İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Okula Yönelik Tutum ve Dini Tutum Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 27 Sayı: 1, 131 - 151, 30.06.2022

Eyyüp Kayacı

Öz

Çalışmada imam hatip lisesinde (İHL) öğrenim gören öğrencilerin okula yönelik tutumları ile dini tutumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi ve okula yönelik tutumları ile dini tutumları arasındaki ilişkinin tespit edilmesi hedeflenmiştir. Araştırma ilişkisel tarama modeline uygun olarak yapılmıştır. Basit Örnekleme yöntemiyle Çorum il merkezindeki İHL’lerden belirlenen çalışma grubu 438 öğrenciden oluşmaktadır. Çalışma verilerini toplamak amacıyla araştırmacının hazırladığı Kişisel Bilgi Formu, Alıcı’nın geliştirdiği Okula Yönelik Tutum Ölçeği (OYTÖ) ile Ok tarafından geliştirilen Dini Tutum Ölçeği kullanılmıştır. Çalışma verileri SPSS paket programına aktarılarak analizler yapılmıştır. Araştırma problemleri bağımsız gruplar için t testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılarak analiz edilmiştir. Çoklu karşılaştırmalardaysa post-hoc testlerinden biri olan LSD testinden faydalanılmıştır. Araştırma sonucunda katılımcılar, OYTÖ genelinden ortanın üzerinde, dini tutum ölçeğinin genelinden ise yüksek düzeyde puan almışlardır. Örneklemin okula yönelik tutum ve dini tutum düzeyleri, cinsiyet ve sınıf düzeyi değişkenlerine göre farklılaşma göstermezken (p>.05), aile içi iletişim ve İHL tercih sebepleri değişkenleri bakımından anlamlı bir şekilde farklılaşmaktadır (p.05). Ayrıca, öğrencilerin okul tutumları ile dini tutumları arasında orta düzeyde, pozitif yönlü, anlamlı bir ilişki (r=.35) tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, Okula Yönelik Tutum, Dini Tutum, Ergenlik, İHL

Attitudes Of Imam Hatip High School Students Towards School And Examining The Relationship Between Levels Of Religious Attitudes

Öz

In the study, it was aimed to examine the attitudes and religious attitudes of the students studying at the imam hatip high school (IHHS) according to some variables and to determine the relationship between their attitudes towards school and their religious attitudes. The research was conducted in accordance with the relational screening model. The study group determined from IHHSs in Çorum city center with the "Simple Sampling" method consists of 438 students. In order to collect the study data, the Personal Information Form prepared by the researcher, the Attitudes Scale towards School (ASTS) developed by the Alıcı, and the Religious Attitude Scale developed by Ok were used. Analyzes were made by transferring the study data to the SPSS package program. Research problems were analyzed using t-test and one-way ANOVA for independent groups. In multiple comparisons, the LSD test, which is one of the post-hoc tests, was used. As a result of the research, the participants got a score above the middle from the general of ASTS, and high score from the general religious attitude scale. While the attitudes towards school and religious attitude levels of the sample do not differ according to the variables of gender and grade level (p>.05), they differ significantly in terms of family communication and reasons for choosing IHHS (p.05). In addition, a moderate, positive and significant relationship (r=.35) was found between students' school attitudes and religious attitudes.

Anahtar Kelimeler

Psychology of Religion, Attitudes Towards School, Religious Attitude, Puberty, IHHS

