HACI MUHARREM HİLMİ EFENDİ DİVANINDA TEVBE KAVRAMI HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ

Yıl 2014, Cilt: 19 Sayı: 2, 25 - 40, 01.12.2014

İhsan Soysaldı

Öz

Tevbe tasavvufta makamların ilki tarikata giren salikin ilk yapması gereken iş olarak görülmektedir. Tarikatlara giren müridin şeyhiyle yaptığı bir ahitleşmede en önemli şart olarak bilinmektedir. Geçmişte yapılan hatalara dönmemeye söz verme, yapılanlardan pişmanlık duyma tevbede esas olan özelliklerdir. Muharrem Efendi divanında tevbenin ehemmiyetini anlatan beyitlere yer vermiştir. Müslümanın manevi hayatında her zaman karşılaştığı bir durum olarak tevbe iyi anlaşılması gerekir. Müslüman Allah‟ın rahmetinden ümit kesmeden her zaman tevbeye başvurmalıdır. Müslüman bunun bilinciyle her zaman Allah‟a tevbe etmeyi unutmamalıdır. Tevbe Müslümanın manevi olarak arınabilmesini sağlayan Allah‟ın bir lütfudur. Bunu her fırsatta değerlendirmek insanın kendi yararına olan bir hadisedir

Anahtar Kelimeler

Muharrem Hilmi Efendi, Tevbe, Divan, Şiir, Tasavvuf

Muharrem Hilmi Efendi’s Perspectives About The Notion of Repent in His Divan

Öz

In mysticism repent is the first state regarded to be practised by the person who intends to join a cult. This is one of the most important oral conditions in the convenants realized mutually by the sheikh and his followers. The contract is for the follower to promise not to do the same mistakes and to repent for negative happenings practised in the past. Muharrem Efendi gave place to the importance of the repent in his work. Repent, which is a notion that a Muslim always encounters in his spiritual life, should be understood well. Without losing hope of Allah‟s mercy, a Muslim should always practise repent. With this awareness a Muslem should never forget to repent for his sins. Repent is a grace of Allah to people to be purified spiritually. To make use of this at every opportunity is of the benefit of men

