The Use of the Arts of Adaptation and Allusion in Arabic Poetry from West Africa and It Is Reading In the Context of Religious Intertextuality

Yıl 2022, Cilt: 27 Sayı: 1, 53 - 78, 30.06.2022

Mohamadou Aboubacar Maiga

Öz

It is known that the text of the Qur'an is artistic prose that has reached an unprecedented level in terms of its unique style, superiority, and robustness. Likewise, it can be said for hadith texts reach the peak of eloquence and beauty. Scholars have paid attention to the Qur'an and Hadith texts for centuries in their scientific studies. There are also poets among those who care. Inspired by both texts, they tried to use their style in their odes and literary products through quotation, reference, compensation, and similar arts. From this point of view, our research aims to examine the phenomenon of religious intertextuality in African Arabic poetry -on the condition that the study is limited to the West African region- and to explain its places. In addition to learning to what extent the African poet was influenced by the style, language structure, and methods of the Qur'an and hadith texts, it also explores the relationship adopted between his literary references. What gives this study important is that it attempts to apply one of the modern critical theories (intertextuality) to Arabic poetry from West Africa, which many researchers do not know about. This research will prove the rooting of the art of Arabic poetry in West Africa through its intertextuality with the ancient Arab heritage, as well as the validity of its use as a scientific material for contemporary theories. During the research, it was determined that various religious intertextuality was used in the poems of African poets. The poets did not adhere to a certain form in their poems, on the contrary, they used different methods at every stage of their poems. This revealed their culture and knowledge of Arabic literature and poets and showed the extent of their devotion to the Qur'an and Sunnah. Likewise, by referring to historical events and religious people with a religious dimension, they revealed creativity in their poems. For this reason, they were able to paint the most beautiful artistic paintings, which impressed both the reader and the listener.

Anahtar Kelimeler

Literature, Poetry, Adaptation, Allusion, İntertextuality, West Africa

Batı Afrika Arap Şiirlerinde Kullanılan İktibâs ve Telmih Sanatlarını Dinî Metinlerarasılık Bağlamında Okumak

Öz

Kur'ân-ı Kerîm, metninin eşsiz üslubu, üstünlüğü ve sağlamlığı bakımından emsalsiz bir mertebeye ulaşmış sanatsal bir nesir olduğu bilinmektedir. Bu tarif aynı şekilde belagatin ve güzelliğin doruğuna ulaşan hadis metinleri için de yapılabilir. Âlimler asırlar boyunca çeşitli eser ve araştırmalarında Kur'ân ve Hadis metinlerine yer vermeye itina göstermişlerdir. Buna İtina gösterenler arasında şâirler de vardır. Onlar her iki metinden de esinlenerek kasidelerinde ve edebi ürünlerinde iktibas, telmih, tazmin vb. sanatlar yoluyla kendi üsluplarını kullanmaya çalışmışlardır. Bundan hareketle, araştırmamız Afrika Arap şiirinde dinî metinlerarasılık olgusunu -çalışmanın Batı Afrika bölgesi ile sınırlı olması koşuluyla- incelemeyi ve yerlerini açıklamayı amaçlamaktadır. Afrikalı şâirlerin Kur’ân ve hadis metinlerinin üslubu, dil yapısı ve yöntemlerinden ne ölçüde etkilendiğini öğrenmenin yanı sıra, edebi referansları arasında benimsenen ilişkiyi araştırmak hedeflenmiştir. Bu çalışmayı önemli kılan şey, modern eleştirel teorilerden (metinlerarasılık) birçok araştırmacının bilmediği Batı Afrika Arap şiirine uygulanmaya çalışmasıdır. Bu araştırma, Arap şiir sanatının Batı Afrika'daki köklerini, eski Arap mirasıyla metinlerarasılık yoluyla ve çağdaş teoriler için bilimsel bir materyal olarak kullanımının geçerliliğini kanıtlayacaktır. Araştırma sırasında Afrikalı şâirlerin şiirlerinde çeşitli dinî metinlerarasılık kullanıldığı tespit edilmiştir. Şâirler şiirlerinde belirli bir şekle bağlı kalmamış, aksine şiirlerinin her safhasında farklı yöntemler kullanmışlardır. Bu, onların Arap edebiyatı ve şâirleriyle ilgili kültürlerini ve bilgilerini ortaya koymuş ve onların Kur’ân ve Sünnete bağlılıklarının boyutunu göstermiştir. Aynı şekilde tarihsel olaylara ve dini boyutu olan dini kişilere çokça atıfta bulunarak, şiirlerinde yaratıcılık ortaya koymuşlardır. Bu nedenle de onlar, hem okuyucu hem de dinleyicinin etkilendiği en güzel sanatsal tabloları resmedebilmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Edebiyat, Şiir, İktibâs, Telmih, Metinlerarasılık, Batı Afrika

