Arzu ve Karanlığın Melodileri: Morte a Venezia ve La Pianiste Filmlerinde Film Müziği Yoluyla Eros ve Thanatos'un Kişileştirilmesi

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 2, 125 - 135, 31.12.2023

Fatma Betül Ataş

https://doi.org/10.59280/film.1327674

Öz

Film çalışmalarında önemli bir yere sahip olan ses ve müzik, laytmotif ve diegetic/ non-diegetic müzik gibi ilişkili fenomenler, izleyicinin film deneyiminde birçok işleve hizmet eden temel kavramlardır. Ses ve müzik, genel olarak sinema sanatında görüntü ve anlatıyı destekleyici unsurlar olarak ortaya çıkmıştır. Müzik, filmlerde, görsellerle bir bütünlük oluşturmak için kullanılır. Bu işlevlerin yanı sıra film müzikleri, karakterlerin ruh hallerini vurgulamak ve perdede dile getirilmeyen ve gösterilmeyen duyguların ifade edilmesi açısından da önemli bir yere sahiptir. Luchino Visconti, Morte a Venezia (1971) filminde Gustav Mahler’in üçüncü ve beşinci senfonilerinden parçalar kullanmıştır. Mahler’in müziğinin beraberinde getirdiği anlamlar filmin ana karakteri olan Aschenbach’ın haletiruhiyesiyle adeta beraber hareket eder. Buna benzer olarak, Michael Haneke La Pianiste (2001) filminde Schubert’in bestelerini kullanmıştır. Filmin kahramanı olan Erika’nın yaşadığı sıkıntılar, duygusal dalgalanmalar ve karşıtlıklar Schubert’in müziğinde de tecessüm eder ve böylelikle her iki filmde de anlam katmanları müzikle beraber artar. Makalede bu iki filmdeki müzik kullanımını, benzer işlevlere sahip olması açısından incelenmiştir. Ayrıca, psikanalitik teoriden de yararlanılarak, insanın en temel iki dürtüsü olan yaşam ve ölüm içgüdüsünün müziğe ve karakterlere yansıması da irdelenmiş ve film müziğine özgün bir bakış açısı oluşturulması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

film müziği, klasik müzik, psikanalitik teori, Luchino Visconti, Michael Haneke

Teşekkür

Makaleme sunduğu değerli fikirleri, mentörlüğü ve her anlamda desteği için Yusuf Ziya Gökçek'e teşekkür borçluyum.

Melodies of Desire and Darkness: Personifying Eros and Thanatos through Film Music in Morte a Venezia and La Pianiste

Öz

Sound and music, a significant issue in film studies, and associated phenomena, such as leitmotiv and diegetic/ non-diegetic music are essential notions as they serve many functions in the film experience of the audience. Sound and music, in general, have emerged as supportive elements for image and narrative in the art of cinema. Music is used in films to form a completeness with the images. In addition to these functions, film music has a significant place in terms of underlining the frames of mind of characters and expressing the emotions that are not spoken and not shown on the screen. Luchino Visconti used movements from Gustav Mahler’s third and fifth symphonies in Morte a Venezia (1971). The meanings brought by Mahler’s music almost move with the mood of Aschenbach, the main character of the film. Similarly, Michael Haneke used Schubert’s compositions in his film La Pianiste (2001). The troubles, emotional fluctuations, and oppositions experienced by Erika, who is the protagonist of the film, are also embodied in Schubert’s music, and thus the layers of meaning in both films increase with the music. In this article, the use of music in these two films is examined in terms of having similar functions. In addition, by referring to psychoanalytic theory, the reflection of the two most basic human instincts, life and death instincts, on music and characters was also examined and it was aimed to create an authentic perspective on film music.

Anahtar Kelimeler

film music, classical music, psychoanalytic theory, Luchino Visconti, Michael Haneke

Kaynakça

• Giray Akyunak, A. (2017). Visconti'nin “Venedik'te Ölüm” filminde metinlerarasılık ve müziğin (baş)rolü. Sanat ve Tasarım Dergisi, 7(1), 1-18. doi: https://doi.org/10.20488/sanattasarim.563022
• Haneke, M. (Yönetmen). (2001). La Pianiste. [Film]. Wega Film, MK’ Productions, Les Films Alain Sarde.
• Kaya, M. M. (2016). Sinemada müziğin kullanımı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Doğuş Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Liman, A. S. (2022). Sanatlar ve sinema ilişkisine müziğin penceresinden bakmak: “Dünyanın Tüm Sabahlari”. Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 12(2), 211-222.
• Murdock, N. L. (2013). Psikolojik danışma ve psikoterapi kuramları: Olgu sunumu yaklaşımıyla. (F. Akkoyun, Çev.) Ankara: Nobel.
• Suurpää, L. (2014). Death in Winterreise: musico-poetic associations in Schubert's song cycle. Bloomington, IN: Indiana University Press.
• Tanyıldızı, N. İ. (2010). Filmde müzik kullanımı: “Mutluluk” filmi örneğiyle. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (14), 169-187.
• Visconti, L. (Yönetmen). (1971). Morte a Venezia. [Film]. Alfa Cinematografica, Warner Bros, PECF.
• Walker, E. M. (2018). Hearing Haneke: the sound tracks of a radical auteur, New York, NY: Oxford University Press.
• Yılmaz, H. (2019). Sinemada müzik kullanımı bağlamında Theodoros Angelopoulos’un “Ağlayan Çayır” filmi üzerine bir inceleme. Afyon Kocatepe Üniversitesi Akademik Müzik Araştırmaları Dergisi, 5(10), 27-36.