Suyûtî’s Approach to The Khabarî Attributes -in The Context of at-Tawshîh

Yıl 2014, Cilt: 19 Sayı: 2, 103 - 123, 01.12.2014

Nurullah Agitoğlu

Öz

Khabari attributes, a sub topic of divine attributes which are located at the center of the issues of Kalam, are those attributes mentioned in the verses and hadiths as God‟s hand and face, God‟s coming down, being close etc. There have been different approaches towards the explanations of the attributes. The Salafi‟s approach is to accept the khabarî attributes which are mentioned in the Qur‟an and the hadith without ta‟wîl interpretation and without making any further comments. This approach has been called as tafwîz or tawakuf. Muhaddithun‟s approach to the subject has been generally parallel with the opinion of Salafî‟s. This article studies asSuyûtî‟s approach to some khabarî attributes, who was a prominent figure in the cultural history of Islam, which will be examined in the context of his ta‟lik work at-Tawshîh Ala al-Câmii asSahîh li al-Buhârî which is a sharh commentary on Bukharî‟s al-Câmiu as-Sahîh. As-Suyûtî‟s approach to the khabarî attributes will be sought to be determined and evaluated from the point of view of his explanations and comments about khabarî attributes in his work.

Anahtar Kelimeler

Suyûtî, Khabarî attribute, Sharh, Tafwîz and Ta‟wîl

BİR HADÎSÇİ OLARAK SUYÛTÎ’NİN BAZI HABERÎ SIFATLARA YAKLAŞIMI -et-Tevşîh Adlı Eseri Bağlamında-

Öz

Kelam ilmindeki konuların odağında yer alan ilahî sıfatlar içinde bulunan haberî sıfatlar; Allah'ın eli, yüzü, gözü, gelmesi, inmesi ve yakın olması gibi hususlarla ilgili âyet ve hadislerde geçen sıfatlardır. Âlimler arasında bu sıfatlara yönelik farklı yaklaşımlar olmuştur. Bu yaklaşımlar içinde selefin yaklaşımı, Kur‟ân‟da ve hadislerde geçen haberî sıfatlara iman edip, te‟vîl etmeden, herhangi bir yoruma gitmemektir. Buna tefvîz veya tevakkuf metodu da denmiştir. Hadisçilerin konuya yaklaşımı genelde selefin görüşüne paralel olmuştur. Bu çalışmada da bir hadisçi olarak, İslâm kültür tarihinde önemli bir şahsiyet olan Suyûtî‟nin bazı haberî sıfatlara yaklaşımı, Buhârî‟nin el-Câmiü‟s-Sahîh‟i üzerine yaptığı ve aslında bir ta‟lik çalışması olan et-Tevşîh Ale‟lCâmii‟s-Sahîh Li‟l-Buhârî isimli eseri çerçevesinde ele alınacaktır. Suyûtî‟nin, eserinde ele aldığı haberî sıfatlar ile ilgili yaptığı veya aktardığı açıklama ve yorumlar çerçevesinde, bu sıfatlara yaklaşımı tespit edilmeye ve değerlendirilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Suyûtî, Haberî sıfat, Şerh, Tefvîz ve Te‟vil

