HZ. ÂİŞE’YE NİSBET EDİLEN KIRAATLERİN İNCELENMESİ

Yıl 2017, Cilt: 22 Sayı: 2, 135 - 151, 01.12.2017

Nesrişah Saylan

Öz

Hz. Peygamber’in eşlerinden biri olan Hz. Âişe ö. 58/678 , ilmiyle ön plana çıkan hanım sahabilerdendir. Tefsir, Hadis ve Fıkıh gibi İslâmî ilimlerin yanında Kur’ân’ın hıfzı ve kıraatiyle de meşhur olmuştur. Hz. Aişe, daha baba evindeyken Kur’ân eğitimine başlamış ve küçük yaşta Kur’ân’ı ezberlemiştir. Hz. Peygamberle evliliğinden sonra Kur’ân’î ilimlere daha yakın olması onun Kur’ân’ı en iyi bilen ve anlayan kişilerden olmasını sağlayarak ondan gelen rivâyetleri önemli kılmıştır. Onun rivayetlerinden bir kısmı kıraatlerle ilgilidir. Bu çalışmada kaynaklarda Hz. Âişe’ye nisbet edilen kıraatler belirlenerek bu okuyuşların nakil şekli, âyetlerin anlaşılmasındaki ve yorumlanmasındaki katkısı incelenmiştir. Ayrıca birçok ilimde yetkin olan Hz. Aişe’nin kıraat ilmindeki yeri ortaya konulmaya çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, Kıraat, Tefsir, Hz. Âişe, Mushaf

Examination of the Recitations Relating to Aisha

Öz

Aisha who is one of the wives of Prophet, Mohammed is among lady companions with her scientific personality. Apart from Tafsir, Hadith, Fiqh and Islamic studies, she has become popular with recitation and knowing the Qur’an by heart. When she was living with her parents, she started the Qur’an education and learnt it by heart. After getting married to prophet Mohammed, her being more interested in Qur’anic science led her know and understand the Qur’an amaong the best people and made the narrations more important that were narrated by her. Some of the narrations by her are about recitation. In this article, we determined the narrations by Aisha and studied the contributions and transfer style of the readings and contribution to understand and interprate the verses of the Qur’an. Besides, apart from this, we tried to present Aisha’s scientific personality who has an important affective authority in science of recitation