Kaynakça

• Aktulum, Kubilay. Metinlerarası ilişkiler, Ankara: Öteki Yayınevi, 2. baskı, 2000.
• Albî, Ebubekir İsa. es-Subâiyyât. Kahire: Mektebetu’n-Nahri li’t-tibaa ve’n-Neşr, 1. baskı, 2008.
• Âzâm, Muhammed. en-Nasu’l-Gâib: tecelliyâtu’t-tenâs fi’ş-şiir’il-Arabi, dirâse Dimeşk: ittihâdu’l-Küttâb el-Arap, 2000.
• Ballo, Muhammed. İnfâku’l-Meysûr fi târihi bilâdi’t-tekrûr. Kahire: Dâru ve metabi-u’ş-şa’b, 1964.
• Benîs, Muhammed. Hedâsetü’s-suâl Beyrut: Dâru’tenvîr li’t-tibâa ve’n-neşir, 1985.
• Ceâfire, Macit. et-Tanâs ve’t-telakkî, Dirâsâtun fi’ş-şiir’il-Abbasî, Amman: Dâru’l-kindî, 2003.
• Diagayete, Muhammed. el-Fullaniyyûn ve ishâmuhum fi’l-Hadare el-İslamiye bi Mali hilâle el-Karneyn 18-19 miladi. Tunus: Zeytûne Üniversitesi, Yüksek Din Temelleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2007.
• Diarra, Sîdî. Şahsiyetü el-Merhum Demba Vake ve Â’sâruhu. Bamako: Bamako Üniversitesi, Diller Fakültesi, Lisans Tezi, 2003.
• Diof, Muhammed. A’lâmü’l-Hüdâ bi Garbi İfrikya. Senegal: Matbaatü’s-Senegal, 1. baskı, 1999.
• Diof, Muhammed. Tarihu’l-Medâris el-Kur’âniye bi Garbi İfrikya. Senegal: by., 1998.
• Diyanet İşleri Bakanlığı. Hadislerle İslam: Hadislerin Hadislerle Yorumu. İstanbul: Dini Yayınlar Genel Müdürlüğü, 4. baskı, 2020.
• Dûbiyâzi, Mark. Nazariyyetü’t-tanâs, tr. Abdürrahim, Fas: Mecelletü alâmât, 1996.
• Dy, Ebubekir Ömer. Menhecu’l-ebedi’l-islami el-hadis fi şiiri Abdullah b. Fode: dirâse tatbikîye. Sudan: Cezire Üniversitesi: Eğitim Bilimler Fakültesi, Yüksek lisans Tezi, 2017.
• Ebubekir, Âdem. “et-Tecdîdu’l-Mevzu-i fi’ş-şiir’il-Arabi en-Nijeri: şiir’ul-vasfi en-Muzecen” Mecelletü’d-Dirâsâti’l-Arabiyye ve’s-Sekâfe el-İslamiye, 3/1 (Şubat 2016), 57.
• Ebubekir, Atîk. el-Feyzi’l-Hâmi’ fi tercemeti ehli’s-sirri’l-Cami’. Nijerya: Mayrafôri, ts.
• el-Gubâri, İvaz. Dirâsâtun fi Edebi Mısra el-Arabiyye. Kahire: Dâru’s-Sekâfe el-Arabiyye, 1. baskı, 2003.
• el-Ömer’i, Hüseyin. İşkâliyyetü’t-tenâs: mesrehiyyetü Sadullah enmûzecen, Amman: Dâru’l-kindî li’n-neşri, 2007.
• el-Vallatî, İbnü’t-Tâlib. Fethu’ş-şükûr fi marifeti a’yâni’t-tekrûr. thk. Muhammed İbrahim el-Kuttâbî-Muhammed Hacı, Beyrut: Dârü’l-Garbi’l-İslami, 1. baskı, 1981.
• eş-Şefî, Ahmed. Divânu’l-lu’lu el-mensûk fi eşâri âli’s-Sûk. Gao: Mektebetü âli şeyh Mahmud el-Hasanî, yazma eseri, 123. varak.
• Fode, Şeyh Abdullah. Tezyînü’l-Verekât bi Cem’i mâ-lî mine’l-ebyât. thk. Yahya Muhammed el-Emin. Sokoto: Merkezu’d-dirâsâti’l-islamiye, 2013.
