Gerçekliğin İnşasında Plan Sekans Kullanımı: İki Şafak Arasında Üzerine Bir Alımlama Analizi

Yıl 2023, Sayı: 1, 87 - 116, 10.07.2023

Naz Melis Özdil

https://doi.org/10.26650/Filmvisio.2023.0004

Öz

Sinemada her yeni teknik filmi gerçekliğe yaklaştırmaktadır. Plan sekans ve alan derinliği, sinemada bu yakınlığı sağlamaktadır. Çalışmada Selman Nacar’ın 2021 yapımı İki Şafak Arasında filminin tamamında plan sekans kullanıldığı için örnek olay çalışması olarak seçilmiştir. Bu çalışma, sinemada plan sekans kullanımı ile gerçekliğin inşasının sağlanmasını İki Şafak Arasında örneğinde yapılan alımlama analizi ile incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışma ile filmin izleyici alımlanma analizi bağlamında incelenmesi ile literatüre katkı sunulmaktadır. Çalışmada iki yöntem kullanılmaktadır. İlk olarak tematik analiz ile filmde plan sekans kullanılan sahneler ve buna bağlı olarak değişkenler belirlenerek analiz edilmiştir. İkinci olarak plan sekans ve gerçeklik ilişkisini izleyicinin bakış açısından inceleyebilmek için alımlama analizi yaklaşımı seçilmiştir. On izleyici ile örnek film izletilerek derinlemesine görüşme tekniği ile yapılandırılmış görüşme gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler betimsel olarak analiz edilmiştir. Yapılan analiz neticesinde filmde kullanılan plan sekansın gerçekliği sağlayarak seyirciyi hikâyenin içinde tuttuğu sonucuna ulaşılmıştır. Plan sekans, hikâyedeki gerçekliği yalın bir şekilde ortaya koymaktadır. Zaman ve mekân bölünmediği için izleyicinin gerçeklik algısı artmaktadır. Kameranın hareketinin az olması sebebi ile seyirci sahnenin içerisinde bir tanık konumunda bulunmaktadır. Filmde ritim, plan sekanslar ile sağlanmaktadır. Kamera nesnel olarak olayları takip ettiği için seyirci, tanık rolüne geçerek herhangi bir karakterle özdeşleşmeden hikâyenin şahidi (izleyen üçüncü bir göz) olmaktadır. Sinematografik olarak ise plan sekans kullanımı sayesinde kameranın bakışı nesneldir. Çekim ölçeği olarak yakın planlar (closeup) değil, genel plan tercih edilmektedir. Bu planlar içerisinde alan derinliği yaratılmaktadır. Kamera, duygu, ritim ve hareket olarak oyuncuyu takip edecek biçimde kullanılmaktadır. Bu takip de filmi gerçekliğe yaklaştırmaktadır. İzleyicinin seyir deneyiminde özgürlüğünün plan sekansta kullanılan çekim ölçeklerine göre genel planda özgürlük hissi varken diz/bel plan gibi daha dar kadrajlarda özgürlüğün yerini kısıtlama hissi aldığı sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Plan sekans, gerçeklik, kurmaca film, izleyici, alımlama

The Use of Plan Sequence in the Construction of Reality: A Reception Analysis of Between Two Dawns

Öz

Every new technique in cinema brings films closer to reality. Plan sequence and depth of field provide this approach in cinema. This study has selected Selman Nacar’s 2021 film Between Two Dawns as a case study due to its use of a plan sequence throughout the entire movie. This study aims to use a reception analysis to examine how reality is constructed through the use of plan sequences in cinema, in the case of Between Two Dawns. The study contributes to the literature by examining the film in the context of an audience reception analysis. The study uses two methods. The first is through a thematic analysis of the scenes where the film used plan sequences, identifying and analyzing the variables accordingly. For the second method, the study chose the reception analysis approach to examine the relationship between plan sequences and reality from the audience’s point of view. A plan sequence reveals the reality of a story in a simplistic way. Because time and space are not separated, the audince gains a greater perception of reality. Due to the low camera movement, the audience is in the positioned as a witness in the scene. The plan sequences also provide rhythm to the movie. As the camera objectively follows the events, the audience becomes a witness as a third set of eyes watching without identifying with any character. Cinematographically, the camera has an objective gaze due to the use of plan sequences. In terms of shooting scale, a general plan was preferred over close-ups, with depth of field being created within these plans. The camera is used to follow the actors in terms of emotion, rhythm and movement. This tracking brings the movie closer to reality. In accordance with the shooting scales used in the plan sequence, while a sense of freedom is present in the general plan, narrower frames such as the knee/waist plan are concluded to have replaced freedom with a sense of restriction.

