Wong Kar Wai Filmlerinde Sesin Anlatıya Etkisi: Hong Kong Ekspresi ve Düşkün Melekler Örneği,

Yıl 2023, , 15 - 31, 30.06.2023

Alican Yıldırım

https://doi.org/10.59280/film.1284322

Öz

Sinemada anlatının temel unsurları öykü ve olay örgüsüdür. Filmlerde olay örgüsü, mekân, ses, kamera açıları ve kurgunun etkin bir şekilde kullanılmasıyla şekillenir. Sesli filmlerin ilk döneminde sinemacılar sese, sinemayı tiyatroya yaklaştıracağını düşündükleri için mesafeli yaklaşmışlardır. Ancak ilerleyen yıllarda bazı sinemacılar sesi film anlatısı için yaratıcı bir şekilde kullanmaya çalışmış, sinemada yeni anlatım yöntemleri ortaya çıkarmışlardır. Bu yöntemlerle çekilen filmlerde ses, çerçevenin sınırladığı uzamsal alanı aşmış, sinemanın zaman uzamını genişletmiştir. Sinemada zamansal ve uzamsal sınırlamayı ortadan kaldırmanın en etkili yöntemlerinden biri üst sestir. Üst ses, olay örgüsünün işlenişi sırasında sınırlılık ve öznellik kavramlarını kullanarak seyirciye hikâye hakkında bilgi vermekte, sahne sıralarını değiştirerek film akışını önemli ölçüde etkilemektedir. Sinemada anlatı üzerine yapılan çalışmalarda, Mihail Bahtin’in aslında edebiyat metinlerindeki zaman-uzam kavramını inceleyerek ortaya koyduğu kronotop kavramı öne çıkmaktadır. Pek çok film kuramcısı kronotopun sinema filmlerinin anlatısında daha somut bir şekilde görülebildiği konusunda birleşmiştir. Sinemada zaman-uzam çekim ölçekleri, kurgu, karakterlerin ilişkilerinin yanı sıra üst sesle de somutlaştırılmaktadır. Üst sesin film anlatısında kullanılması, hikâyenin kimin tarafından anlatıldığını önemli bir konu haline getirmiştir. Sinemada üst ses anlatıcıları film içerisinde bulunan karakterler ya da hikâyeyi uzaktan izleyip aktaranlardır. Üst ses etkili bir şekilde kullanıldığında filmlerin zamanı ve uzamını da şekillendirmektedir. Wong Kar Wai filmlerinde üst ses ve mekân, karakterlerin hikayeleri ve ilişkilerinin ifade edilmesinde en önemli unsurlardır. Bu çalışmanın amacı Wong Kaw Wai sinemasında üst sesin filmin anlatısını ne şekilde etkilediğini ortaya koymaktır. Bu doğrultuda Wong Kar Wai’nin ilk dönem filmlerinden Chunking Express ve Fallen Angels, Bakhtin’in kronotop kuramıyla birlikte karşılaştırmalı olarak çözümlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sinema, Ses, Voiceover, Anlatı, Kronotop

The Effect of Sound on Narrative in Wong Kar Wai Film: Chunking Express and Fallen Angels

Öz

The basic elements of narrative in cinema are story and plot. In films, the plot is shaped by the effective use of space, sound, camera angles, and editing. In the first period of sound films, the filmmakers were reluctant to the sound, as they thought that it would bring the cinema closer to the theatre. However, in the following years, some filmmakers tried to use sound creatively for movie narration and created new narrative methods in cinema. In the films shot with these methods, the sound has exceeded the spatial area limited by the frame and expanded the cinema’s space-time. One of the most effective methods of eliminating temporal and spatial limitations in cinema is voiceover. The voiceover narration gives information to the audience about the story by using the concepts of limitation and subjectivity during the processing of the plot and significantly affects the film flow by changing the sequence of the scenes. In the studies on narrative in cinema, the concept of chronotope, which Mihail Bahtin put forward by examining the concept of space-time in literary texts, stands out. Most film theorists agree that chronotope can be seen more concretely in the narrative of motion pictures. In cinema, space-time is also embodied by voiceover narration, as it is embodied by camera angles, fiction, and the relationships of the characters. The use of voiceover narration in film narration has made it an important issue who is telling the story. Voiceover narrations in the cinema are the characters in the plot or the ones who watch the story from afar and convey it. When the voiceover narration is used effectively, it also shapes the time and space of the films. In Wong Kar Wai movies, voice and places are the most important elements in expressing the stories and relationships of the characters. This study aims to reveal how voiceover narration affects the narrative of Wong Kar Wai films. In this direction, Chunking Express and Fallen Angels, which are Wong Kar Wai's early films, are analyzed comparatively with Bakhtin's chronotope theory.

