Dalaman Havzasında Nüfusun Mekansal Dağılımı

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 47 - 65, 30.06.2024

Meryem Koncak Doğruer Özlem Sertkaya Doğan

https://doi.org/10.61960/fikriyat.1422007

Öz

Nüfus, bir bölge, ülke veya kıta üzerinde belirli bir dönemde yaşayan insanların toplamı olarak tanımlanır. Tarihsel olarak, bir ülkenin nüfusunun büyüklüğü, o ülkenin güçlü olup olmadığının bir göstergesi olarak görülürdü. Ancak, günümüzde bir ülkenin gücü artık sadece nüfusun sayısından ziyade onun niteliksel özellikleriyle; eğitim seviyesi, sağlık durumu ve işgücü yetenekleriyle ölçülmektedir. Bu anlayıştaki dönüşüm, nüfus politikaları ve kalkınma stratejilerinin artık bir ülkenin doğal kaynaklarının kalitesi ve potansiyeline daha fazla odaklanmasına sebep olmuştur. Doğurganlık oranları ve göçler, farklı bölgelerde nüfus artışını belirgin şekilde etkileyerek düzensiz bir dağılıma yol açar. Bu durum sadece insan yaşamına daha uygun olan alanların değişkenliğiyle ilgili değil, aynı zamanda insanların bu alanları farklı şekillerde kullanmalarıyla da ilgilidir. Dalaman Havzasında, 1965'ten 2022'ye kadar olan dönemde ilçeler bazında nüfus dağılımı, çeşitli endeksler kullanılarak analiz edildiğinde, nüfusun giderek daha yoğunlaştığı görülmektedir. Özellikle 2000 sonrasında bu durumun hızlanması dikkat çekicidir. Demografik geçiş, kentleşme ve göç süreçleri, nüfusun mekânsal yeniden dağılımıyla yakından ilişkilidir ve bu süreç henüz tamamlanmamıştır. Bu bağlamda; havzadaki mevcut durumun ortaya konulması, araştırmanın çıkış noktasını ortaya koymaktadır. Bu araştırmada, Dalaman Havzasında nüfusun mekânsal dağılımının incelenmesi için kullanılan veriler, genel nüfus sayımlarından ve 2007 yılından itibaren uygulanan Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS)’nden elde edilen sonuçlardan oluşmaktadır. Nüfus sayımlarından elde edilen verilerle, dönemsel olarak ilçe bazında bir veri tabanı oluşturulmuştur. Nüfusun gelişimi ve dağılımının zaman içinde ve mekânsal olarak karşılaştırılabilir olması hedeflenmiştir. Elde edilen veri tabanı, ArcGIS 10.4 yazılımı kullanılarak analiz edilmiş ve haritalandırılmıştır. Bu sayede Dalaman Havzasında nüfusun mekânsal dağılımı ve zaman içindeki değişiklikleri detaylı bir şekilde incelenmiş ve görselleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Nüfus, , Dalaman Havzası,, Mekansal Analiz

