The Fact of Ta‘rîb in Arab Lenguage

Yıl 2016, Cilt: 21 Sayı: 2, 17 - 38, 01.12.2016

Sahip Aktaş Mustafa Kırkız

Öz

Throughout the history, there has been an ongoing change and advance in Arabic vocabulary. One of the ways of these changes in Arabic is Ta'rib. The essence of the Ta'rib as a fact dates back to the Ignorance Era. Scholarly studies about Ta'rib have begun to emerge in the early first century of Hegira and continued almost without interruption, and left a rich literature behind. However, a consensus about the concept of Ta'rib could not have been put forward despite the rich literature. The definitions which are done with reflex of protecting the language or considering the thresholds seen important in terms of impact on Arab language draw attention as one of the most important obstacles in front of the formation of a consensus

Anahtar Kelimeler

Literature, Language, Word, Arabization, Mu‘arrab

ARAP DİLİNDE TA‘RÎB OLGUSU

Öz

Tarihin akışı içerisinde Arapçanın söz dağarcığında sürekli gelişme ve değişme meydana gelmiştir. Arapçada meydana gelen bu gelişme ve değişme yollarından biri de ta‘rîbdir. Bir olgu olarak ta‘rîbin varlığı, Cahiliye dönemine kadar uzanmaktadır. Ta‘rîbe dair ilmi çalışmalar, hicrî birinci asrın erken dönemlerinden itibaren ortaya çıkmaya başlamış, neredeyse kesintisiz bir şekilde devam etmiş ve geriye zengin bir literatür bırakmıştır. Ancak bu zengin literatüre rağmen ta‘rîb kavramının uzlaşı sağlanan bir tanımı ortaya konulamamıştır. Dili koruma refleksleriyle veya Arap dili üzerinde etkisi bakımından önemli görülen eşikler göz önünde bulundurularak yapılan tanımlar, tanım etrafında bir konsensüsün oluşmasının önündeki en önemli engellerden biri olarak dikkat çekmektedir

