen ve kendinde var olan varlıklar teorik bilimlerin konusudur. Eylemlerin bireysel ve toplumsal boyutlarını ve zoon politikon olan insanı ele almak ise pratik bilimlerin işidir. Son olarak, insanın eylemi sonucunda yaratıma geçmesini inceleyen bilimler ise uygulamalı bilimler olarak adlandırılır. Aristoteles’e göre bilimlerin en üstün olanı; nedenlerin ve ilkelerin saf bilgisi olarak tanımladığı bilimi gösterir. Bu bilim en yüksek ve en önemli bilimdir, çünkü pratik amaçlarla ilgilenen bilimlerden farklıdır. Böylesi bir tanımlamayla ele alınan bilimsel bilgi sadece nedenlerin bilgisi değil aynı zamanda ilk ve en evrensel ilkelerin de bilimi olmak zorundadır. Bu bilim; Prote Philosophia yani İlk Felsefe veya Metafiziktir. İlk felsefe, Aristoteles’in varlık olmak bakımından varlığın kendisini, varlığın nedenlerini ve ilk ilkeleri inceleyen disiplin olarak tanımlanır. O halde İlk İlkelerin ne olduğunu sormamız gerekir. Aristoteles tözü ilk ve asıl anlamda var olan şey, İlk İlke olarak tanımlamaktadır. Çünkü töz hem tanım, hem bilgi, hem de zaman bakımından diğer bütün var olanlardan öncedir. O halde asıl anlamda var olan töz, var olan her şeyin bilgisini de öncelemesi açısından bilimsel bilginin de yegâne konusudur. Aristoteles Metafizik Zeta’da tözün neliği üzerine yaptığı incelemenin aslında hem en gerçek anlamda var olan şey, hem de en bilinebilir olan şey üzerine bir inceleme olduğunun altını çizer. Tanım, bilgi ve zaman bakımından önce gelmesi bakımından töz bu soruların yanıtı olmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Töz, Metafizik, Bilim Sınıflandırması, Teorik Bilgi.

ON CLASSIFICATION OF SCIENCES OF ARISTOTLE AND PLATO

Öz

When we look at the history of philosophy and science, we see that the systematic classification of sciences and their first detailed examination in Aristotle. Considering science as an activity in itself, without any purpose, waited for Ancient Greece, and systematic classification of science awaited Aristotle. To discuss Aristotle's doctrine of science and his method of classifying science also requires addressing his ontology. Aristotelian sciences divide into three: Theoretical sciences (theoria), practical sciences (praxis) and applied sciences (poiesis). Theoretical science seeks knowledge for its own sake. Practical science concerns conduct and goodness in action, both individual and societal; and productive science aims at the creation of beautiful or useful objects. According to Aristotle, the most superior of sciences is the science which he defines as the pure knowledge of causes and principles. This science is the highest and most important science, because it is diffrent to the sciences that deal with practical purposes. Scientific knowledge handled with such a definition must not only be the knowledge of causes, but also the science of the first and most universal principles. The first philosophy is defined as Aristotle's discipline that examines the existence and knowledge for its own sake. It should been asked then what the First Principles are. Aristotle defines substance as the First Principle, the thing that exists in the first and essential sense. Because substance is prior to all other existents in terms of both definition, knowledge and time. Therefore, the substance that actually exists is also the only subject of scientific knowledge in terms of prioritizing the knowledge of everything that exists. Aristotle underlines that his study of the essence of substance in the Metaphysical Zeta is in fact an examination of what is both the most real and the most knowable. Substance must be the answer to these questions in terms of being prior to definition, knowledge, and time.

Anahtar Kelimeler

Substance, Metaphysics, Classification of Science, Theoretical Knowledge

Kaynakça

• Aristoteles (2006) Metafizik, Ç. Ahmet Arslan. İstanbul: Sosyal Yayınlar.
• Aristoteles (2005), Fizik, (Ç. S. Babür), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Aristoteles (2009). Nikomakhos’a Etik, (Ç. S. Babür), Ankara: Kebikeç Yayınevi.
• Erdoğan, Eyüp. (2009). Platon ve Aristoteles’in Bilimlere İlişkin Sınıflamaları. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi. 137-162.
• E. Petters F. (2004). Antik Yunan Felsefesi Terimleri Sözlüğü. Ç. Hakklı Hünler) İstanbul: Paradigma Yayınları
• Ross, W. D. (2011) Aristoteles, (Ç. A. Arslan), İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Yıldırım, C. (2006). Bilim Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.