Kaynakça

• Akıncı, H., Tunçel, H. (2009). Türkiye'de Baraj ve HES Projeleri: Dalaman Örneği. Su Kaynakları Yönetimi Dergisi, 5(2), 55-68.
• Akova, İ. (2013). Sürdürülebilir Turizm, Prof.Dr. Süha Göney’e Armağan, 107-136.
• Akova, İ. (2003). Dünya Enerji Sorunu ve Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Kullanımı, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Bölümü Dergisi, 0 (11), 47-73.
• Atalay, İ. (2009). Türkiye'nin Ekosistemleri ve Coğrafi Bölgeleri: Ekoloji ve Çevre Coğrafyası. Palme Yayıncılık.
• Avcıoğlu, M., Eker, İ. (2015). Dalaman Çayı Havzası'nın Flora ve Vejetasyonu Üzerine Araştırmalar. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 1, 62-74.
• Bakırcı, M. (2019) Ulaşım Coğrafyası, Beşerı̂ ve Ekonomik Coğrafya, Pegem Akademi, 4. Baskı, 351-376
• Bostan, H. ve Sertkaya Doğan, Ö. (2019). Türkiye’nin Demografik Dönüşümü ve Nüfus Projeksiyonlarına Göre Fırsatlar, Doğu Coğrafya Dergisi, 24 (41), 61-90. 266
• Çevik, U., Gönençgil, B. (2006). Dalaman Bölgesinin İklim Özellikleri ve Orman Ekosistemi Üzerine Etkileri. Coğrafi Bilimler Dergisi, 4(1), 15-26.
• Demirci, A., Karaburun, A. (2012). Dalaman Çayı Havzası'nın CBS ile Arazi Kullanımı ve Arazi Kaplaması Değişimi Analizi. Ege Coğrafya Dergisi, 21, 1-18.
• Doğan, M. (2011). Türkiye’de Uygulanan Nüfus Politikalarına Genel Bakış, Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı: 23, s.293-307
• Ekinci, D., Güngör, Y., Kılıç, M. (2012). Dalaman Havzası'nda Tarımsal Uygulamalar ve Su Kalitesi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 5(1), 10-20.
• Emre, Ö., Duman, T.Y., Özel, O., Elmacı, H. (2019). Aktif Tektonik Araştırma Dizini: Türkiye'nin Aktif Tektonik Haritası. MTA Yayınları.
• Erdoğan, E., Tanık, A., Gönenç, E. (2016). Dalaman Havzası'nın Su Kalitesi Modellenmesi. Çevre ve Ekoloji Araştırmaları Dergisi, 4(3), 123-136.
• Erol, O. (1978). Türkiye'de Pleistosen Çökelleri ve Kıyı Şeridinin Gelişimi. İstanbul Üniversitesi Yayını.
• Eroğlu, V., Şahin, Ş. (2007). Dalaman Çayı Havzası'nda Erozyonun Nedenleri ve Kontrolü. Tarım Bilimleri Dergisi, 13(3), 283-290.
• Gül, Z., Akın, H., Başaran, H. (2018). Dalaman Bölgesi Turizminin Ekonomik ve Ekolojik Etkileri. Turizm ve Ekonomi Çalışmaları Dergisi, 6(2), 40-52.
• Gürbüz, A., Kazancı, N. (2011). Dalaman Havzası Su Kalitesinin Değerlendirilmesi ve Havza Yönetimi Önerileri. Hacettepe Üniversitesi Çevre Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 10(1), 23-38.
• İşler, F. D., Doğan, U., Demirci, A. (2015). Dalaman Havzası'nın Biyocoğrafyası. Türk Biyocoğrafya Dergisi, 2(1), 10- 22.
• Karabıyıkoğlu, M. (1996). Dalaman Havzası'nın Kuaterner Jeolojisi ve Sedimentolojisi. İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Özdemir, A., Alparslan, M. (2010). Dalaman Havzası'nın Jeomorfolojik Evrimi. Fiziki Coğrafya Araştırmaları Dergisi, 12(1), 1-14.
• Özşahin, E. (2016). Dalaman Çayı Havzası'nın Fiziksel ve Beşerî Coğrafya Özellikleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(2).
• Seçkin, Y. K., Akyol, N. (2014). Dalaman Havzası Kuş Popülasyonları ve Koruma Önlemleri. Doğa Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(2), 35-45.
• Uluğ, A., İnceöz, M. (2011). Dalaman Havzası'nın Yüzey Sularının Hidrolojik ve Hidrojeolojik Özellikleri. Türkiye Mühendislik Haberleri, 456, 46-52.
• Ünal, O., Yalçın, M.N. (2014). Türkiye Hidrografik Havzaları ve İdari Yapıyla İlişkisi: Dalaman Örneği. Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 38(1), 121-130.
• Yaman Kocadağlı, A.(2018). Beşerı̂ Coğrafyada Veri Toplama, Beşerı̂ ve Ekonomik Coğrafya, Editörler: Özlem Sertkaya Doğan ve Mesut Doğan, Ankara, Pegem Akademi, 1-26.
• Yılmaz, Y., Genç, Ş.C., Gürer, Ö.F., Bozcu, M. (2000). When did the Western Anatolian grabens begin to develop? In: Bozkurt, E., Winchester, J.A., Piper, J.D.A. (eds) Tectonics and Magmatism in Turkey and the Surrounding Area. Geological Society, London, Special Publications, 173, 353–384.
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2022). Türkiye Turizm Stratejisi 2023.