Anahtar Kelimeler

Qur’an, Recitation, İnterpretation, Aisha, al-Mushaf

Kaynakça

• Abdürrezzâk es-San‘ânî, Ebû Bekr Abdürrezzâk b. Hemmâm, el-Musannef, tahk. Habiburrahman A‘zâmî, el-Meclisu’l-İlmî, Beyrût, 1403/1983.
• Alûsî, Ebü's-Senâ Şehâbeddîn Mahmûd b. Abdullâh b. Mahmûd, Ruhü'l-Meânî fî Tefsîri'l- Kur'âni'l-Azîm ve's-Seb’i'l-Mesânî, Dâru İhyai't-Türasi'l-Arabî, Beyrut, ts.
• Askallânî, Ebu’l-Fadl Şihâbuddîn Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Hacer, Fethu’l-Bârî bi Şerhi Sahîhi’l-İmâm Ebî Abdillâh Muhammed b. İsmâîl el-Buhârî, Dâru’l-Marife, Beyrût, 1379.
• Bedr, Abdullah Ebu’s-Suud, Tefsîru Ümmi’l-Müminin Aişe, Dâru Alemi’l-Kütub, Riyâd, 1416/1996
• Begavî, Ebû Muhammed Hüseyin b. Mesûd, Tefsîru’l-Begavî Me‘âlimu’t-Tenzîl, tahk. Muhammed Abdullâh en-Nemîr, Osman Cum’a Dâmiriyye ve Süleyman Müslim el-Harş, Dâru Taybe, Riyâd, 1409.
• Cerrahoğlu, İsmail, Tefsir Tarihi, DİB Yayınları, Ankara, 1988.
• Dânî, Ebû Amr Osman b. Saîd, el-Mukniu fî Ma‘rifeti Mersûmi Mesâhifi Ehli’l-Emsâr, tahk. Navre Binti Hasen, Darû’t-Tedmuriyye, Riyâd, 2010.
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf el-Endelüsî, Tefsîru’l-Bahri’l-Muhît, tahk. Âdil Ahmed Abdü’l-Mevcûd, Ali Muhammed Muavvaz, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût, 1993.
• Ferrâ, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ziyâd. Me‘âni’l-Kur’ân, ‘Âlemü’l-Kütüb, Beyrût, 1983.
• İbn Âdil, Ebû Hafs Ömer b. Ali ed-Dımaşkî el-Hanbel, el-Lübâb fî Ulûmi’l-Kitâb, tahk. Âdil Ahmed Abdü’l-Mevcûd, Ali Muhammed Muavvaz, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût, 1998/1419.
• İbn Atiyye, Ebû Muhammed Abdülhak b. Ğâlib el- Endelüsî, el-Muharraru’l-Vecîz fî Tefsîri’l-Kitâbi’l-’Azîz, tahk. Abdü’s-Selâm Abdü’ş-Şâfî Muhammed, Dârü’l- Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût, 2001.
• İbn Cinnî, Ebü’l-Feth Osmân b. Cinnî el-Mevsılî, el-Muhteseb fî Tebyîni Vücûhi Şevâzzi’l- Kırâât ve’l-Îzâhi anhâ tahk. Ali en-Necdî Nâsıf, Abdülhalîm en-Neccâr, Abdülfettâh İsmâ’il Şiblî, Meclisü’l-A’la li’ş-Şuuni’l-İslâmiyye, Kahire, 1994.
• İbn Ebî Dâvûd es-Sicistânî, Ebû Bekr Abdullah b. Süleyman b. el-Eş'as, Kitâbu’l-Mesâhif, tahk. Muhibbuddîn Abdüssübhân Vâiz, Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, Beyrût, 1423/2002.
• İbn Hâleveyh, Ebû Abdullâh Hüseyin b. Ahmed, Muhtasar fî Şevâzzi’l-Kur’ân min Kitâbi’l- Bedî‘, Mektebetü’l-Mütenebbî, Kahire, ts.
• _______, İ’râbu’l-Kıraati’s-seb’ ve İlelihâ, tahk. Abdurrahman b. Süleyman el-Useymin, Mektebetü'l-Hancî, Kâhire, 1413/1992.
• İbn Hallikân, Ebü’l-Abbâs Şemseddîn Ahmed b. Muhammed, Vefeyâtü’l-A’yân ve Enbâu Ebnâi’z-Zamân. tahk. İhsan Abbâs. Dâru Sâdır, Beyrût, 1398/1978.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İmâdüddîn İsmâîl b. Ömer, el-Bidâye ve’n-Nihâye, tahk. Abdullâh b. Abdilmuhsîn et-Turkî, Dâru Hicr, 1419/1998.
• _______, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, tahk. Mustafa Seyyid Muhammed vd. Müessesetu Kurtuba = Mektebetü’l-Evladi’ş-Şeyh li’t-Türâs, Kahire, ts.
