İSRÂİLİYYÂT TÜRÜ HABERLERİN BİLGİ AÇISINDAN DEĞERİ Tâlût ve Câlût Kıssası Örneği [209-247]

Yıl 2018, Cilt: 23 Sayı: 1, 209 - 247, 01.06.2018

Yakup Bıyıkoğlu

Öz

Tefsir ilmi bir yönüyle nakil/rivayet demektir. İsrâiliyyât türü haberler rivayet merkezli olduğundan, ayetlerin tefsirinde sahih/doğru olanını seçmek önem arz etmektedir. Aynı zamanda bu tür rivâyetlerin delalet ettiği anlamların Kur’ân ve sünnete ters düşmemesi de gerekli bir durumdur. Bu çalışmada öncelikle ana hatlarıyla İsrâiliyyât kavramının anlam çerçevesi çizilmektedir. Bu bağlamda yakın kavramlar üzerinde durulup İsrâiliyyât türü haberlerin menşei ve İslâm kaynaklarına girişi hakkında bilgi verilmektedir. Daha sonra bu tür haberlerin bilgi değeri ifade etmesi, İslâmî ilimlerde bilginin kaynakları, haber/tarihî bilgi ve rivayet ile ilim bağlantısı üzerinde durulmaktadır. Yine İsrâiliyyâtın bilgi ifade etmesi sorunu bağlamında, İsrâiliyyât-mitoloji ilişkisi ve haber türü bilgilerin olgusal gerçekliği ortaya konmaktadır. Son olarak ise Kur’ân’da Tâlût ve Câlût kıssası örnekliğinde tefsirlerde zikredilen İsrâiliyyâta dayalı rivâyetler tahlil edilmektedir. Sonuç olarak belirtecek olursak İsrâiliyyât türü rivâyetler, rivâyetle elde edilen habere dayalı bilgiler olduğundan, bunlarda aranması gereken iki önemli şarttan birisi, sahih olması; diğeri ise dine ve itikada ters düşecek tahrif özelliği taşımamasıdır. Bu kriterler sonrasında İsrâiliyyât türü haberler, dinî ilimler ve özellikle tefsir sahasında bilgi değeri taşıyabilecektir. Aksi takdirde bunlar, asılsız bilgi/mevzu hükmünde olacaktır

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Rivâyet, İsrâiliyyât, Haberî Bilgi, Kıssa, Mitoloji, Tâlût ve Câlût

The Value of Information About Israeliyyat Type Reports The example of Story of Tâlût and Câlût

Öz

Tafsir scholarship means transmission/narration with one aspect. Since the reports of the type of Israeliyyat is centered on narration, it is important to choose the true/authentic one in the interpretation of the verses. At the same time, it is necessary that the meanings of such reports are not contrary to the Qur'an and the Sunnah. In this study, first, the framework of the meaning of the concept of Israeliyyat is drawn with outlines. In this context, close concepts are emphasized and information about the origin of Israeliyyat reports and its introduction to Islamic sources is given. Later, focused on these kinds of reports in context of their expressesion on information value, sources of knowledge in Islamic sciences, reports/ historical knowledge and narration and science connection. Again in the context of the problem of the expression of knowledge of Israeliyyat, the factual reality of the relationship between Israeliyyat -mythology and reports type is revealed. Finally, in the Qur'an, the narrations based on Israeliyyat, which are mentioned in Tafsir in the example of Tâlût and Câlût, are analyzed. As a result, reports of the kind of Israeliyyat are news-based information obtained through hearing, so that one of the two important conditions to be searched is the authenticity; and the other is that it does not carry the distortion feature that will reverse the religion and faith. After these criterias, Israeliyyat reports may be worthy of information in religious sciences and especially in tafsir. Otherwise, they will be in the statue of untrue/fabricated mevzû‘ information

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Narration, Israeliyyat, Reported Knowledge, Story, Mythology, Tâlût and Câlût.

