The Evolution of Islamic Jurisprudence Sources According to Fuat Sezgin

Yıl 2019, Cilt: 24 Sayı: 1, 61 - 83, 01.06.2019

Orhan Canpolat

Öz

Fuat Sezgin, the historian of Islamic science, has mentioned many books and authors who are copyrighted in the field of fiqh as well as the Qur'an and hadith sciences as in all fields of Islamic sciences. Sezgin, in his introduction to the fiqh chapter of Târihu't-Türâsi'l-Arabi, gave important information about the development of early sources of fiqh. It also brought together the information that was scattered. In this study, in addition to the above findings, Sezgin's contributions to the development of fiqh resources are included. However, some of the manuscripts, sources, which he missed, were added, the information we deemed incomplete was added and the relevant sources were accessed and detailed. On the other hand, it has been seen that he made some works that do not belong to fiqh as if they belonged to fiqh

Anahtar Kelimeler

Fuat Sezgin, Islam, Jurisprudence, Author, Literatüre

FUAT SEZGİN’E GÖRE FIKIH KAYNAKLARININ GELİŞİMİ

Öz

İslam bilim tarihçisi Fuat Sezgin, İslami ilimlerin her sahasında olduğu gibi Kur’an ve hadis ilimleri yanı sıra fıkıh sahasında da telif edilen pek çok kitap ve müellifinden söz etmiştir. Sezgin, Târihu'tturâsi'l-Arabi adlı eserinin Fıkıh bölümünün giriş kısmında, ilk dönem fıkıh kaynaklarının gelişimi hakkında önemli bilgiler verirken, oryantalistlerin iddialarının aksine fıkhın yazıya geçirilmesinin sahabe ve hatta peygamber dönemine kadar uzandığını tespit etmiştir. Ayrıca dağınık halde bulunan bilgileri bir araya getirmiştir. Bu çalışmada yukarıdaki tespitlerin yanı sıra Sezgin’in fıkıh kaynaklarının gelişimine sağladığı katkılara yer verilmiştir. Bununla birlikte gözden kaçırmış olduğu bir kısım yazma eserler, kaynaklar eklenmiş, eksik gördüğümüz bilgiler ilave edilmiş ve konuyla ilgili kaynaklara ulaşılarak detaylandırılmıştır. Öte yandan onun fıkha ait olmayan bazı eserleri fıkha aitmiş gibi gösterdiği de görülmüştür