• İbn Mücâhid, Ebû Bekir Ahmed b. Mûsâ b. el-Abbâs, Kitâbü’s-Seb‘ fi’l-Kırâât, tahk. Şevkî Dayf, Dârü’l-Meârif, Kahire, 1119.
• İbn Sâd, Ebû Abdullah Muhammed b. Sâd b. Meni' ez-Zührî, Kitâbu’t-Tabakâti’l-Kebîr, tahk. Ali Muhammed Ömer, Mektebetü’l-Hancî, Kahire, 1421/2001.
• İbnu’l-Cezerî, Ebü’l–Hayr Muhammed b. Muhammed, en-Neşr fî’l-Kırââti’l-Aşr. tahk. Ali Muhammed Dabbâ’. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût, ts.
• İbnu’l-Esir, İzzuddin Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed el-Cezerî, Üsdü’l-Ğâbe fî Marifeti’s- Sahâbe, Dâru İbn Hazm, Beyrût, 1433/2012.
• Karaçam, İsmail, Kıraat İlminin Kur’ân Tefsirindeki Yeri ve Mütevâtir Kıraatların Yorum Farklılıklarına Etkisi, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul, 2013.
• _______, Kur’ân-ı Kerîm’in Nüzûlü ve Kıraati, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul, 2016.
• Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr, el-Câmi‘ li-Ahkâmi’l-Kur’ân ve’l- Mübeyîn limâ Tedammenehû mine’s-Sünneti ve Âyi’l-Furkân, tahk. Abdullâh b. Abdü’l-Muhsin et-Türkî, Müessesetü’r-Risâle, Beyrût, 2006.
• Maverdî, Ebü'l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habîb, en-Nüket ve'l-Uyun Tefsîri'l-Maverdî, tahk. es-Seyyid b. Abdülmaksûd b. Abdürrahim, Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrût, ts.
• Muhâsibî, Ebû Abdullah Haris b. Esed, el-Akl ve Fehmü'l-Kur'ân, tahk. Hüseyin Kuvvetli. Dârü’l-Fikr, Beyrût, 1391-1971.
• Nedvî, Süleyman, Siretü es-Seyyideti Âişe Ümmi’l-Müminin, Dâru’l-Kalem, Dımeşk, 1424/2003.
• Râzî, Ebû Abdullâh Fahreddîn Muhammed b. Ömer, Mefâtîhu’l-Ğayb=et-Tefsîru’l-Fahri’r- Râzî, Dârü’l-Fikr, Lübnan, 1981.
• Safedî, Selahaddin Halîl b. Aybeg, Kitâbu’l-Vâfî bi’l-Vefâyât, tahk. Ahmed el-Arnaut, Mustafa Turkî, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrût, 1420/2000.
• Sa‘lebî, Ebû İshâk Ahmed b. Muhammed b. İbrâhîm, el-Keşf ve’l-Beyân fî Tefsîri’l-Kur’ân = Tefsîru’s-Sa‘lebî, tahk. Ebû Muhammed b. Âşûr, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrût, 1422/2002.
• Saylan, Nesrişah, Kıraat Açısından Begavî Tefsiri, Tezmer Yay., Kayseri, 2015
• Seâlibî, Ebû Zeyd Abdurrahman b. Muhammed b. Mahlûf el-Cezâirî, Tefsîru’s-Seâlibî, tahk. Adil Ahmed Abdülmevcûd, Ali Muhammed Muavvaz, Dâru İhyâi't-Türâsi'l-Arabî, Beyrût, ts.
• Suyûtî, Ebu’l-Fazl Celâleddin, ed-Dürru’l-Mensûr fi’t-Tefsîri bi’l-Me’sûr, tahk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Turkî. Merkez-i Hicr, Kahire, 1424/2003.
• Taberî, Ebû Cafer b. Cerîr Muhammed b. Cerîr, Câmi‘u’l-Beyân ‘an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân = Tefsiru’t-Taberî, tahk. Abdullâh b. Abdülmuhsin et-Türkî, Dârü’l-Hicr, Kahire, 2001.
• Zeccâc, Ebû İshâk İbrâhîm b. es-Serî b. Sehl, Me‘âni’l-Kur’ân ve İ‘râbüh, tahk. Abdülcelîl Abduh Şelebî, Âlemü’l-Kütüb, Beyrût, 1408/1988.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Cârullâh Mahmûd b. Ömer b. Ahmed, el-Keşşâf ‘an Hâkâiki Ğavâmizi’t-Tenzîl ve ‘Uyûni’l-Ekâvîl fî Vücûhi’t-Te’vîl, tahk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd, Ali Muhammed Muavviz, Mektebetü’l-Ubeykân, Riyâd, 1998.