Anahtar Kelimeler

Cinema, Sound, Voice, Voiceover, Narrative, chronotope

Kaynakça

• Auge, M. (1997). Non-Places Introduction to an Anthropology of Supermodernity. (J. Howe, Çev.) Newyork: Verso.
• Bakhtin, M. (2017). Karnavaldan Romana Edebiyat Teorisinden Dil Felsefesine Seçme Yazılar. (C. Soydemir, Çev). İstanbul: Ayrıntı.
• Booth, W.C. (2012). Kurmacanın Retoriği. (B. O. Doğan, Çev.). İstanbul: Metis.
• Bordwell, D, Kristin, T. (2011). Film Sanatı. (E. Yılmaz, E. S. Onat, Çev.) Ankara: De ki Basım Yayım.
• Botz-Bornstein, T. (2021). Filmler ve Rüyalar Tarkovski, Bergman, Sokurov, Kubrick ve Wong Kar-Wai (C. Soydemir, Çev.). İstanbul: Metis.
• Burch, N. (1981). Theory of Film Practise. (H.R. Lane, Çev.). New Jersey: Princeton University Press.
• Chatman, S. (2008). Öykü ve Söylem. (Ö. Yaren, Çev.) İstanbul: De Ki Basım Yayım.
• Doane, M.A. (1980). The Voice in the Cinema The Articulation of Body and Space. Yale French Studies: Cinema/Sound, No: 60, s.33-50.
• Eisenstein, M. S. (1985). Film Biçimi. (N. Özön, Çev). İstanbul: Payel.
• Gaudreault, A, Jost, F. (2004). Enunciation and Narration, Miller, T, Stam, R (Eds), A Companion to Film Theory (s. 45-63). New Jersey: Blackwell Publishing.
• Genette, G. (2020). Anlatının Söylemi Yöntem Hakkında Bir Deneme. (F.B. Aydar, Çev.). İstanbul: Ayrıntı. Jay, L.(1999). Fleshing Out the Chronotope. Caryl, E (Ed), Critical Essays on Mikhail Bakhtin (s. 212-236). Newyork: Hall.
• Kar-Wai, W. (Yöneten). (1994). Chungking Express. [Sinema Filmi]
• Kar-Wai, W. (Yöneten). (1995). Fallen Angels. [Sinema Filmi]
• Kracauer, S. (2015). Film Teorisi Fiziksel Gerçekliğin Kurtuluşu. (Ö. Çelik, Çev.). İstanbul: Metis.
• Kozloff, S. (1988). Invisible Storytellers Voice-over Narration in American Fiction Film. Los Angeles: University of California Press.
• Lo Duca, G. (1947). Sinema Tarihi. (N. Sarıdoğan, Çev.) İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Metz, C. (2012). Sinemada Anlam Üstüne Denemeler. (O. Adanır, Çev.) İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Onaran, A. Ş. (1994). Sessiz Sinema Tarihi. Ankara: Kitle Yayıncılık.
• Onaran, G.(2021, 16 Nisan). Chungking Express’ten Düşkün Melekler’e Son Kullanma Tarihi. Altyazı. https://altyazi.net/yazilar/chungking-ekspresi-duskun-melekler/ adresinden erişilmiştir.
• Stam, R. (2014). Sinema Teorisine Giriş. (S. Salman, Ç. Asatekin, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Süalp, Z.T.A. (2004). Zamanmekân Kuram ve Sinema Melez Zamanlar, Mekân Gölgeleri, İklimler, Rüzgarlar ve Gece Haritaları, İstanbul: Bağlam.
• Vincenti, G. (1993). Sinemanın Yüzyılı. (E. Ayça, Çev). İstanbul: Evrensel Basım Yayın.