Anahtar Kelimeler

Fuat Sezgin, İslam, Fıkıh, Fakih, Literatür

Kaynakça

• Akdoğan, Mehmet Nur, (Kitabu Süleym b. Kays ve Kaynaklık Değeri), BEU. SBE. Derg. Cilt, 3, S. 2, Bitlis, 2014.
• Altıkulaç, Tayyar, (Hz. Ali ve İlk Mushaf Nüshaları), İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı. 21, İstanbul 2012.
• A'zamî, Muhammed Mustafa, Dirâsât fi’l-hadîsi’n-Nebevî ve târîhi tedvînih, el- Mektebetu'l-İslami, Beyrut, 1980.
• Baliç, İsmail, (Geschichte des Arabisehen Schrifttums), Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Ankara, 1996.
• Berekâtî, Heyza‘ Nâsır Ahmed, Fıḳhü’l-İmâm Mekḥûli’ş-Şâmî fi’ṭ-ṭahâreti ve’ṣ-ṣalâti muḳarenen bifıḳhi’l-eʾimmeti’l-erbaʿa, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Câmiatu Ummi’l-kurâ, Kulliyyetü’ş-şerîa, Mekke, 1414/1995.
• Birışık, Abdulhamit, (Katâde b. Diâme), Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Ankara, 2002.
• Çavuşoğlu, Ali Hakan, (el-Müdevvenetü’l-Kübrâ), Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, 2006.
• Dayf, Şevki, el-Fen ve mezâhibühû n-nesri'l-Arabi, Daru’l-mea’rif, Kahire.
• Demirci, Mustafa, (Zenc), Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, 2013.
• Desuki, Muhammed Seyyid, Tedvinu'l-fıkhu'l-Hanefi ve eseruhu fi tedvini fıkhi’l- mezahib, (https://qspace.qu.edu.qa/handle/10576/9555) (Erişim Tarihi: 25.04.2019). Katar, 2002, s, 292.
• Ebû Sâdık, Süleym b. Kays el-Hilalî, Kitabu Süleym b. Kays el-Hilali, (thk. Muhammed Bakır el-Ensari ez-Zencani), Matbatu Nugarş, Kum, 1423/2002.
• Fayda, Mustafa, (Siyer ve Megâzi), Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Ankara, 2009.
• Hansu, Hüseyin, (Kitap Değerlendirilmesi, Fuat Sezgin: Arap-İslam Bilimleri Tarihi I), İÜİFD., S. 34, İstanbul, 2016.
• İbn Sa’d, Muhammed, et-Tabakâtü'l-kübrâ, (thk. İhsan Abbas), Daru’s-Sadır, Beyrut, 1968.
• İbn Tolun, Muhammed b. Alî b. Ahmed, İʿlâmü’s-sâʾilîn ‘an kütübi seyyidi’l-mürselîn. (thk. Abdülkadir el-Arnaût ve Mahmud el-Arnaût), Müessesetü’r-risale, Beyrut, 1987.
• İbnû’l-Hümmam, Kemaluddin, Fethu’l-kadir, Daru’l-fikir.
• İbn Kudame, Ebu Mahmud Muhammed, el-Muğni, Mektebetü’l-Kahire, Kahire, 1968.
• Karabulut, Ali Rıza, Karabulut, Ahmet Turan, Mû’cemu’t-tarihi’t-turasi’l-İslami fi mektebati’l-âlem, Darü'l-Akabe, Kayseri.
• Karaman, Hayrettin, İslam Hukuk Tarihi, Nesil Yay., İstanbul, 1989.
• Kaya, Eyyüp Said, (Mekhûl b. Ebû Müslim), Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Ankara, 2003.
• Kehhâle, Ömer Rıza, el-Mu'cemu'l-müellifîn, Mektebetü’l-mesna, Beyrut, Daru İhyai't- turasü'l Arabi, Beyrut.
• Kirmani, Ebû Mansûr Muhammed, el-Mesaliku fi’l-menasik, (thk. Suud b.İbrahim b.Muhammed), Şeriketu dâri'l-beşair, 2003.
• Köse, Murtaza, (Tabiün Fukahasından Basralı Fakih Katade b. Diame (ö. 117/735) ve Bazı Fıkhi Görüşleri), İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, S. 14, Konya, 2009.
• Koçkuzu, Ali Osman, (Ebü’z-Zinâd), Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, 1994.
• Koşum, Adnan, (Akıl (Re’y)-Nakil (Eser/Hadis) Ayrışmasının Fıkhi Boyutları), İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, S. 12, 2008.
• Özel, Ahmet, (Malik b. Enes), Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Ankara, 2003.
• Özen, Şükrü, (Neḫaî), Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, 2006.
• Remli, Şihabuddin, Şerh Sünen Ebi Davud, (thk. Halid er-Ribat ve diğerleri), Daru’l-felah, Mısır, 2016/1437.
• Sezgin, Fuat, Târihu't-türâsi'l-Arabi, çev. Mahmud Fehmi Hicazi, Camiatu'l-İmâm Muhammed b. Suûd el-İslâmiyye, Camiatu’l-Melik Suud Yayınları, Riyad 1991.
• Sezgin, Fuat, (Fıkıh Literatürüne Giriş), (Çev. Said Nuri Akgündüz), dergİabant (AİBÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi), C. 2, Yıl. 2, S. 4, Bolu, 2014.
• Yaman, Ahmet, (İslam Hukuk Literatürünün Ortaya Çıkışı, Gelişmesi ve 1980 Sonrası İçin İslam Kamu Hukuku Edebiyatına İlişkin Arapça Bir Bibliyografya Denemesi), Diyanet İlmi Dergi, C. 31, S. 3, Ankara, 1995.
• Zehebî, Şemsüddîn, Siyeru aʿlâmi’n-nübelâʾ, (thk. Şuayb el-Arnaût ve diğerleri), Müessesetü’r-risale, Beyrut.
• Zühayli, Muhammed, Kavai’du’l-fıkhiyye ve tetbikatuha fi mezahibi’l-erba’, Daru’l-fikir, Dımaşk, 2006.
• www.ibtav.org/haber/8/prof-dr-fuat-sezginin-istanbul-universitesinde-verdigi-acilis- dersinin-tam-metni (Erişim Tarihi: 19.04.2019).