ÖZLİ ÎCÂZ VE İTNÂB ARASINDAKİ DELİLLERİN KARŞILAŞTIRILMASI [91-103]

Yıl 2014, Cilt: 19 Sayı: 1, 40 - 52, 01.06.2014

Muzaffer Özli

Öz

Belâğat ilminin meânî tabirlerinden olan îcâz lügatte, az sözle çok şey anlatmak veya sözü kısa kesmek manalarına gelir. Belâğat ilminde ise, kelimelerin manayı ifade edecek ölçüden az olmasıdır. İtnâb ise lügatte, sözü uzatmak veya sözü abartmak anlamlarına gelir. Belâğat ilminde ise, lafzın manadan fazla olmasıdır. Îcâz ve İtnâb Câhiliyye döneminde ortaya çıkmış İslam’ın ilk yıllarında belirgin bir şekilde kullanılmış ve Abbasi döneminde ise kavramlaşarak edebiyat sahasında konu edinilmiştir. Îcâz ile itnâbın birini diğerinden üstün görmek doğru değildir. Çünkü her birinin kendine has kuralları vardır. Yerinde kullanılan itnâb, kendi yerinde kullanılan îcâza benzer. Bunlardan birinin mutlak olarak üstünlüğünü savunmak temelden yoksundur

Anahtar Kelimeler

Belâğat, Îcâz, İtnâb, Câhiliyye Dönemi, İslamî Dönem, Abbasiler Dönemi

Comparison Between Evidences Of Brachylogy And Periphrasis

Öz

Brachylogy which is one of the meanings of Eloquence means to express something with few words. In science of Eloquence it means to express the word with few words. Periphrasis which is one of the meaning concept of Eloquence means to exaggerate in science of Eloquence it means to express less meanings with more words. Brachylogy and Periphrasis appeared during Pre-Islamic period Jahiliyya , it was used during the first years of the Islam and was conceptualised during the period of Abbasid and was used as a subject in the field of literature. The priority claim between Brachylogy and Periphrasis is not proper. Because each one has its specific rules. The proper İtnab is same as proper İcaz. The priority claim between them in terms of stability and position has no basis