Kaynakça

• Adıgüzel, Hanifi, Din Dili Bağlamında Haberî Sıfatlar (Arş-Kürsi, İstiva), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ata.ÜSBE, Erzurum 2007.
• Aslan, Recep, Suyûtî‟nin Hadis İlmindeki Yeri, Yayımlanmamış doktora tezi, AÜSBE, Ankara 2007.
• Aşıkkutlu, Emin, “İsmâilî”, DİA, XXIII, İstanbul, 2001.
• Ateş, Süleyman, “Kurb”, DİA, XXVI, İstanbul, 2002.
• Aydın, Ömer, “Kur‟ân‟da Geçen Bellibaşlı Haberî Sıfatların Te‟vîli”, İÜİFD, 2000, Sayı: 2, s. 143-177.
• Budak, Ali, “Haberî Sıfatlara Dair Rivayetlerin Te‟vîl Yoluyla Çözümü Bağlamında Râzî‟nin Esâsu‟t-Takdîs Adlı Eseri”, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2011/1, C. 10, Sayı: 19, Ss. 37-77.
• Buhârî, Ebu Abdillah Muhammed b. İsmail, el-Câmiü‟s-Sahîh, Çağrı Yay., İstanbul 1992.
• Çakın, Kâmil, “Teşbih ve Tecsim Karşısında Bir Hadisçi: Celaluddin es-Suyûtî”, Dini Araştırmalar, Mayıs-Ağustos 2001, C. 4 S. 10 ss. 7-16.
• Dârimî, Osman b. Saîd, er-Redd Ale‟l-Cehmiyye, Tahk. Bedr el-Bedr, ed-Dârü‟s- Selefiyye, Kuveyt 1985.
• Dârimî, Osman b. Saîd, Reddü‟l-İmâm ed-Dârimî Osman b. Saîd Alâ Bişr el-Merisî el- Anîd, Tahk. Muhammed Hâmid el-Faykî, Dârü‟l-Kütübi‟l-İlmiyye, Beyrut 1358.
• Dehlevî, Abdülaziz, Bustânu‟l-Muhaddisîn, Çev. Ali Osman Koçkuzu, T.D.V. Yay., Ankara Ebu Hanife, Nu‟man b. Sâbit, İmamı A‟zam‟ın Beş Eseri, Trc. Mustafa Öz, İFAV Yay., İstanbul 2013.
• Erdem, Sabri, “Haberî Sıfatlar ve Anlambilim”, Dinî Araştırmalar, 2003, cilt: V, sayı: 15, s. 120.
• Erdoğan, Recep, “ „Yed‟in Ayetlerde Allah‟a İzafe Edilmesiyle İlgili Kelamî Yaklaşımlar”, Harran Ü.İ.F.D., Yıl: 17, Sayı 8, Temmuz–Aralık 2012 ss.7-49.
• Erkit, Turan, Sahâbe ve Tâbiîn Döneminde Müteşâbih Sıfatların Yorumu Meselesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, ÇÜSBE, Adana 2009.
• Gürkan, Menderes, “Zerkeşî”, DİA, XLIV, İstanbul, 2013.
• İbn Battâl, Ebu‟l-Hasen Ali b. Halef b. Battâl el-Bekrî (ö.449), Şerhu Sahîhi‟l-Buhârî I-X, Tahk. Ebu Temîm Yâsir b. İbrahim, Mektebetü‟r-Rüşd, Riyad 2003.
• İbn Fûrek Ebubekr Muhammed b. el-Hasen, Kitabu Müşkili‟l-Hadîs ev Te‟vîlü‟l-Ahbâri‟l- Müteşabihe,Tahk. Dabyal Cimâriye, Dımaşk 2003.
• İbn Hacer el-Askalânî, Fethu‟l-Bârî Bişerhi Sahîhi‟l-İmâm Ebî Abdillah Muhammed b. İsmail el-Buhârî, I-XIII, Tahk. Abdulkadir Şeybe el-Hamd, Riyad 1420.
• İbn Huzeyme, Ebubekr Muhammed b. İshâk, Kitabu‟t-Tevhîd ve İsbâtü Sıfâti‟r-Rabb Azze ve Celle, I-II, Tahk. Abdulaziz b. İbrahim eş-Şehvân, Mektebetü‟r-Rüşd, Riyad İbn Teymiye, Takıyyüddin, Mecmuatü‟r-Resâil ve‟l-Mesâil, I-V, Darü‟l-Kütübi‟l-İlmiye, Beyrut 1992.
• İzmirli İsmail Hakkı, Yeni İlm-i Kelam, Sad. Sabri Hizmetli, Ankara Okulu Yay., Ankara Kahraman, Hüseyin, “Sûret Hadisi Üzerine Bağlam Esaslı Bir Tahlil Denemesi”, Hadis Tetkikleri Dergisi (HTD), I/1, 2003, 51-70.
• Kırbaşoğlu, M. Hayri, Ehl-i Sünnetin Kurucu Ataları, Otto Yay., Ankara 2011.
• KoçyiğitTalat, Hadiscilerle Kelamcılar Arasındaki Münakaşalar, TDV Yay., Ankara 1989.
• Makdisî, Zeynüddin, Ekâvilü‟s-Sikât, Tahk. Şuayb el-Arnavut, Müessesetü‟r-Risale, Beyrut 1985.
• Muhammed, Kadir Recep, “Ebü‟l-Muîn en-Nesefî‟ye Göre Allah ve Mekân”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2008, cilt: XVII, sayı: 1, ss. 245-262.
• Nevevî, Ebu Zekeriya Yahya b. Şeref, el-Minhâc Şerhu Sahîhi Muslim b. el-Haccâc, I- XVIII, el-Matbaatü‟l-Mısriyye, Kahire 1930.
• Özer, Salih, Endülüslü İbn Battal ve Buhârî Şerhi, Araştırma Yay., Ankara 2007.
• Özkan, Halit, “Süyûtî”, DİA, XXXVIII, İstanbul, 2011.
• Sandıkçı, Kemal, Sahîh-i Buhârî Üzerine Yapılan Çalışmalar, Diyanet İşleri Başkanlığı Yay., Ankara 1991.
• Sartain Elisabeth, Celâleddîn Suyûtî -Hayatı ve Eserleri-, Çev. Hasan Nureddin, Gelenek Yay., İstanbul 2002.
• Suyûtî Celaluddin, et-Tevşîh Ale‟l-Câmii‟s-Sahîh Li‟l-Buhârî, I-IX, Tahk. Rıdvân Câmi‟ Rıdvân, Riyad 1998.
• Suyûtî, Celaluddin, Hüsnü‟l-Muhâdara fî Ahbâri Mısır ve‟l-Kâhire, I-II, Tahk. Muhammed Ebu‟l-Fazl İbrahim, Dâru İhyâi‟l-Kütübi‟l-Arabiyye, Kahire 1968.
• Suyûtî, Nüzûlu‟r-Rahme fî‟t-Tahaddüs bi‟n-Ni‟me, Tahk. Abdulhamid Munîr Şânûha, Mektebetu Dârü‟l-Vefâ, Cidde 1407.
• Şensoy, Sedat “Şerh”, DİA, XXXVIII, İstanbul 2010, s. 555.
• Tanrıkulu, Sadık, Kâdî Abdulcebbâr‟da Haberî Sıfatlar, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, SDÜSBE, Isparta, 2013.
• Yavuz, Yusuf Şevki, “Müteşabih”, DİA, XXXII, İstanbul 2006, s. 205.
• Yektir, Yusuf, Ebu‟l-Muin en-Nesefî‟nin Haberî Sıfatlar Anlayışı, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, CÜSBE, Sivas, 2007.
• Yeşilyurt, Temel “Ru‟yetullah”, DİA, XXXV, İstanbul, 2008.
• Yurdagür, Metin, “Haberî Sıfatları Anlamada Metod”, EÜİFD, sayı:1 Kayseri 1983 s. 264.