Anahtar Kelimeler

Muharrem Hilmi Efendi, Repent, Divan, Poet, Sufism

Kaynakça

• Abbâs, Hasan, en-Nahvu‟l-Vâfî, Dâru‟l-Me‟ârif, yy., trs. el-Akrî, Şihâbuddîn Ebi‟l-Felâh Abdulhayy b. Ahmed b. Muhammed, Şezarâtu‟z-Zeheb fî Ahberi men Zeheb, (thk. Abdulkadir Arnavut), Dâru İbn Kesîr, 1406, Dımeşk.
• Ebû Abdillah Muhammed b. Muhammed b. Abdilmelik, es-Sifru‟l-Hâmis Min Kitâbi‟z- Zeyli ve‟t-Tekmile li Kitâbeyi‟l-Mevsûl ve‟s-Sıla, (thk. İhsân Abbâs), Dâru‟s-Sekâfe, Beyrût, 1965.
• Ebu Hayyân,Muhammed b. Yusuf b. Alî el-Gırnâtî, İrtişâfu‟d-Darab min Lisâni‟l-„Arab, (thk. Receb Osman Muhammed), Mektebetu‟l-Hancî, Kahire, trs. el-Ednerevî, Ahmed b. Muhammed, Tabakâtu‟l-Mufessirîn, Mektebetu‟l-„Ulûm ve‟l- Hikem, el-Medinetu‟l-Munevvere, 1997. el-Enbârî, Ebu‟l-Berakât, Abdurrahmân b. Muhammed, el-İnsâf fî Mesâili‟l-Hilâf
• Beyne‟n-Nahviyyîne‟l-Basriyyîn ve‟l-Kûfiyyîn, (thk.Hasan Hamed), Dâru‟l-Kutubi‟l- İlmiyye, 2007, Beyrut. el-Esterâbâdî, Radiyuddîn, Şerhu‟r-Radî „ala‟l-Kâfiye, (thk. Yusuf Hasan Ömer), yy.
• Erdim, Enes, معن ve سئب Özelinde Basra ve Kûfe Arap Dili Ekollerinin Ekollerinin Övgü ve Yergi Fiillerine İlişkin Yorumları, Fırat Ünv. , İlahiyat Fak. Dergisi, 16:2 (2011),199-211.
• Fîrûzâbâdî, Muhammed b. Ya‟kûb, el-Bulğa fî Terâcimi Eimmeti‟n-Nahv ve‟l-Luğa, (thk. Muhammed el-Mısrî), Dâru‟n-Neşr, Kuveyt, 1407.
• Imruu‟l-Kays, Dîvânu Imrii‟l-Kays, (Şrh. Abdurrahmân el-Mustâvî), Dâru‟l-Ma‟rife, Beyrût, 2004, s.142.
• İbn „Akîl, Bahâuddîn Abdullah el-„Akîlî, Şerhu İbn „Akîl, (thk.Muhammed Muhyiddîn Abdulhamîd), Dâru‟l-Fikr, Dımeşk, 1985.
• İbn „Usfûr, Darâiru‟ş-Şi‟r, (thk. Seyyid İbrahim Muhammed), Dâru‟l-Endelus, yy., 1980. ------------el-Mukarrib, Maahu Musulu‟l-Mukarrib, (thk.Ali Ahmed Abdilmevcud -Ali
• Muhammed Muavved), Dâru‟l-Kutubi‟l-„İlmiyye, Beyrut, 1998. ------------el-Mumti‟u‟l-Kebîr fi‟t-Tasrîf, (thk.Fahruddîn Kabâve), Mektebetu Lubnân, Beyrut, 1994.
• İbn Cinnî, Ebu‟l-Feth Osmân, Sırrû Sınâti‟l-İ‟râb, (Hasan Hindâvî), Dâru‟l-Kalem, Dımeşk,1985.
• İbn Hallikân, Şemsuddîn Ahmed b. Muhammed, Vefayâtu‟l-A‟yân ve Enbâu Ebnâî‟z- Zemân, (thk. İhsân Abbâs), Dâru Sâdır, Beyrût, trs. İbn Hişâm, Cemâluddîn Ebû Abdillah b. Yusûf, Muğnî‟l-Lebîb „an Kutubi‟l-E„ârib, (thk. Mâzin el-Mubârek-Muhammed Ali Hamdullah), Dâru‟l-Fikr, Beyrut, 1985. ---------- Evdâhu‟l-Mesâlik ilâ Elfiyyeti‟bni Mâlik, Dâru‟l-Cîl, 1979.
• İbn Kesîr, Ebu‟l-Fidâ İsmail, el-Bidâye ve‟n-Nihâye, (Alî Şîrî), Dâru İhyâi‟t-Turâsi‟l-„Arabî, yy., 1988.