• Hammâd, Hasan Muhammed. Tedâhulu’n-nusûs fi’r-rivâye el-Arabiyye, Kahire: el-Heye el-Amme li’l-kitap, 1998.
• Kazvînî, Hatip, el-İzâh, thk. İbrahim Şemseddin, Beyrut: Dârü’l-kutup el-ilmiye, 2003.
• Keşşât, Muhammed Said. A’lâmûn nine’s-Sahara. Beyrut: Darü’l-Mülteka li’t-tibaa ve’n-Neşr, 1. baskı, 1997.
• Keşşât, Muhammed Said. Nemâzicun Mine’ş-şiir’il-Arabi fi’s-Sahara. Beyrut: Şeriketü’l-mülteka li’t-tibaa ve’n-neşri ve’tevzii, 1. baskı, 1996.
• Kristeva, Julia. İlmu’n-nas, tr. Ferit ez-Zâhî, Kazablanka: Dâru Tübkâl li’n-neşri, 1997.
• Lûşîn, Nureddin. et-Tanâs beyne’t-turâs ve’l-muâsara, Mekke: Mecelletü Ummü’l-Kurâ li ulûmi’ş-şerîati ve’l-lugati’l-Arabiyeti, Safer, 1424.
• Mâsinî, Ahmed b. Muhammed. el-İdtirâr ila’l-lâh. Timbuktu: Ahmed Baba kütüphaneni, yazma eseri.
• Nasir, Ömer. Şeyh Muhammed Sambo Gunda şâiren: Dirase ve tahlil. Sokoto: Sokoto Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Lisans Tezi, 1990.
• Revâşide, Sâmih. Meânî es-nas, Beyrut: Müessetü’l-Arabiye li’idirâsati ve’n-neşri, 1986.
• Rızkullâh, Mehdi. Hareketü’t-ticâre ve’l-İslam ve’t-ta’lîm el-İslami fi garbey İfrikya kable’l-isti’mâri ve Â’sâruhu. Riyad: Merkezü Faysal li’l-buhûs ve’d-dirâsâti’l-islamiye, 1. baskı, 1998.
• Salih, Ömer M. es-Sekâfe el-Arabiyye el-İslamiye fi garbi İfrikya. Beyrut: Daru’l-menahiç, 3. baskı, 2015.
• Samba, Amir. el-Adabu’l-Arabi es-Senegali. Cezayir: eş-Şerike el-Vataniye li’n-neşir ve’t-tevzi, 1978.
• Samba, İsa. Mukadimâtü’l-emdâh fi mezâyâ el-Miftah: Dirase ve tahlili. Senegal: b.y., ts.
• Sambo, Vali Cüneyt. Suarâu velayeti Sokoto ve medhi’l-uzamâ min (1804-1960). Sudan, Hartum Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Yüksek Lisans Tezi, 1979.
• Teftazânî, Saadettin. Muhtasar, thk. Abdülhamid Hindâhî, Beyrut: el-Mektebe el-asriye, 2013.
• Todorov, Tzvetan. Fi usûl’il-hitâb en-nakdî el-cedit, tr. Ahmed el-Medînî, Bağdat: Dâru’ş-şuûn es-sekâfiyye, 1987.
• Vallatî, İbnü’t-Tâlib. Fethu’ş-şükûr fi marifeti a’yâni’t-tekrûr. thk. Muhammed İbrahim el-Kuttâbî-Muhammed Hacı, Beyrut: Dârü’l-Garbi’l-İslami, 1. baskı, 1981.
• Yahya, b. Sîdî Ahmed. Dîvânu’s-Sahara el-Kübra: el-Medrese el-Kuntiye ve’l-Kesâidi en-neyyirat. Cezayir: Dârü’l-Maarife, 2009.
• Yahya, Muhammed el-Emin. Musâhametü ba’zı ulema-ı Kebe fi’ş-şiir’il-Arabi fi’l-karni’l-işîn el-miladi. Kano: Bayaro Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Yüksek Lisans Tezi, 1997.