HASAN EL-ASKERÎ VE ŞİİLİK

Yıl 2011, Cilt: 16 Sayı: 2, 0 - 0, 30.12.2011

Ahmet Yönem

Öz

Hasan el-Askerî gaybet inancının dönüm noktasında yer alan bir isimdir. Kişiliğinden çok kendisine yüklenmiş olan anlam ve imamet nazariyesinin yaşayan son temsilcisi olması açısından imamiyye Şiasında ayrı bir yeri olan el-Askeri makalemizin konusunu oluşturmaktadır. Şii imamiyye isna aşeriyye kolunun onbirinci imamı olarak kabul edilen Hasan el-Askeri b. Ali en-Naki 8 Rebüvvülahir 232/ 2 Aralık 846 tarihinde Medine‟de doğdu. Hasan el-Askeri 260 Hicri 8 Rebüvvülevvel/2 Ocak 873‟te Samarra‟da Abbasi halifesi Mu‟temidin halifeliği sırasında öldü. Hasan el-Askeri ve Babasının o devirde Abbasi‟lerin hilafet merkezi olan Samarra‟ya getirilmeleri onların Şia ile olan irtibatını kontrol edip onların yakınlarını tanımaktı ve kontrol altında tutmaktı. Hasan el-Askerî,Mühtedî döneminde hapsedilmiştir. Hasan el-Askeri Samarra‟da oturmaya mecbur edildiğinden dolayı o dönemde faklı şehirlerde olan ilmi toplantılara ve tartışmalara katılmamıştır. İmamların isimleri değiştikçe fırkalara ayrılmada o kadar çok olmuştur. Şiîler çoğunlukla Kûfe, Bağdat, İran‟ın doğusu, Nisabur, Semerkand, Samarra, Tûs, Beyhak, Kum gibi şehirlerde bulunuyorlardı. Şianın yayılması imamlarıyla olan irtibatına bağlıdır. Bu irtibat, vekillerle sağlanmıştır. İmam ise göz hapsinde olduğundan vekillerle yazışarak irtibatını devam ettirmiştir. Gaybet fikrinin İmâmiyye tarafından benimsenmesi ve ardından bir inanç esası haline getirilmesine sebep olan başlıca olay imametin devam etmesi gerektiği ve Hasan el-Askerî‟nin, yerine herhangi birini vasiyet etmeden ölmesidir. Kıyamet gününe kadar devamının zorunlu olduğuna inanan Şiîler arasında imamet konusu daha da büyük önem kazanmıştır. Hasan el-Askerî‟den sonra imametin nasıl devam edeceği fırkalaşmalara neden olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Hasan el-Askeri, Abbasiler, Şiilik, Gaybet, İsna-aşeriyye

Hasan El-Askerî and Siism

Öz

Kaynakça

• Adil,Edip, Eimmetü’l-İsnâ Aşeriyye-Beyrut,1985. Atalan,,Doç.Dr. Mehmet , Muhammed b. El-Hanefiyye ve Anadoludaki Tezahürleri, s 49-55, Ankara 2007.
• Bağdadi, Abdülkadir Tahir b. Muhammed (429/1038), Mezhepler Arasındaki Farklar, çev. Ethem Ruhi Fığlalı, Ankara 1991.
• Beyyumi-Muhammed, El-İmametü ve ehli Beyt-Beyrut, 1995.
• Belâzuri, Ahmed b. Yahya b. Cerir (279/892), Fütûhu’l-Büldân, çev. Mustafa Fayda, Ankara 2002.
• ……………, KitabuCumeliminEnsâbi’l-Eşrâf, thk. Süheyl Zekkâr-RiyazZirikli, Beyrut 1417/1996.
• Berkî, Ahmed b. Muhammed b. Halid (274/887 veya 280/893), Kitabu’l-Mehasin, Tahran1370/1950. 220
• ……………, Ricâl, Tahran 1383/1963. Blichfeldt, Jan-Olaf, EarlyMahdism, Leiden 1985.
• Bozan,Doç.Dr.Metin, İmamiyyeŞîa’’’sının İmamet Tasavvuru, Ankara 2007.
• Ca‟feriyan, Resul, Masum İmamların Fikri ve Siyasî Hayatı, II. Çev.Cafer, Bayar, İstanbul 1994. El-Emin-/ Ebu Muhammed Seyyid Muhsin b. Abdilkerim b. Ali Muhsin Emin, A'yanü'ş-Şia. 1371/1952 ; thk. Hasan el-Emin. -- Beyrut : Dârü't-Taaruf, 1983/1403. 1. c. (626 s.) Eş‟ari, Ebu‟l-Hasan Ali b. İsmail el-Basri (324/935), Makalatü’l-İslamiyyin ve İhtilafu’l-
• Musallîn, thk. M. Muhiddin Abdülhamid, Beyrut 1990.
• Fığlalı, Ethem Ruhi, İmâmiyeŞîası, İstanbul 1984.