The Reflection of the Dominant Ideology on Images in the Animated Film Universe: An Analysis Based on the Movie Zootopia

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 1 - 21, 30.06.2024

Burak Medin , Mehmet Nedim Boymul

https://doi.org/10.59280/film.1396349

Öz

Cinema, as a mass communication tool, is a very useful tool in making ideological transfers to the masses. Cinema, and especially animation cinema, which has been used to manipulate the masses as well as being an element of entertainment throughout the historical process, is important in terms of concretizing ideologies. With the development of technology, animation cinema offers directors a freer medium and opportunity to process images. In this context, it has become easier to transfer some ideological codes and representations to filmic narratives. The idea that animation cinema plays an active role in the spread and normalization of the dominant ideology appears as a generally accepted approach, especially in recent studies. In this context, this study aims to examine the reflection of ideology on images, the discourses in implicit images and the reflection of the dominant idea on the audience within the framework of animation cinema. For these purposes, some ideological designs and discourses of the dominant are examined through the film Zootopia (2016), which is the object of research, and an attempt is made to reveal it through the ideological film analysis method. As a result of the analysis, it was found that the idealized subject hero, characters and constructed communication spaces in the filmic text were designed in accordance with the dominant structure, social norms and political attitudes, using an implicit language with a neoliberal and capitalist ideology-based approach.

Anahtar Kelimeler

Cinema, Animation Cinema, Ideology, Capitalism, Neoliberalism.

Animasyon Film Evreninde Egemen İdeolojinin İmajlara Yansıması: Zootopia Filmi Üzerinden Bir Analiz

Öz

Bir kitle iletişim aracı olarak sinema, kitlelere ideolojik aktarımlar yapma konusunda oldukça kullanışlı bir araçtır. Tarihsel süreç içerisinde bir eğlence unsuru olmasının yanında kitleleri manipüle etmek için de kullanılan sinema ve özelde animasyon sineması, ideolojilerin somutlanması açısından önem arz etmektedir. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte animasyon sineması yönetmenlere imajları işleme konusunda daha özgür bir mecra ve imkan sunmaktadır. Bu bağlamda ideolojik birtakım kodların ve temsillerin filmsel anlatılara aktarılması da daha kolay hale gelmeye başlamıştır. Animasyon sinemasının egemen ideolojinin yayılmasında ve normalleşmesinde etkin bir rol oynadığı fikri özellikle son yapılan çalışmalarda genel kabul gören bir yaklaşım olarak karşımıza çıkar. Bu bağlamda bu çalışma ideolojinin imajlara olan yansımasını, örtük imajlardaki söylemleri ve egemen fikrin izler kitleye olan yansımasını animasyon sineması çerçevesinde incelemeyi kendisine amaç edinmektedir. Bu amaçlar doğrultusunda egemene içkin birtakım ideolojik tasarımlar ve söylemler, araştırma nesnesi konumunda yer alan Zootopia (2016) filmi üzerinden incelenmekte, ideolojik film çözümleme yöntemiyle ortaya konulmaya çalışılmaktadır. Yapılan çözümleme sonucunda filmsel metinde idealize edilen özne konumundaki kahramanın, karakterlerin ve inşa edilen iletişim mekanlarının, neoliberal ve kapitalist ideoloji temelli bir yaklaşımla örtük bir dil kullanılarak egemen yapıya, toplumsal normlara ve politik tutumlara uygun bir şekilde tasarlandığı bulgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sinema, Animasyon Sineması, İdeoloji, Kapitalizm, Neoliberalizm.