Anahtar Kelimeler

Eloquence, Brachylogy, Periphrasis, Pre-Islamic period Jahiliyya, Islamic Period

Kaynakça

• el-‘Alevi, Yahya b. Hamza b. Ali b. İbrahim b. Muhammed, el-Tirâz el-Mutedammen liEsrâri’l-Belağa ve Ulûmu Hekâiku’l-‘Îcâz., Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, Beyrût 1912.
• el-‘Askerî, Ebû Hilâl, Kitâbu’s-Sınâ‘ateyn, thk. Alî Muhammed Becâvî, Muhammed Ebu’l-Fadl İbrâhim, Dâru ihyâi’l-kutubi’l-‘Arabiyye, Ķâhire 1952.
• ‘Atîķ, ‘Abdulazîz, fî’l-Belâğati’l-‘Arabiyye, ‘İlmü’l-Meânî, Dâru’n-Nahdati’l-Arabiyye, Beyrût 1985.
• el-Câhız, Ebû Osmân ‘Amr b. Bahr, Kitâbu’l-Hayevân, thk. ‘Abdüsselâm Muhammed Hârûn, II. Baskı, Şeriketü mektebeti ve Matba‘ati Mustafa el-Bâbî el-Halebî ve Evlâdihî, Mısır 1357 h..
• el-Cevziyye, İbn-i Kayyım, el-Fevâidu’l-Meşuk ilâ Ulûmi’l-Kurân ve İlmi’l-Beyân, Daru’lKütubi’l-İlmîyye, Beyrut 1988.
• el-Curcânî, ‘Abdülķâhir b. ‘Abdirrahmân b. Muhammed (ö. 471/1078), Delâilü’l-İ‘câz fî ‘İlmi’l-Me‘ânî, Tashih Muhammed ‘Abduh, Muhammed Mahmûd eş-Şenķîtî ve ta‘lîk Muhammed Reşîd Rızâ, III. Baskı, Dâru’l-Ma‘rife, Beyrût 2001.
• Ebû Mûsâ, Muhammed Muhammed ve Arkadaşları, el-Belâġatu’l-‘Arabiyye ve Târîhuhâ, Ķâhire 1989.
• Ebû Ya‘kûb Yûsuf b. Ebî Bekir b. Muhammed b. Ali es-Sekkâkî, Kitâbü Miftâhi’l-‘Ulûm, el-Matba‘atü’l-Edebiyye, Mısır 1317 h.
• el-Enbârî, İbrahim, el-Mevsûatü’l-Kur’aniyye, Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, Ķâhire 1984
• el-Hâşimî, Ahmed, Cevâhiru’l-Belâğa fi’l-Me‘ânî ve’l-Beyân ve’l-Bedî‘, XII. Baskı, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, Beyrût tsz..
• İbnu’l-Eŝîr, Ebü’l-Feth Ziyâuddîn Nasrullâh b. Muhammed b. Muhammed b. ‘Abdilkerîm el-Mûsulî, el-Meŝelü’s-Sâir fî Edebi’l-Kâtib ve’ş-Şâ‘ir, thk. Muhammed Muhyiddîn ‘Abdülhamîd, el-Mektebetü’l-‘Asriyye, Beyrût 1411/1990.
• el-Ķayravânî, İbn Reşîķ, Ebû Ali el-Hasen, el-‘Umde fî Mehâsini’ş-Şi‘r ve Âdâbihî ve Naķdihî, thk. Muhammed Ķarķazân, II. Baskı, Matba‘atu’l-Kâtibi’l-‘Arabî, Dımeşķ 1414/1994.
• el-Ķazvînî, Celâlüddîn Muhammed b. ‘Abdirrahmân, el-Îzâh fî ‘Ulûmi’l-Belâğa, Şerh, Ta‘lîk ve Tenkîh Muhammed ‘Abdülmün‘im Hafâcî, V. Baskı, ysz. 1400/1980.
• …………….., Telhîśu’l-Miftâh, Dâru’t-Tıbâ‘ati’l-‘Âmire, ysz. 1260 h.. Kudâme b. Câfer, Nakdu’ş-Şi’r, thk: Kemal Mustafa, Mektebetü’l-Hâncî, Mısır 1963.
• el-Merâġî, Ahmed Mustafa, ‘Ulûmu’l-Belâġa el-Beyân ve’l-Me‘ânî ve’l-Bedî‘, Dâru’lFikr, VII. Baskı, Mıśır 1972.
• es-Sekkâkî, Ebû Ya‘ķûb Yûsuf b. Ebî Bekir b. Muhammed b. Ali, Kitâbü Miftâhi’l-‘Ulûm, el-Matba‘atü’l-Edebiyye, Mısır 1983.
• Selûm, Ali Cemil, el-Belâġatü’l-‘Arab Neşetuhâ – Tetavuruhâ – Ulûmuhâ, Dâru’lMevâsim li-Tebâa ve’n-Neşr, Beyrut 2004.
• es-Semînu’l-Halebî, Ahmed b. Yusuf, ed-Dürru’l-Meşûn fi ʿUlûmi’l-Kitabi’l-Meknun, thk. Ahmed Muhammed el- Harrât, Dımaşk, Daru’l-Kalem, ty.
• es-Suyûtî, ‘Abdurrahmân Celâluddîn, el-İtkân fî ‘Ulûmi’l-Ķur’ân, IV. Baskı, Şeriketü Mektebeti ve Matba‘ati Mustafa el-Bâbî el-Halebî ve Evlâdihî, Mısır 1978.
• …………….,Mu’tereku’l-Akran fi İcazi’l-Kur’an, Ali Muhammedu’l-Becavi, Daru’l-Fikri’lArabi, Beyrut 1973.
• et-Taftâzânî, el-Mutavvel ‘ale’t-Telhîs, Matba‘atu el-Hâc el-Muharrem Efendi elBosnevî, ysz. 1289 h..
• ez-Zerkeşî, Bedruddin Muhammed b. Abdillah, el-Burhân fi ʿUlumi’l-Ku’rân, thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim, Kahire, Mektebetu Dari’t-Turas , ty.
• ez-Ziyyâd, Muhammed Hasan, Difâun ani’l-Belâğa, Matbaatu’l-Risâle, Kahire 1945