Kaynakça

• Abdülmecid Âbidîn, el-Emsâl fî Nesri’l-Arabiyyi’l-Kadîm, Dâru’l-Ma’rifeti’l-Câmiiye, İskenderiye, 1989.
• Ahmed b. Hanbel, Müsned, thk. Ahmed Abdurrezzak ‘Îd, Âlemü’l-Kitâb, Beyrût, 1998.
• Alûsî, Mahmûd Şükri, Rûhu’l-Meânî, İhyâu Türasi’l-Arabî, Beyrût, ts.
• Aydemir, Abdullah, Tefsirde İsrailiyyat, Beyân Yay., İstanbul, 1992.
• _______, İslâmî Kaynaklara Göre Peygamberler, TDV., Ankara, 1992.
• Batuk, Cengiz, Tarihin Sonunu Beklemek: Ortadoğu Dinlerinde Eskatoloji Mitosları, İz Yayıncılık, İstanbul, 2003.
• _______, “Mit, Tarih ve Gerçeklik Sorunu Üzerine Notlar”, Milel ve Nihal: İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi, cilt: 6, sayı: 1, 2009.
• Bratton, Fred Gladstone, Yakın Doğu Mitolojisi, trc, Nejat Muallimoğlu, MÜİFAV Yay., İstanbul, 1995.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail, Câmiu’s-Sahîh, Çağrı Yay., İstanbul, 1992.
• Câbirî, Muhammed Âbid, Arap-İslâm Aklının Oluşumu, çev. İbrahim Akbaba Kitabevi Yay., İstanbul, 2001.
• Çakan, İsmail Lütfi, Hadîs Usûlü, Marmara Üniversitesi İFAV Yay., (2. Baskı), İstanbul, 1991.
• Cevâd Ali, el-Mufassal fî Târîhi’l- ‘Arab Kable’l-İslâm, ys., 1993.
• Cevherî, İsmail Hammâd, es-Sıhah, thk. Ahmed Abdulgafur Atâr, Dâru’l-Alem, Beyrût, 1984.
• Demir, Ömer, Bilim Felsefesi, Sentez Yayıncılık, (7. Baskı), İstanbul, 2015.
• Demir, Şehmus, Mitoloji Kur’ân Kıssaları ve Tarihî Gerçeklik, Beyan Yay., İstanbul, 2003.
• Döner, Ertuğrul, Tefsirde İsrâiliyyât’ın Kaynak ve Bilgi Değeri, Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2015.
• Ebu Hayyan, Muhammed b. Yusûf, Bahru’l-Muhit, Dâru’l-Kütubi’l-İlmiyye, Beyrût, 1993.
• Efendioğlu, Mehmet, “Rivâyet”, DİA., İstanbul, 2008.
• Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’an Dili, Eser Neşriyât, İstanbul, 1979.
• Eş’arî, Ebû’l-Hasan, Makâlâti’l-İslâmiyyîn, thk. Muhyiddin Abdulhamid, Meketebetü’n- Nehzeti’1-Mısriyye, Kahire, 1969.
• Gündüz, Şinasi, Mitoloji ile İnanç Arasında, Etüt Yay., Samsun, 1998.
• Harman, Ömer Faruk, “İsrail (Benî İsrail)”, DİA., İstanbul, 2001.
• Hatipoğlu, İbrahim, “İsrâilyyat”, DİA., İstanbul, 2001.
• Jeffery, Arthur, The Foreign Vocabulary of The Qur’an, Leiden-Boston, 2007.
• İbn Fâris, Ebû’l-Hüseyin Ahmed, Mu‘cemu-Mekâyîsi’l-Lüga, thk. Abdüsselam Muhammed Hârûn, Dârû’l-Fikr, ys., 1979.
• İbnu’l-Hacer, el-Askalanî, Fethu’l-Bârî, thk. Şuayb el-Arnavût, er-Risâletü’l-Alemiyye, Beyrût, 2013.
• İbn Haldûn, Ebû Zeyd Veliyyuddin, Mukaddime, Beyrût, 2001.
• İbn Kesîr, Tefsiru’l-Kur’âni’l-Azîm, thk. Muhammed es-Selâme, Dâru Taybe, Riyâd, 1999.
• _______, el-Bidâye ve’n-Nihâye, thk. Abdullah b. Abdilhasan et-Türkî, Dâru’l-Hicr, Cîze, 1997.
• İbn Mâce, Ebû Abdillah b. Muhammed, es-Sünen, Çağrı Yay., İstanbul, 1992.
• İbn Manzûr, Mükrim, Lisânu’l-Arab, Dâru Sâdır, Beyrût, ts.
• Karataş, Şaban, Muhammed Ahmed Halefullah, Ankara Okulu Yay., Ankara, 2011.