Anahtar Kelimeler

Literatür, Dil, Kelime, Ta‘rîb, Mu‘arreb

Kaynakça

• Abdulazîz, Muhammed Hasan, et-Ta‘rîb fi’l-kadîm ve’l-hadîs, Dâru’l-fikri’l-‘arabî, Kahire, 1990.
• Aktaş, Sahip, Arap Edebiyatında Makale ve Temaları (‘Abbâs Mahmûd el-‘Akkâd Örneği), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bingöl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bingöl, 2015.
• Basel, Gol Muhammed, el-Mu‘arreb ve’d-dahîl fi’l-luğati’l-‘arabiyye, Yayınlanmamış Doktora ‘Arabiyye, İslamâbâd, 2002.
• Külliyetu’l-Luğati’l Cerrahoğlu, İsmail, Tefsir Usûlü, TDV Yay., Ankara, 2012.
• el-Cevâlîkî, Mevhûb b. Ahmed b. Muhammed b. el-Hadir Ebû Mansûr, el-Mu‘arreb min kelâmi’l-‘acemî ‘alâ hurûfi’l-mu‘cem, thk. Abdurrahîm, Dâru’l-kalem, Dımaşk, 1990.
• Chomsky, Noam, Doğa ve Dil Üzerine, çev. Ayşe Banu Karadağ, Sözcükler Yay., İstanbul, 2012.
• Çetin, Nihad M., “Arap”, DİA, Ankara, 2003, I-XLIV.
• Gündüzöz, Soner, Arapçanın Söz Varlığı, Grafiker Yay., Ankara, 2015.
• Ğuneym, Kemâl Ahmed, “Âliâtu’t-ta‘rîb ve sınâ‘atu’l-mustalehâti’l-cedîde”, İsdârât-u macma‘i’l-‘arabiyeti’l-filistinîyi’l-medresî, S. 1, Gazze, 2014.
• el-Hamd, Muhammed b. İbrâhim, Fıkhu’l-luğa mefhûmuh-mevdû‘âtuh-kedâyâh, Dâru’l-huzeyme, Riyâd, 2005.
• el-Hafâcî, Şihâbuddîn Ahmed b. Muhammed b. Ömer, Şifâu’l-ğalîl fîmâ fî kelâmi’l- ‘arab mine’d-dahîl, thk. Muhammed Keşâş, Dâru’l-kutubi’l-‘ilmiyye, Beyrut, 1998.
• Halîfe, Abdulkerîm, el-Luğatu’l-‘arabiyye ve’t-ta‘rîb fî asri’l-hadîs, Dâru’l-furkân, Ammân, 1986.
• İbn Cinnî Ebu’l-Feth Osmân, el-Hasâis, thk. Muhammed Ali en-Neccâr, Dâru’l-kutubi’l- mısriyye, Mısır, ty., I-IV.
• İbn Fâris, Ebu’l-Huseyn Ahmed b. Fâris b. Zekeriyyâ, es-Sâhibî fi fıkhi’l-luğati’l- ‘arabiyye ve mesâilihâ ve suneni’l-‘arab fî kelâmihâ, Dâru’l-kutubi’l-‘ilmiyye, Beyrut, 1997.
• İbn Hâleveyh, el-Huseyn b. Ahmed, Leyse fi kelâmi’l-‘arab, thk. Ahmed ‘Abdulğafûr ‘Attâr, Y.y., Mekke, 1979.
• İbn Manzûr Ebu’l-Fadl Cemâluddîn Muhammed b. Mükrim el-Efrîkî el-Mısrî, Lisânu’l- ‘arab, Dâru’l-fikr, Beyrut, 2008, I-VI.
• İbn Sa‘d, Muhammed b. Sa‘d b. Mun‘î, et-Tabakâtu’l-kubrâ, thk. Ali Muhammed ‘Umer, Mektebetu’l-hancı, Kahire, 2001, I-XII.
• İbn et-Temîn, Muhammed Abdullah, el-Lahnu’l-luğavî ve âsâruh fi’l-fikh ve’l-luğa, Dâiretu’ş-şuûni’l-islâmiyye ve’l-‘ameli’l-hayrî, Dubai, 2012.
• el-Kannûcî, Sıddîk Hasan Hân, Leffu’l-kimât alâ tashîh mâ ista‘malethu’l-‘âmme mine’l- mu‘arreb ve’d-dahîl ve’l-muvelled ve’l-ğalât, el-Matba‘atu’s-sadîkî, Behûbâl, 1296.
• Karaarslan, Nasuhi Ünal, “Ta‘rîb”, DİA, Ankara, 2003, I-XLIV.
• Kutub, Seyyid, Fî Zilâli’l-Kur’ân, Dâru’ş-şurûk, Beyrut, 1982, I-VI.
• Lerkaş Vehîbe, Beyne’t-tercume ve’t-ta‘rîb, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Câmi‘at- u Muntûrâ Kulliyetu’l-âdabve’l-luğat, Kasentîne, 2008.
• Leylâ, Sadîk, “Tarâik-u kudemâi’l-luğeviyyîne’l-‘arab fi’t-ta‘rîbi’l-lafzî”, el-Âkâdemiyye li’d-dirâsâti’l- ‘ictimâ‘iyye ve’l-insâniyye, S. 5, 2011.
• el-Mağribî, Abdulkâdir Mustafâ, el-İştikâk ve’t-ta‘rîb, Matba‘atu’l-hilâl, Mısır, 1908.
• Rifai, Dima Hassan Khalid, el-Mu‘arreb fî mesâdiri’l-‘arabiyye, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Amerikan Üniversitesi Arap Dili Bölümü, Beyrut, 1991.
• es-Sâlih, Subhî, Dirâsât fî fikhi’l-luğa, Dâru’l-‘ilm li’l-melâyîn, Beyrut, 2009.
• Sibeveyh Ebû Bişr Amr b. Osmân b. Kanber, el-Kitâb, thk. Abdusselâm Muhammed Hârûn, Mektebetu’l-hâncî/Dâru’r-rufâ‘î, Kahire-Riyad, 1982.
• Sultân, Mehdî Sâlih, Fi’l-mustalah ve’l-luğati’l-‘ilm, Y.y., Bağdad, 2012. es-Suyûtî, Abdurrahmân Celâluddîn, el-Muzhir fî ‘ulûmi’-luğa ve envâ‘ihâ, Dâru’t-turâs, Kahire, 2008, I-II.
• _______, el-Muhezzeb fîmâ veka‘a fi’l-Kur’ân mine’l-mu‘arreb, thk. Abdullah el-Cebûrî, Mecelletu’l-mevrid, S. 1-2, Irak, 1971.
• Vâfî, Ali Abdulvâhid, Fıkhu’l- luğa, Nehdat-u Mısr-Kahire, 2004.
• Yavuz, Mehmet, Yabancı Kelimelerin Arapçada Kullanılışı veya Tanınmasındaki Ölçütler, Nüsha Dergisi, S. 2, 2001.
• _______, “Mu‘arreb Kelimelere Dair Yazılan Eserler Sözlükler”, Nüsha Dergisi, S. 2, 2001.
• Yıldız, Hakkı Dursun, “Arap”, DİA, Ankara, 2003, I-XLIV.
• Yücel, Ahmet, Hadis Usûlü, İFAV Yay., İstanbul, 2013.
• ez-Zeyyât, Ahmed Hasan, Târihu’l-edebi’l-‘arabî, Dâru’l-ma‘rife, Beyrut, 2004.