Türkiye Modernleşmesinde ‘Köy Enstitüleri’nin Yeri

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 97 - 109, 30.06.2024

Aydın Yazğan

https://doi.org/10.61960/fikriyat.1405967

Öz

Türkiye modernleşme hareketlerinde kilit rol oynayan köy enstitüleri, ülkenin okuryazar oranını artırmak, insanları mesleki anlamda eğitmek ve yapılan işin geleneksel yöntemlerden ziyade modern yöntemlerle yapılmasını sağlamak adına kurulan okullardır. Cumhuriyetin kuruluş yıllarında çağı yakalamak ve muasır medeniyetler seviyesine ulaşmak önem arz etmiştir. Bu nedenle atılacak adımlardan önemli birisi de ülke yapısına uygun sağlıklı, uygulanabilir bir eğitim sistemi oluşturmaktır. Bundan dolayı mevcut eğitim sisteminin revize edilerek çağa uygun hale getirilmesi ve eğitimin yaygınlaşması gerekliliği ortaya çıkmıştır. Bu minvalde eğitimin köye ulaşması elzem bir durum olarak görülmüştür. Köy enstitülerinin kurulmasındaki temel amaç da, halkın; devletin gelişmesine ayak uydurması, bilinçlenmesi ve modernleşmesini sağlamaktır. Köy enstitüleri yapı ve işleyiş tarzı olarak devletin kurduğu diğer okullardan farklı bir öneme sahipti. Bu okulların öncelikli hedefi köyün çok yönlü bir şekilde kalkınmasına yardımcı olmaktır. Bundan dolayı köy enstitüleri Türkiye’nin eğitim hayatında hayati bir konumda yer almaktaydı. Bu çalışmada köy enstitülerinin kuruluş, gelişim ve kapatılmasına götüren süreçler ele alınmıştır. Bunun yanında bu okulların genel bir değerlendirilmesi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Köy Enstitüleri, İsmail Hakkı Tonguç, Okul, Öğretmen, Öğrenci

Kaynakça

• Akyüz, Y. (2007). Türk Eğitim Tarihi, Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Altunya, N. (2014). Köy Enstitüleri Sisteminde Yönetim, MSGSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 10, Eylül, s. 28-49.
• Aydeniz, A. (2021). Kemal Tahir İle Köy Ensıtülerine Bakmak: Bozkırdaki Çekirdek, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 14, Sayı 76, s. 405-413.
• Aydın, B. (2014). Bauhause Tasarım Okulu, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18 (1), s. 105-120.
• Aysal, N. (2005). Anadolu’da Aydınlanma Hareketinin Doğuşu: Köy Enstitüleri, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 35-36, Mayıs-Kasım, s. 267-282.
• Balkır, S. E. (1998). Eski Bir Öğretmenin Anıları, (Cumhuriyet Gazetesi), İstanbul: Yenigün Haber Ajansı Basın Ve Yayıncılık A.Ş.
• Başaran, M. (1974). Tonguç Yolu Köy Enstitüleri: Devrimci Eğitim, Ankara: Varlık Yayınları.
• Başaran, M. (1990). Özgürleşme Eylemi: Köy Enstitüleri, İstanbul: Çağdaş Yayınları.
• Bulat, M. & Bulat, S. & Çoban, A. (2011). Öğretmen Yetiştirme Politikası Olarak Köy Enstitüleri Örneğinin İncelenmesi, Kastamonu Eğitim Dergisi, Mayıs, Cilt: 19, No: 2, s. 449-458.
• Ekoç, A. (2020). Unfinished Song İn Teacher Education: The Village Institutes Experience İn Turkey, RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (Ö7), 455-467. DOI: 10.29000/rumelide.808742 , s. 455-467.
• Elmas, A. (2020). Köyü Canlandırma Hareketi Olarak Köy Enstitüleri, Ankara: İksad Yayınevi.
• Elpe, E. (2014). Köy Enstitüleri ve Sanat Eğitimi, Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 2, s. 15-34.
• Eyüpoğlu, S. (1999). Köy Enstitüleri Üzerine, (Cumhuriyet Gazetesi), İstanbul: Yenigün Haber Ajansı Basın Ve Yayıncılık A.Ş.
• Gönder, H. & Dükal, K. & Aydıngüler, Y. (2022). The Question of the Modernization of Turkey's Rural Areas: Village Institutes, Verejná Správa a Spoločnosť, 23/2022(1). https://doi.org/10.33542/VSS2022-1-02 p. 24-37.
• Kapluhan, E. (2012). Atatürk Dönemi Eğitim Seferberliği Ve Köy Enstitüleri, Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı: 26, Temmuz, s. 172-194.
• Kartal, S. (2008). Toplum Kalkınmasında Farklı Bir Eğitim Kurumu: Köy Enstitüleri, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 1, Haziran, s. 23-36.
• Kirby, F. (1962). Türkiye’de Köy Enstitüleri, Ankara: İmece Yayınları.
• Köy Enstitüleri. (1940). 3803 Sayılı Yasa, Resmi Gazete, Sayı: 4491, Ankara, https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/4491.pdf , s. 13682-13683, (Erişim Tarihi: 25.12.2021).
• Köy Enstitüleri. (1942). 4274 Sayılı Yasa, Resmi Gazete, Sayı: 5141, Ankara, https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/5141.pdf , s. 3243-3250, (Erişim Tarihi: 25.12.2021).
• Makal, M. (1970). Kalkınma Masalı, Ankara: Bizimköy Yayınları.
• Makal, M. (2005). Köy Enstitüleri Ve Ötesi, Ankara: Piramit Yayınları.
• Sakaoğlu, N. (1992). Cumhuriyet Dönemi Eğitim Tarihi, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Şeren, M. (2008). Köye Öğretmen Yetiştirme Yönüyle Köy Enstitüleri, GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 28, Sayı: 1, s. 203-226.
• Tahir, K. (2011). Bozkırdaki Çekirdek, (1967), İstanbul: İthaki Yayınları.
• Tonguç, E. (1970). Devrim açısından Köy Enstitüleri ve Tonguç, İstanbul: Ant Yayınları.
• Tonguç, E. (2007). Bir Eğitim Devrimcisi İsmail Hakkı Tonguç (Yaşamı, Öğretisi, Eylemi), İzmir: Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği Yayınları.
• Tonguç, İ. H. (2020). Canlandırılacak Köy, (1939), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Tuna, S. (2009). Köy Enstitüleri’nde Kadın Olmak, Fe Dergisi, No: 1, Sayı: 1, s. 20-29.
• Turan, Ş. (1999). Türk Devrim Tarihi, 4. Kitap, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Türkoğlu, P. (1997). Tonguç ve Enstitüleri, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Usta, C. O. (2021). Doğuşu, Gelişimi Ve Bitişi Ekseninde Köy Enstitüleri Ve Verdiği Eğitim, Yüksek Lisans Tezi, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp, (Erişim Tarihi: 24.12.2021).
• Ülkü, C. (2008). Sanat Eğitimi, Sanat ve Köy Enstitüleri, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 1, Haziran s. 37-45.
• Yılmaz, Ö. (1977). Schools For Developıng Countrıes: The Turkısh Vıllage Instıtutes, Journal Of The International Society Of Educational Planners, Volume 3, No. 4, p. 72-80.
• Zürcher, E. J. (2020). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, Çev. Yasemin Saner, İstanbul: İletişim Yayınları.