TÜRK-İSLÂM TARİHİNDE KÛTÜL’AMÂRE SAVAŞININ DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ

Yıl 2017, Cilt: 22 Sayı: 2, 57 - 75, 01.12.2017

Abdurrahman Daş

Öz

Kutu’l-Amâre Savaşı, 1915 yılında Bağdât’ın 160 km. doğusunda Dicle Irmağı’nın kenarındaki kasabada oldu. Dicle Irmağı üzerinden Basra Körfezi’ne, oradan da deniz yoluyla Hindistan ve diğer uzak doğu ülkelerine ulaşımın en ekonomik ve en kısa yoldan yapıldığı Kutu’l-Amâre kasabası o dönemde ara bir istasyon olarak değerlendirilmiştir. Kutu’l-Amâre’nin de içerisinde bulunduğu bölge, zengin petrol kaynaklarına sahiptir. İşte bu zenginlikten dolayı İngiltere Devleti Osmanlı Devleti ile savaşmıştır. Kutu’l-Amâre’de İngiliz askerlerinin komutanı General Townshend idi. İngiliz birlikleri 29 Nisan 1915 tarihinde mağlup oldu ve silahlarıyla birlikte Osmanlı Devletinin Irak Cephesi Komutanı Albay Halil Bey’e teslim olmuştur. Hem Halil Paşa Kut hem de general Townshend iyi derecede Fransızca bildikleri için tercümana gerek duyulmadan karşılıklı konuştuktan sonra teslim işi olmuştur

Anahtar Kelimeler

Bağdât, Kutu’l-Amâre, Osmanlı Devleti, İngiltere, Albay Halil, General Townshend

Some Remarks of the War of Kut Al-Amara in Turkish Islamic History

Öz

The Kutü’l-Amâre War took place between The Ottoman forces and British forces in a small town which is located in the east of Baghdad near Tigris River in 1915. Kutü’l-Amâre was on the most economical and the easiest route to India and Far East Countries. The town was considered a way station at that time. The region in which Kutü’l-Amâre is located has rich oil wells. The war between the Ottoman Empire and Britain erupted because of this richness. The British campaign were thinking of capturing Kutü’l-Amâre in order to conduct commercial activities by sea through Tigris River. The commander of the British forces was Townshend. The commander of the Ottoman forces was Colonel Halil Bey. Colonel Halil was also the commander of the Iraq Front of the Ottoman

Anahtar Kelimeler

Baghdad, Kutü’l-Amâre, the Ottoman Empire, Britain, Colonel Halil, General Townshend

Kaynakça

• Ahmet Cevdet Paşa, Ma’rûzât, Hazırlayan: Yusuf Halaçoğlu, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1980.
• Albayrak, Muzafer-Engin, Vahdettin, Kûtulamâre Zaferi 1916, Yeditepe Yayınları, İstanbul, 2017.
• Apak, Rahmi, Yetmişlik Bir Subayın Hatıraları, Ankara, 1988.
• Bilge, Mustafa L.; “Kûtül’amâre”, DİA XXVI, Ankara, 2002.
• Binark, İsmat, Ermeniler’in Türkler’e Yaptıkları Mezâlim ve Soykırım’ın Arşiv Belgeleri,TBMM. Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu-Yayın No: 92 Ankara, 2001.
• Burçak, Rıfkı Salim, Siyasi Tarih Ders Notları, Gazi Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayınları, Ankara, 1984.
• Danişmend, İsmail Hami; İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi I-VI, c. IV, İstanbul, 1972.
• Bkz. Erkân-ı Harbiye Binbaşısı Vecihi, Filistîn Ric’atı (Hatıralarım), 1337, Dersaadet, Matbaa-ı
• Askeriye. Not: İbretle mutlaka okunması gereken bu eserin Osmanlıca nüshasını yayına
• hazırlama çalışmamız yakın tarih içerisinde tamamlanarak bir kitap halinde yayınlanacaktır.
• Kandemir, Feridun, Fahreddin Paşa’nın Medine Müdafaası, Yağmur Yayınevi, 27. Baskı, İstanbul, 2016.
• Karabekir Kazım; Cihan Harbine Neden Girdik, Nasıl Girdik, Nasıl İdare Ettik, İkinci Baskı, Tecelli Basımevi, İstanbul, 1938.
• Karal, Enver Ziya; Osmanlı Tarihi IX, Ankara, 1999.
• Kutay, Cemal; “Lavrens ve Teşkilât-ı Mahsusa”, Tarih Konuşuyor; Sayı 5, Haziran, İstanbul, 1964.
• Mehmed Ârif Bey, 93 Moskof Harbi Ve Başımıza Gelenler I-II, Sadeleştiren: Nihad Yazır, 4. Baskı, İstanbul, 1972.
• Mehmed Reşid Bey, Savaş Günlüğü (Osmanlı’nın Unutulan Son Zaferi Kûtulamâre), Hazırlayan: İ. Bahtiyar İstekli, İstanbul, 2017.
• Orbay, Rauf; Cehennem Değirmeni I-II, C. I, İstanbul, Tarihsiz.
• Öke, Mim Kemal-M.lütfullah Karaman-Emir Turam-Mithat Baydur-Orhan Koloğlu, Kutsal Topraklarda Casuslar Savaşı, İrfan Yayıncılık, 2. Baskı, İstanbul, 2013.
• Sandes, E. W. C., Kuşatma ve Esaretin Adı Kûtulamâre, Çeviren: Tuncay Yılmazer, Yeditepe Yayınevi, İstanbul, 2017.
• Şemseddin, Sâmi; Kâmûsu’l-A’lâm, c. V, İstanbul, 1314.
• Türközü, Halil Kemal, Osmanlı ve Sovyet Belgeleriyle Ermeni Mezâlimi, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ankara, 1982.
• Ünal, Tahsin, Türk Siyasî Tarihi, 5. Baskı, Ankara, Tarihsiz.
• Vecihi, Erkân-ı Harbiye Binbaşısı, Filistîn Ric’atımız (Hatıralarım), 1337, Dersaadet, Matbaa-ı Askeriye.
• Yumurtacı, Şeref, İngilizlerin Gizlediği Zafer Kut’ül-Amare, Pergole Yayınları, Ankara, 2017.