• Kâsimî, Cemaluddîm, Mehâsinu’t-Tefsîr, Dâru’l-Fikr, Beyrût, 1978.
• Kitab-ı Mukaddes Eski ve Yeni Ahit, Kitabı Mukaddes Şirketi, İstanbul, 1996.
• Koç, M. Akif, İsnâd Verileri Çerçevesinde Erken Dönem Tefsir Faliyetleri, Kitâbiyât Yay., Ankara, 2003.
• Kur’an Yolu, DİB. Yayınları, Ankara, 2006.
• Kurt, Ali Osman, “Tâlût”, DİA., İstanbul, 2010.
• Kurtubî, Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekir, el-Câmi li Ahkâmi’l-Kur’ân, Müessesetü’r- Risâle, (1. baskı) Beyrût, 2006.
• Kutluer, İlhan, İlim ve Hikmetin Aydınlığında, İz Yayıncılık, İstanbul, 2001.
• Küçük, Abdurrahman, “Câlût”, DİA, İstanbul, 1993.
• Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed, Kitâbu’t-Tevhîd, thk., Bekir Topaloğlu, Muhammed Ârûçî, TDV Yayınları, Ankara, 2017.
• _______, Te’vilâtu’l-Kur’ân, thk. Ahmet Vanlı, B. Topaloğlu, Mizan Yay., İstanbul, 2005.
• _______, Te’vilâtü’l-Kur’ân, thk. Ertuğrul Boynukalın, Mizan Yay., İstanbul, 2006.
• Mes‘ûdî, Mürûcü’z-Zeheb, thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamîd, es-Seâde, Mısır, 1964.
• Na‘nâ‘a, Remzî, el-İsrâiliyyât ve Eseruhâ fi Kütübi’t-Tefsîr, Dâru’l-Kalem, Dımeşk, 1960.
• Özcan, Hanifi, Mâtürîdî’nin Bilgi Problemi, MÜ İFAV. Yay., (2. baskı), İstanbul, 1998.
• Öztürk, Mustafa, Kıssaların Dili, Ankara Okulu Yay., (2. baskı), Ankara, 2010.
• _______, Kur’an Kıssalarının Mahiyeti, Kuramer Yay., İstanbul, 2016.
• _______, “Kur’an Kıssaları Bağlamında İsrâiliyyât Meselesine Farklı Bir Yaklaşım”, İslâmî İlimler Dergisi, Cilt: 9, Sayı:1, 2014.
• Pollock, J.L. Knowledge and Justification, London, 1974.
• Râgıb el-İsfehânî, Ebû’l-Kasım Hüseyin b. Muhammed, el-Müfredât fî elfâzi’l-Kur’ân, thk. Muhammed Seyyid Geylânî, Dâru’l-Marife, Beyrût, ts.
• Râzî, Fahreddin, et-Tefsîru’l-Kebîr, Dâru’l-Fikr, Beyrût, ts.
• Reşid Rıza, Tefsiru’l-Menâr, Dâru’l-Ma‘rife, Beyrût, ts.
• Russel, Bertrand, The Problems of Philosopy, Oxford University Pres, London, 1952.
• Sıddıkî, Mazharuddîn, Kur’ân’da Tarih Kavramı, trc. Süleyman Kalkan, Pınar Yay., İstanbul 1982.
• Şengül, İdris, “Kur’ân Kıssalarının Tarihi Değeri”, Kur’an Kıssalarının Anlam ve Değeri, (IV. Kur’an Haftası Kur’an Semüpzyumu, Ankara, 1998.
• Şevkânî, Fethul-Kadîr, thk. Abdurrahman Amîre, Dâru’l-Vefâ, Mansûre, 1997.
• Taberî, Muhammed İbn Cerîr, Camiu’l-Beyân, thk. Abdulmuhsin et-Türkî, Dâru’l-Hicr, Kahire, 2001.
• _______, Tarihu’t-Taberî, thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim, Dâru’l-Meârif, Mısır, ts.
• Tabersî, Hasen b. Fazl, Mecmeu’l-Beyân, Beyrut, 1986.
• Tahanevî, Muhammed Ali, Keşşâfü İstilahâti’l-Fünûn vel’Ulûm, thk. Ali Dehrûc, Mektebetü Lübnân, Lübnân, 1996.
• Zehebî, Muhammed Hüseyin, el-İsrâiliyyât fi’t-Tefsîr ve’l-Hadîs, Dımeşk, 1985.
• Zemahşerî, Mahmûd b. Ömer, el-Keşşâf, thk. Ahmed Abdulmevcûd, Mektebetü Ubeykân, Riyâd, 1998.
• Zeyveli, Hikmet, “Müzakereler”, 1. Kur’an Sempozyumu, Ankara, 1994.