KLASİK KAYNAKLARDA HEMMÂM SAHÎFESİ’NE YAPILAN ATIFLAR VE SAHÎFE’NİN YENİDEN DEĞERLENDİRİLMESİ [171-188]

Yıl 2014, Cilt: 19 Sayı: 1, 171 - 188, 01.06.2014

Sinan Erdim

Öz

Hemmâm b. Münebbih’in Sahîfesi hadis dünyası için birçok açıdan önem arzetmektedir. Sahîfe’nin hicri birinci asırda, bir sahabi tarafından yazdırılmış olması ve günümüze kadar ulaşabilmesi bu noktalardan bazılarıdır. Sahîfe’nin Muhammed Hamidullah tarafından gün yüzüne çıkarılan Şam ve Berlin Nüshaları ile Rıfat Fevzi tarafından keşfedilen Kahire Nüshası, Abdurrezzâk b. Hemmâm’ın talebelerinden Yusuf es-Sülemî isnadı ile gelmiştir. Bununla beraber kaynaklarda farklı raviler tarafından nakledilen ve meşhur olan Hemmâm Nüshaları’ndan da bahsedilmektedir. Bu çalışmamızda bu nüshaları ortaya koymaya çalışacağız

Anahtar Kelimeler

Hemmâm b. Münebbih, es-Sahîfetü’s-Sahiha, Nüsha

The References Made in the Classical Sources to the Hammam’s Sahifah and Reassessment of the Sahifah

Öz

The Sahifah of Hammam b. Munabbih has importance in many ways in the hadith world. It has pointed that the first century of hijra, The Sahifah written by one the companion and can be reached today are some of these aspects. Damascus and Berlin’s manuscripts that revealed by Muhammad Hamidullah and the manuscript of Cairo that come to light by Rif’at Fawzihas been contributed by Josef al-Solami who is one of the the students of Abd al-Razzak b. Hammâm. Also, it is mentioned there knowned Hammâm’s manuscripts that narrated by different narrators in sources. In this study, we investigate these manuscripts