• İbn Kunfuz, Ebu‟l-Abbas Ahmed b. Hasan b. „Ali, Kitâbu‟l-Vefayât, (thk. „Âdil Nuveyhid), Dâru‟l-İkâmeti‟l-Cedîde, Beyrût, 1978.
• İbn Nâsiriddîn Muhammed b. Ebî Bekr, er-Raddu‟l-Vâfir, (thk. Zâhir eş-Şâviş), el- Mektebetu‟l-İslâmî, Beyrût, 1393.
• İbn Ya„îş, Muvâfikuddîn Ya„îş b. Alî, Şerhu‟l-Mufassal, İdâretu‟t-Tıbâti‟l-Munîre, Mısır, trs. İbnu‟l-Verdî, Zeynuddîn Ömer b. Muzaffer, Târihu İbn Verdî, Dâru‟l-Kutubi‟l-İlmiyye, , Beyrût. el-Kehhâle, Ömer Rıda, Mu‟cemu‟l-Muellifîn, Dâru İhyâi‟t-Turâsi‟l-„Arabî, trs., Beyrût. el-Kutubî, Muhammed Şâkir, Fevâtu‟l-Vefayât Zeylu Vefayâti‟l-A‟yân, (thk. İhsân „Abbâs), Dâru Sâdır, Beyrut, trs. el-Makkârî , Ahmed b. Muhammed, Nefhu‟t-Tîb min Ğusni Endulisi‟r-Ratîb, (thk. İhsân „Abbâs), Dâru Sâdır, Beyrût, 1388. el-Merrâkeşî, Muhammed b. Muhammed b. Abdilmelik, es-Sifri‟l-Hâmis min Kitâbi‟z
• Zeyl ve‟t-Tekmile li Kitâbeyi‟l-Mevsûl ve‟s-Sıla, (thk. İhsân „Abbâs), Dâru‟s-Sekâfe, Beyrût, 1965. el-Meydânî, el-Belâğatu‟l-Arabiyye, Usûsuha, Funûnuha ve „Ulûmuhâ, Beyrût, trs. el-Murâdî, Ebu Muhammed Bedruddin Hasan b. Kasım, Tavdîhu‟l-Makâsid ve‟l
• Mesâlik bi Şerhi Elfiyyeti‟bni Mâlik, (thk.Abdurrahman Süleyman), Dâru‟l-Fikri‟l-Arabî, es-Safedî, Salahaddin Halil b. Aybek, el-Vâfi bi‟l-Vefayât, Dâru İhyâi‟t-Turâs, 2000, Beyrût. es-Sekkâkî, Ebû Ya‟kûb Yusûf b. Muhammed, Miftâhu‟l-„Ulûm, (thk.Abdulhamîd
• Hindâvî,), Dâru‟l-Kutubi‟l-İlmiyye, Beyrût, 2000.
• Sîbeveyh, Ebû Bişr Amr b. Osmân b. Kanber, el-Kitâb, (thk. Abdusselâm b. Harun), Mektebetu‟l-Hancî, Kahire, 1988. es-Suyûtî, Celâluddîn Abdurrahman, Buğyetu‟l-Vu‟ât fî Tabakâti‟l-Luğaviyyîn ve‟n
• Nuhât, (thk.Muhammed Fadl İbrahim), el-Mektebetu‟l-„Asriyye, Sayda, trs. ---------- Hem‟u‟l-Hevâmi„ fî Şerhi Cem‟i‟l-Cevâmi‟, (thk. Ahmed Şemsuddîn), Dâru‟l- Kutubi‟l-„İlmiyye, Beyrût, 1998. el-Ukberî, Ebu‟l-Bekâ Muhibbuddîn Abdullah b. el-Huseyn, el-Lubâb fî „İleli‟l-Binâ ve‟l
• İ‟râb, (thk. Gâzî Muhtâr Tuleymât), Dâru‟l-Fikr, Dımeşk, trs. ez-Zehebî, Ebû Abdillah Muhammed b.Ahmed Osmân b. Kaymâz, Târîhu‟l-İslâm ve Vefayâtu‟l-Meşâhir ve‟l-A‟lâm, (thk. Abdusselâm et-Tedmurî), Dâru‟l-Kutubi‟l-„Arabî, Beyrût, 1987. ---------- el-„Iber fi Haberi Men Ğubar, (thk. Muhammed es-Saîd b. Besyûnî Zağlûl)
• Dâru‟l-Kutubi‟l-İlmiyye, Beyrût, trs. ez-Zemahşerî, Ebu‟l-Kâsım Mahmûd b. „Amr, el-Mufassal fî San‟ati‟l-İ‟râb, (thk. Ali Ebû Mulhim), Mektebetu‟l-Hilâl, 1993, Beyrût. ez-Ziriklî, Hayruddîn Muhammed b. Alî, el-A‟lâm, Dâru‟l-İlm li‟l-Melâyîn, yy., 2002.