Kaynakça

• Aksu, C. (2015). Neoliberal Toplumda Öznellik. Artvin Çoruh Üniversitesi Uluslar Arası Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 66-89.
• Allers , R., & Minkoff, R. (Yönetenler). (1994). Lion King [Sinema Filmi].
• Althusser, L. (2002). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. (Y. Alp, & M. Özışık, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Alver, K. (2009). Ütopya: Mekân ve Kentin İdeal Formu. İstanbul University Journal of Sociology, 139-153.
• Barrett, M. (2004). Marx'tan Foucault'ya İdeoloji. Ankara: Doruk Yayınları.
• Baudrillard, J. (2013). Amerika. Amerika.
• Baudry, J. L. (1974). Ideological Effects Of the Cinematographic Apparatus. Film Quarterly, 28(2), 39-47.
• Bayram, N. (1997). Popüler Canlandırma Sinemasında İdeoloji: Aslan Kral.
• Bayron, H., Moore, R., & Bush, J. (Yönetenler). (2016). Zootopia [Sinema Filmi].
• Bluhm, W. (2014). İdeoloji Üzerine. İdeoloji Üzerine; Eleştirel İdeoloji Analizleri (s. 7-22). içinde Pales Yayıncılık.
• Comolli, J.-L., & Narboni, J. (2010). Sinema, İdeoloji, Eleştiri. S. Büker, & G. Topçu içinde, Sinema: Tarih, Kuram, Eleştiri (s. 97-108). Kırmızı Kedi.
• Dorfman, A., & Mattelart, A. (1977). Emperyalist Kültür Sanayii ve Walt Disney. İstanbul: Gözlem Yayınevi.
• E. Gürbüz, Ö. N. (2021). Amerikan Ulus Mitlerinin Sorgulanması Olarak Gazap Üzümleri. ilef dergisi, 325-352. Eagleton, T. (1996). İdeoloji. Ayrıntı yayınları.
• Erdoğan, İ., & Alemdar, K. (2005). Popüler Kültür ve İletişim. Erk.
• Fiske, J. (2003). İletişim Çalışmalarına Giriş. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Göç, M. (2020). Superman Kimi Temsil Ediyor?: Superman’de Kimlik, İdeoloji Ve Cinsiyet. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 233-249.
• Gökçearslan, A. (2010). Batı Kökenli Çizgi Filmlerde Irkçı Kapitalis ve Ayrımcı ideolojik söylem. e-Journal of New World Sciences Academy, 5(4), 365-373.
• Göker, G., & Göker, N. (2022). Nıghtcrawler Filmi Gazetecilik Öğrencıierıne Ne Anlatır? Bir Alımlama Analizinın Sonuçları. Sosyal ve Beşerî Bilimlerde Teori ve Araştırmalar., 26-56.
• Gönen, M. (2007). Hollywood Sineması. İstanbul: Es Yayınları.
• Gramsci, A. (1986). Hapishane Defterleri (1. b.). (K. Somer, Çev.) Onur Yayınları.
• Güriz, A. (2010). Kapitalist ideoloji (2. b.). Phoenix Yayın Evi.
• Harvey, D. (2015). Neoliberalizmin Kısa Tarihi. (A. Onacak, Çev.) İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Hayek, F. (2009). Liberalizm. Liberal Düşünce, 14(55), 197-224.
• Heywood, A. (2013). Siyasi İdeolojiler. Adres Yayınları.
• Hunt, R. E., Marland, J., & Rawle, S. (2015). Film Dili. (S. Aytaç, Çev.) İstanbul: Literatür Yayınları.
• Kazancı, M. (2002). Althusser, İdeoloji ve İiletişimin DayanılmazZ Ağırlığı. Ankara Üniversitesi SFB Dergisi, 57-87.
• Kazancı, M. (2003). Althusser ile İdeoloji Üzerine Yapılamamış Bir Söyleşi. İletişim Araştırmaları, 1(2), 37-54.
• Kılınçarslan, Y. (2020). Nöro Sinema: Kısa Bir Bakış. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü e-Dergisi, 4(1), 146-152.
• Klein, N. (2010). Şok Doktrini Felaket Kapitalizminin Yükselişi. (S. Özgül, Çev.) İstanbul: Agora Kitaplığı
• Kolker, R. P. (2011). Film, biçim ve kültür. De Ki Basım Yayım.
• Kurmuş, O. (2010). Türkiye’de Neoliberalizm. Mülkiye Dergisi, 34(268), 9-41.
