ORTA ÇAĞ’DA ARAP-İSLAM DÜNYASINDA ÇEVİRİ FAALİYETLERİ

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 18 - 26, 30.06.2021

Mehmet Bölükbaşı

Öz

Abbâsî Halifesi Me’mûn (ö. 833) tarafından kuruluş aşaması 9. Asırda tamamlanan ve çeviri faaliyetlerinin (بَ ْي ُت ال ِح ْكَم ِة) Hikme-l'Beytu yapıldığı şekilde yoğun Bilgelik Evi adı verilen yerde Antik Yunan, Süryanice, Hintçe ve Farsça telif edilmiş kaynak eserler Arapça’ya tercüme edilmiştir. Bu tercümeler neticesinde, Arap-İslam Dünyası Orta Çağ’da farklı alanlarda birçok bilgi elde edebilmiştir. Özellikle Antik Yunan felsefesi ve tıbbı hakkında önemli bilgilere ulaşabilmiştir. Farklı dillerde telif edilmiş önemli kaynak eserlerde yer alan tıp, astronomi ve felsefe hakkındaki bilgiler Arapça’ya aktarılmış, yapılan tercümeler Arap-İslam dünyasının bilimsel alanda ilerleme kaydetmesine büyük katkı sağlamıştır. Orta Çağ’da Arap-İslam dünyasında gerçekleştirilen bu tercüme faaliyetleri Antik Yunan eserlerinin kaybolmasına engel olmuş ve bu eserlerin günümüze kadar gelmesinde önemli rol oynamıştır. Çeviri, kapsamlı ve tecrübe isteyen önemli bir etkinlik olmasına rağmen Orta Çağ’da Arap-İslam mütercimleri çeviride istenilen düzeyde tercümeler yapabilmişlerdir. Bu durumun en önemli nedeni; bu zaman dilimindeki mütercimlerin bir kısmının Müslüman diğer kısmının Hıristiyan olması, ayrıca birden fazla dile ve kültüre hâkim olmaları farklı dillerde telif edilen kaynak kitapları Arapça’ya daha kolay ve başarılı bir şekilde aktarmalarına olumlu katkı sağlamıştır. Orta Çağ’da farklı dillerden Arapça’ya aktarılan felsefe eserleri Arap-İslam Dünyasında felsefeye ilginin artmasına neden olmuş ve bu sayede felsefi çalışmalar ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu çalışmada, Arap-İslam dünyasında Orta Çağ’da ivme kazanan çeviri faaliyetlerinin gelişimi, temel faktörleri ve yapılan çevirilerin Arap-İslam dünyasına katkıları hakkında bilgiler verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Orta Çağ, Arap-İslam Dünyası, Çeviri Faaliyetleri, Antik Yunan Eserleri, Çeviri.

TRANSLATION ACTIVITIES IN THE ARAB-ISLAMIC WORLD IN THE MIDDLE AGE

Öz

Ancient Greek, Syriac, Hindi and Persian copyrighted source works were translated into Arabic in the place called Beytu'l-Hikme (House of Wisdom), whose foundation was completed in the 9th century by Abbasid Caliph Me'mûn (d.833) and where translation activities were intensively carried out. As a result of these translations, the Arab-Islamic World was able to obtain a lot of information in different fields in the Middle Ages, especially in the Ancient Greek philosophy and medicine. The information about medicine, astronomy and philosophy in important source works which have been copied in different languages has been transferred to Arabic. The translations made have greatly contributed to the progress of the Arab-Islamic world in the scientific field. These translation activities carried out in the Arab Islamic world in the Middle Ages prevented the disappearance of Ancient Greek works and played an important role in keeping these works up to the present day. Although translation is an important activity that requires extensive and experience, Arab-Islamic translators in the Middle Ages were able to make translations at the desired level. The most important reason for this situation; The fact that some of the translators in this period of time are Muslim and the other part is Christian, and they also have a command of more than one language and culture have contributed positively to the easier and more successful translation of the source books written in different languages into Arabic. The works of philosophy transferred from different languages to Arabic in the Middle Ages caused an increase in the interest in philosophy in the Arab-Islamic World and thus philosophical studies began to emerge. In this study, the development of translation activities that gained momentum in the Middle Ages in the Arab-Islamic world, its basic factors and the contributions of translations to the Arab-Islamic World are given.

Anahtar Kelimeler

Middle Ages, Arab-Islamic World, Translation Activities, Ancient Greek Works, Translation

Kaynakça

• Bakır, Abdulhalik (2008). Orta çağ Tarih ve Medeniyetine Dair Çeviriler, II, Ankara.
• Bayet, Albert (1993). Bilim Ahlakı. (Çev). Vedat Günyol, İstanbul: Yorum Yayınları.
• Barthold, Watt (1984). İslâm Medeniyeti Tarihi. (Çev). M. Fuad Köprülü. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Dağbaşı, Gürkan (2013). Abbasi Dönemi Çeviri Faaliyetleri. Eskiyeni Dergisi, XXVII, 2013
• Kaya, Mahmut (1983). İslâm Kaynakları Işığında Aristoteles ve Felsefesi. İstanbul: Ekin Yayınları.