Anahtar Kelimeler

Plan sequence, reality, fiction film, audience, reception

Kaynakça

• Andrew, J. D. (2010). Büyük sinema kuramları (Z. Atam, Çev.). Doruk Yayınları. google scholar
• Armes, R. (2019). Sinema ve gerçeklik tarihsel bir inceleme (Z. Ö. Barkot, Çev.). Doruk Yayınları. google scholar
• Barnouw, E. (1993). Documentary a history of the non-fiction film. Oxford University Press. google scholar
• Barsam, R. (1973). Nonfiction film:A criticalhistory. Indiana University Press. google scholar
• Bazin, A. (2011). Sinema nedir? (İ. Şener, Çev.). Doruk Yayınları. google scholar
• Büker, S. (1989). Film ve gerçek (I). Kurgu, 5(1), 105-112. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1504024 google scholar
• Brown, B. (2011). Sinematografi kuram ve uygulama (S. Taylaner, Çev.). Hil Yayınları. google scholar
• Ceyhan, M., & Sancar, M. K. (2023). Gerçeklik ve mizansen arasında bir tanıklık hikâyesi: "İki Şafak Arasında" filminin mizansen eleştirisi. Türkiye Medya Akademisi Dergisi, 3(5), 195-215. https://doi.org/10.5281/ zenodo.7646805 google scholar
• İnce, S. D. (2017). Biçimci sinema anlayışı: Rus Hazine Sandığı; Alexander Nikolayevich Sokurov. Akdeniz Sanat, 70(20), 31-43. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/427879 google scholar
• Ekinci, B. T. (2015). Plan sekans ve görsel devamlılık bağlamında Birdman. Uluslararası Hakemli İletişim ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 7, 63-73. https://rb.gy/q93ca google scholar
• Ekinci, B. T. (2015). Visitors (2013) filminin mizansen analizi ve çağdaş sinemada uzun çekim. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 48, 416-425. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/382989 google scholar
• İlic, E. (2022). İki Şafak Arasında. SEKANS Sinema Kültürü Dergisi, 19, 15-19. http://sekans.org/docs/e-sayilar/2022-e19/ (e19)%20Butun.Sayi.pdf#page=19 google scholar
• Kavi, A. N., & Kavi, M. (2020). Sinemadaki teknik gelişmeler ışığında plan-sekansın film biçimine etkileri üzerine bir inceleme: 1917 örneği. Akdeniz İletişim Fakültesi Dergisi, 34, 11-44. https://doi.org/10.31123/akil.781856 google scholar
• Medin, B., & Çakır, O. (2021). Bela Tarr sinemasında plan sekans kullanımı: Torino Atı filmi örneği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(1), 365-380. https://doi.org/10.18069/firatsbed.560029 google scholar
• Monaco, J. (2002). Bir film nasıl okunur? (E. Yılmaz, Çev.). Oğlak Yayınları. google scholar
• Nişancı, İ. (2018). Teoride ve pratikte sinemada kurgu. Doruk Yayınları. google scholar
• Sağlam, H. İ. (2019, Mart). Baştan sona plan-sekans çekilen filmler [Web log post]. https://www.yumpu.com/tr/ document/read/55497218/cinedergi-79 google scholar
• Teksoy, R. (2015). Rekin Teksoy'un sinema tarihi cilt I. Oğlak Yayıncılık. google scholar
• Yıldırım, C., & Sim, Ş. (2019). Türk sinemasında kurgu biçimleriyle öne çıkan iki film: Nokta ve Sen Aydınlatırsın Geceyi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(2), 1916-1937. https://doi.org/10.33206/mjss.512564 google scholar