• Lebel, J.-P. (1974). Sinema ve ideoloji. Çağdaş Sinema(1), 30-37.
• Lumiere, A., & Lumiere, L. (Yönetenler). (1896). Bir Trenin La Ciotat Garına Varışı [Sinema Filmi].
• Marx, K., & Engels, F. (2003). Alman İdeolojisi. Eriş Yayınları.
• Marx, K., & Engels, F. (2013). Alman İdeolojisi. (T. Ok, & O. Geridönmez, Çev.) İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• Mcellan, D. (2005). İdeoloji. (B. Yıldırım, Çev.) İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Medin, B. (2013). Kitle Animasyon Film Anlatısında Öznenin Sunumu: Arabalar ve Wall-e Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Medin, B. (2018). Sinemada Propaganda Temelli İmaj ve Söylem Üretimi. Sosyal Bilimlerde Güncel Akademik Çalışmalar, 1(1), 27-50.
• Medin, B., & Kaymak, A. (2021). İdeolojik bir aygıt olarak sinema: American Sniper Filmi Bağlamında Başat İdeolojinin İmaja ve Söyleme Tezahürü. Erciyes İletişim dergisi, 8(1), 153-175.
• Medin, B., & Koyuncu, S. (2023). Kültürel Diplomasi ve Sinema. Nobel Bilimsel Eserleri.
• Newsinger, J. (2015). A Cultural Shock Doctrine? Austerity, The Neoliberal State and The Creative İndustries Discourse. Media, Culture & Society, 37(2), 302-313.
• Okuyucu, A. D. (2012). Son Dönem Walt Disney Animasyon Filmlerinde Ötekinin Temsili. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi.
• Özden, Z. (2004). Film Eleştirisi: Film Eleştirisinde Temel Yaklaşımlar ve Tür Filmi Eleştirisi. İmge Kitapevi.
• Öztürk, S. (2012). Mekan ve İktidar: Filmlerle İletişim Mekanlarının Altpolitikası. Phoenix
• Russell, B. (1984). In Praise of Idleness and Other Essays. London: Unwin Publisher.
• Ryan, M., & Kellner, D. (2010). Politik Kamera Çağdaş Hollywood Sinemasının İdeolojisi ve Politikası. (E. Özsayar, Çev.) Aytıntı Yayınları.
• Ryan, M., & Lenos, M. (2012). Film Çözümlemesine Giriş. DeKi.
• Samancı, Ö. (2004). Animasyonun Önlenemez Yükselişi. İtanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Sancar Üşür, S. (1997). İdeolojinin Serüveni: Yanlış Bilinç ve Hegemonyadan Söyleme. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Sevindi, K. (2021). Sovyet Animasyon Tarihine Genel Bir Bakış. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(3), 1771-1784.
• Sucu, İ. (2011). Gözetim Toplumunun Karşı Ütopya Yüzü: İktidar Güçleri Ve Ötekiler. Atatürk İletişim Dergisi, 125-139.
• Talas, M. (2008). Farklı Yönleriyle Küreselleşme. M. Talas , & S. Bildirici içinde, Farklı Yönleriyle Küreselleşme (s. 9-17). İstanbul: Doğu Kütüphanesi.
• Teksoy, R. (2009). Rekin Teksoy'un Sinema Tarihi. Oğlak Bilimsel Kitaplar.
• Weber, M. (1999). Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu. (Z. Gürata, Çev.) Ankara: Ayraç Yayın Evi.
• Xia, Y. (2019). The Dissemination and Significance of Animation Publishing for Mainstream Ideology. International Conference on Contemporary Education, Social Sciences and Humanities, 2199-2201.
• Yaylagül, L. (2014). Kitle İletişim Kuramları Egemen ve Eleştirel Yaklaşımlar (6. b.). Ankara, Kızılay: Dipnot Yayınları.
• Yıldırım, E. (2018). Toplumsal Gerçekliğin Sunumunda İdeolojik ve Estetik Boyutu ile Politik Sinema. Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Yılmaz, E. (2008). Sinema ve İdeoloji Üzerine. Kolektif içinde, Sinema İdeoloji Politika (s. 63-86). Nirengi Kitap.