Anahtar Kelimeler

Hammam b. Munabbih, al-Sahifah al-Sahihah, Manuscript

Kaynakça

• Abdurrezzâk b. Hemmâm, el-Musannef, I-XI, tah. Habiburrahman el-A’zami, el- Mektebû’l-İslâmî, Beyrut, 1403.
• Acâc el-Hatîb, Râvîyetü’l-İslâm Ebû Hureyre, Mektebetü Vehbe, Kahire, 1982.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyin, el-Esmâ ve’s-Sıfât, I-III, Matbaatü’s-Saâde, Mısır, 1358.
• ……… es-Sünenu’l Kebîr, I-X, Mektebetu Dâri’l-Bâz, Mekke, 1994.
• ……… Şu’abu’l-Îmân, I-VII, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1410.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâîl, el-Câmi’u’s-Sahîh, I-VI, tah. Mustafa Dîb el-Boğa, Dâru İbn Kesîr, Beyrut, 1987.
• ……… et-Târîhu’l-Kebîr, I-VIII, Dâru’l-Fikr, Beyrut, trs. Erbilî, Ahmed Şerefuddin b. Ebi’l-Berkân el-Mübârek, Târîhu Erbîl, I-II, Vezâretu’s- Sekâfe, Irâk, 1980.
• Hâkim, Ebû Abdullah Muhammed b. Abdullah en-Nisâbûrî, Ma’rifetu Ulûmi’l-Hadîs, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1977.
• Hatîb, Ebû Bekr Ahmed b. Ali el-Bağdâdî, el-Kifâye fi İlmi’r-Rivâye, el-Mektebetü’l- İlmiyye, Medine, trs. Irâkî, el-Hâfız Zeynuddin Abdurrahim b. el-Hüseyin, et-Takyîd ve’l-İzâh Şerhu Mukaddimeti’bni’s-Salâh, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1970.
• İbn Adiyy, Ebû Muhammed Abdullah, el-Kâmil fî Duafâi’r-Ricâl, I-IX, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1998.
• İbn Asâkir, Ebû’l-Kâsım Ali b. Hasen b. Hibetillah b. Abdullah eş-Şâfî’î, Târîhu Medîneti Dımeşk, I-LXX, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1998.
• İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahman b. Ebî Hâtim, Kitâbu’l-Cerh ve’t-Ta’dîl, I- IX, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut, 1952.
• İbn Hacer, Şihâbüddîn Ebû’l-Fadl Ahmed b. Ali, ed-Durerü’l-Kâmine fi A’yâni’l- Mieti’s- Sâmine, I-VI, Haydarabâd, 1972.
• ………Fethu'l-Bârî fî Şerhi’l-Câmi’i’s-Sahîh li’l-Buhârî, I-XIII, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut, 1379.
• ……… Lisânu’l-Mîzân, I-VII, Müessesetü’l-A’lemî, Beyrut, 1986.
• ………el-Mu’cemu’l-Mufehres ev Tecrîdu Esânidi’l-Kütübi’l-Meşhûre ve’l-Eczâi’l-Mensûre, Müessestü’r-Risâle, Beyrut, 1998.
• ……… Tabsîru’l-Müntebih, I-IV, el-Mektebebetü’l-İlmiyye, Beyrut, trs, ……… Tehzîbu’t-Tehzîb, I-XII,Dâru’l-Fikr, 1404.
• İbn Hanbel, Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî el-Mervezî, el-İlel ve Ma’rifetu’r-Ricâl, I- III, el-Mektebu’l-İslâmî, Beyrut, 1988.
• ………el-Müsned li Ahmed b. Muhammed b. Hanbel, I-XX, Ahmed Muhammed Şâkir Şerhi, Dâru’l-Hadîs, Kahire, 1995.
• İbn Hayr el-İşbilî, Ebû Bekr Muhammed b. Hayr b. Ömer b. Halife, el-Fihrist, Dâru’l- Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1998.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Ahmed el-Büstî, Kitâbü’s-Sikât, I-IX, Dâru’l- Fikr, İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim, el-Meârif, Beyrut, 1970.
• İbn Ma’în, Ebû Zekeriyya, Yahyâ b. Ma’în, Târîh, I-IV, Merkezu’l- Bahûsi’l-İlmiyye, Mekke 1979.
• İbn Neccâr, Ebû Abdullah Muhammed b. Mahmud İbnu’l-Hasen, Zeylu Târîhi Bağdâd, I-V, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1997.
• İbn Nedîm, Ebû’l-Ferec Muhammed b. İshâk, el-Fihrist, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut, 1978.
• İbn Râfi’, Takiyyuddin es-Selâmi, el-Vefeyât, I-II, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut, 1982.
• İbn Sa’d, Ebû Abdullah Muhammed b. Sa’d, et-Tabakâtu’l-Kebîr, I-IX, Dâru’s-Sâdır, trs. İbnu’s-Salâh, Ebû Amr Osman b. Abdurrahman eş-Şehrezûrî, Ma’rifetu Envâı Ulumu’l- Hadîs, Mektebetü’l-Farâbî, Beyrut, trs. ‘Iclî, Ahmed b. Abdullah b. Sâlih Ebû’l-Hasen, Ma’rifetu’s-Sikât, I-II, Mektebetu’d- Dâr, Medine, 1985.
• Kâdî İyâz, İbn Musa el-Yahsûbî, el-İlmâ’ İla Ma’rifeti Usûli’r-Rivâye ve Takyîdi’s- Sema’,Dâru’t-Turâs, Kahire, 1970.
• Mizzî, Cemâlüddîn Ebû’l-Haccâc Yusuf, Tehzîbü’l-Kemâl fî Esmâi’r-Ricâl, I-XXXV, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut, 1980.
• Muhammed Hamidullah, Hemmâm b. Münebbih’in Sahîfesi, trc. Talat Koçyiğit, Ankara Üniversitesi Basımevi, 1967.
• ………Sahifei Hemmâm b. Münebih, trc. Kemal Kuşçu,Fatih Matbaası, İstanbul, 1967.
• Müslim, Ebû’l-Huseyn el-Kuşeyrî b. el-Haccâc, el-Câmiu’s-Sahîh, I-IV, Dâru İhyai’t- Turâs, Beyrut, trs. Nevevî, Ebû Zekeriyya Yahyâ b. Şeref, el-Minhâc Şerhu Sahîhi Müslim b. el-Haccâc, I- XVIII, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut, 1392.
• ……… Tehzîbu’l-Esmâ ve’l-Lüğât, I-III, Dâru’l-İlm, Beyrut, trs. Râmehurmuzî, Hasen b. Abdurrahman, el-Muhaddisu’l-Fâsıl Beyne’r-Râvî ve’l- Vâ’î, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1404.
• Rıf’at Fevzî, Abdulmuttalib, Sahîfetu Hemmâm b. Münebbih an Ebî Hureyre, Mektebetü’l-Hancî, Kahire, 1985.
• Sandıkçı, Kemal, İlk Üç Asırda İslâm Coğrafyasında Hadis, DİB. Yay., Ankara, 1991.
• Sem’ânî, Ebû Saîd Abdulkerim b. Muhammed b. Mansur, el-Ensâb, I-V, Merkezu’l- Hademât, Beyrut, 1998.
• ……… et-Tahbîr fi Mu’cemi’l-Kebîr, I-II, Riâsetü Divâni’l-Evkâf, Bağdâd, 1975.
• Subhî Salih, Ulûmu’l-Hadîs ve Mustalahuh, Dâru’l-İlm, Beyrut, 2009.
• Suyûtî, Abdurrahman b. Ebû Bekr, Tedrîbu'r-Râvî, I-II, Mektebetü’r-Riyâd, Riyad, ts. Tûnusî, Muhammed b. Câbir el-Vâdî el-Âşî Bernâmecu’l-Vâdî, Dâru’l-Mağribi’l-İslâmî, Beyrût, 1400.
• Veşlî, Abdullah Kâsım, İlmu’l-Hadîs fi’l-Yemen, San’â, 1998.
• Zehebî, Ebû Abdullah Şemsüddîn Muhammed, Siyeru A’lâmi’n-Nubelâ, I-XXIII, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut, 1413.
• ………Târîhu’l-İslâm ve Vefeyâtu’l-Meşâhir ve’l-A’lâm, I-LII, Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrut, ……… Tezkiratu’l-Huffâz, I-IV, Dâru ‘l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1998.