In 19th century, Samsun gradually became one of most important centers of Ottoman Empire with start of trade in Black Sea, especially Russia, as well as the states such as France and England, and economic return of tobacco cultivation in region. Thus, due to internal migration to region, non-Muslim population started to increase again and over time they formed the majority in city center. However, this population declined considerably after Armenian deportation and exchange agreement in the first quarter of 20th century. Especially in the republic period, immigration from the Eastern Black Sea region also led to an increase in the population. Samsun has also received significant immigration from neighboring provinces. The metropolitan position of the city compared to the surrounding provinces and the abundance of opportunities are the main factors of this. As a result of these developments, Samsun surpassed Trabzon at the end of the first half of the twentieth century and became the first city of the Black Sea. In this article, while analyzing the population of Samsun, firstly the Ottoman archives of the Presidency of the Republic were examined, and then the population data in the provincial salnames of Trabzon, to which Samsun was affiliated, were analyzed. The information obtained from these sources was compared with other studies on the subject and a conclusion was reached.
19. yüzyılda Samsun, Karadeniz’de başta Rusya olmak üzere Fransa ve İngiltere gibi devletlerin ticaret yapmaya başlamaları ve bölgede yapılan tütün ekiminin ekonomik getirisiyle giderek Osmanlı Devleti’nin en önemli merkezlerinden biri haline gelmiştir. Böylece bölgeye yapılan iç göçler sayesinde gayrimüslim nüfus tekrar artmaya başlamış ve zamanla şehir merkezinde çoğunluğu oluşturmuşlardır. Ancak bu nüfus 20. yüzyılın ilk çeyreğinde yaşanan Ermeni tehciri ve mübadele antlaşmasından sonra oldukça gerilemiştir. Samsun ilk önce Kırım daha sonra Kafkasya’dan birçok göç almış ve bunlar da nüfus yapısında değişikliğe neden olmuştur. Bu gelen göçlerin çoğunluğunu İslam ahalisinin oluşturması şehirde Müslüman nüfusun artmasına sebep olmuştur. Özellikle Cumhuriyet devrinde Doğu Karadeniz mıntıkasından gelenlerin oluşturduğu göçler de nüfusun artmasına sebep olmuştur. Samsun çevre illerden de önemli ölçüde göç almıştır. Şehrin çevre illere göre büyükşehir konumunda olması ve imkânlarının çokluğu bunun ana etkenlerindendir. Bu gelişmelerin sonucunda Samsun 20. yüzyılın ilk yarısının sonunda Trabzon’u geçerek Karadeniz’in birinci şehri olmuştur. Bu makalede Samsun nüfusu incelenirken ilk önce Cumhurbaşkanlığı Osmanlı arşivlerine bakılmış daha sonra ise Samsun’un bağlı olduğu Trabzon vilayet salnamelerindeki nüfus verileri incelenmiştir. Buralardan alınan bilgiler konu ile yazılmış diğer çalışmalarla karşılaştırılarak bir sonuca varılmıştır.
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Yakınçağ Kent Tarihi |
Bölüm | Araştırma Makaleleri |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 14 Temmuz 2023 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 3 Sayı: 1 |