BAZI FELSEFÎ KAVRAMLARA “DİVANÜ LÜGATİ’T-TÜRK”TEN KARŞILIK OLABİLECEK TERİM ÖRNEKLERİ

Yıl 2012, Cilt: 17 Sayı: 1, 0 - 0, 30.06.2012

İsmail Erdoğan

Öz

Bugün kullandığımız felsefî terimlerin büyük bir kısmı Grek-Latince’dir. Felsefe faaliyetinin milletimizin geneline hitap edebilmesi için bu terimlerin Türkçeleştirilmesi gerekmektedir. Bizim bu çalışmamız, Türk Dili’nin bilinen en eski ve köklü sözlüğü olarak kabul edilen Kaşgarlı Mahmud’un Divânu Lügati’t-Türk adlı eserindeki sözcüklerin, felsefî kavramları karşılamadaki yeterliliğini göstermeyi amaçlamaktadır. Böylece hem kavramların Türkçe terimlerle ifade edilmesi, hem de adı geçen eserin bu husustaki yeterliliğinin ortaya konulması dilimiz açısından önem arzetmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe, Kaşgarlı Mahmud, Divânu Lügati’t-Türk, Terim, Kavram

Examples of the Terms that may Correspond to the Some Philosophical Concepts from “Diwan-u Lughat at-Turk”

Öz

Kaynakça

• Akalın, Şükrü Haluk, Kaşgarlı Mahmud ve Divanü Lugati’t- Türk, Ankara, 2008.
• Akarsu, Bedia, Felsefe Terimleri Sözlüğü, Ankara, 1984.
• Akün, Ömer Faruk, “Kaşgarlı Mahmud”, DİA, C. 25, Ankara, 2002.
• Ayık, Hasan, “Felsefi Kavramların Oluşmasında Farabî’nin Rolü”, Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2005/1-2, C. IV, S. 7-8.
• Bayrakdar, Mehmet, İslam Felsefesine Giriş, Ankara, 1997.
• Bolay, Süleyman Hayri, “Akıl”, DİA, C. 2, İstanbul, 1989.
• Cerrahoğlu, İsmail, Kur’an Tefsirinin Doğuşu ve Buna Hız Veren Amiller, Ankara, 1968.
• Cevherî, İsmail b. Hammâd, es-Sıhâh, C, V (neşr. Ahmed Abdulgafûr Attâr, Dâru’l-İlm, Beyrut 1984).
• Cevizci, Ahmet, Paradigma Felsefe Sözlüğü, İstanbul, 2010.
• Cihan, Ahmet Kamil, “Ebu’l-Berekat el-Bağdadi’nin Akıl Görüşü”, E.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayı: 28 Yıl: 2010/1.
• Cihan, A. Kamil, “Orhon Yazıtlarındaki “Bilge” Terimi Üzerine”, Felsefe Dünyası, 2002/1, S. 35.
• Cîlî, Abdülkerim, İnsan-ı Kâmil, çev. Abdülaziz Mecdi Tolun, İstanbul, 2002.
• Doğan, D. Mehmet, Büyük Türkçe Sözlük, Ankara, 1992.
• Eflatun, Devlet, çev., Sabahattin Eyüboğlu-M. Ali Cimcöz, İstanbul, 1988.
• Farabî, el-Medinetü’l-Fâzıla, Beyrut, 1985.
• Farabi, el-Medinetü’l-Fazıla, çev., Nafiz Danışman, İstanbul, 1990.
• İbn Haldun, Mukaddime, I, çev. Z. Kadiri Ugan, İstanbul, 1990.
• İbn Manzûr, Lisânü’l-Arab, C. IX, (neşr. Ali Şîrî, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut 1992).
• İbn Sinâ, “(Peygamberlerin) Peygamberliklerin(in) İspatı ve Onların Kullandıkları Sembol ve Örneklerin Yorumu Hakkında Risale”, İbn Sinâ Risaleleri, çev. Alparslan Açıkgenç- M. Hayri Kırbaşoğlu, Ankara, 2004.
• Kaçalin, Mustafa S., “Divânu Lügati’t-Türk”, DİA, 9, İstanbul, 1994.
• Kaşgarlı Mahmud, Divânu Lügati-it-Türk Tercümesi, I-III, çev., Besim Atalay, TDK Yay., Ankara, 1992.
• Kaya, Mahmud, “Sudûr”, DİA, c. 37, İstanbul, 2009.
• Kutluer, İlhan, “Hikmet”, DİA., C. 17, İstanbul, 1998.
• Nev’î Efendi, İlimlerin Özü /Netâyic el-Fünûn, haz. Ömer Tolgay, İstanbul,1995.
• Öner, Necati, Felsefe Yolunda Düşünceler, İstanbul, 1995.
• Yusuf Has Hacib, Kutadgu Bilig, çev., Reşit Rahmeti Arat, TTK Basımevi, Ankara, 1998.
• Zebîdî, Seyyid Muhammed Murtezâ el-Hüseynî, Tâcu’l-Arûs, Kuveyt, 1385/1965.