Kaynakça

• Acar Çınar, Hatice. “Dinî Tutum ve Peygamber Tasavvuru Arasındaki İlişkiye Dair Mukayeseli Bir Araştırma: Ülkü İmam Hatip Lisesi ve Mevlana Ortaokulu Örneği”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/13 (2020), 83-118.
• Acar, Muhammet Cevat. “İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Dinî Sorumluluk Düzeylerinin İncelenmesi: Bingöl Örneği”. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4 (2014), 151-161.
• Adıgüzel, Abdullah – Karadaş, Halil. “Ortaöğretim Öğrencilerinin Okula İlişkin Tutumlarının, Devamsızlık ve Okul Başarıları Arasındaki İlişki”. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 10/1 (2013), 49-66.
• Ahioğlu Lindberg, E. Nihal– Demircan, Ayşe Nur. “Ortaöğretim Okullarında Öğrenci Görüşlerine Göre Aile Katılımı: Bir Ölçek Uyarlaması”. Anadolu Journal of Educational Sciences International 3/1 (2013), 35-46.
• Akkurt, Züleyha – Karabağ Köse, Esra. “Öğrenci Başarısının, Öğretmen ve Aileyle İlgili Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 47 (2019), 1-16.
• Alıcı, Devrim. “Okula Yönelik Tutum Ölçeği’nin Geliştirilmesi: Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması”. Eğitim ve Bilim 38/168 (2013), 318-331.
• Altındağ, Murat. İlköğretim Okullarında Okul Yaşamının Niteliği. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2015.
• Arseven, Ali Doğan. Alan Araştırma Yöntemi. Ankara: Gül Yay., 1993.
• Arslan, Hasan. “Dinî Tutumların Oluşum, Gelişim ve Değişimi”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/1 (2009), 77-96.
• Aşlamacı, İbrahim – Eker, Emrah. “İmam-Hatip Lisesi Öğrencilerinin Okul Aidiyet ve Dinî Tutum Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Değerler Eğitimi Dergisi 14/32 (2016), 7-38.
• Atmaca, Taner. “Olumsuz Okul Tutumu, Okula Yabancılaşma Ve Anti-Sosyal Davranışın Ortaöğretim Öğrencilerinin Suça Eğilimini Yordama Düzeyi”. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi 10/19 (2019), 63-86.
• Balkıs, Murat – Arslan, Gökmen. “Okul Tutum Değerlendirme Ölçeğinin Psikometrik Özellikleri: Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması”. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 9/1 (2016), 1-16.
• Büyüköztürk, Şener. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı (Ankara: Pegem Akademi Yay., 2012), 39.
• Candeias, Adelinda A. et al.. “Student’ Attitudes and Motivation Toward Learning and School – Study of Exploratory Models About the Effects of Socio-Demographics, Personal Attributes and School Characteristics”. 4th Annual International Conference on Psychology (2010), 1-18.
• Certel, Hüseyin. Din Psikolojisi. Ankara: Berikan Yay., 2014.
• Çayır, Celal. “Ergenlerin Dini İnanç, Şüphe ve Dini Tutumları Üzerine Bir Araştırma”, Bilimname XXVII (2014), 59-88. Çepni, Salih. Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş. Trabzon: Celepler Matbaacılık, 2010.
• Çoban, Ramazan. Lise Öğrencilerinde Dindarlık ve Sanal Bağımlılık Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma (Burdur Gölhisar Örneği). Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• Demirezen, İrem Kübra. Spora Katılan ve Katılmayan Lise Öğrencilerinde Okula Yönelik Tutum ve Akran Zorbalığına Maruz Kalma Düzeylerinin İncelenmesi: Aksaray İli Örneği. Mersin: Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Doğan, Şahin. “Dini Tutumların Oluşmasına Etki Eden Sosyo-Kültürel Faktörler”. Toplum Bilimleri Dergisi 4/8 (2010), 107-126.
• Döş, İzzet. “Mutlu Okul”. Eğitim ve Bilim 38/170 (2013), 266-280.
• Gencer, Nevzat. “Ergenlerde Rüya Motifleri ve Dinî Tutum İlişkisi”. Bilimname XI (2020), 341-383.
• Gencer, Nevzat. “İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinde Okul Aidiyet Duygusu (Çorum Örneği)”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 21/39 (2019), 149-172.
• Gülcemal, Ebru. Okula Yönelik Tutum ve Okul Algısının Öğrencilerin Okulu Kırma Davranışı İle İlişkisi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
• Gürgân, Uğur – Beler, Seda Nur. “Lise Düzeyindeki Öğrencilerin Korona Virüs Fobisinin Okula Yönelik Tutum Ve Kariyer Kaygılarına Etkisi”. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi 8/3 (2021), 35-61.
• Gürsu, Orhan. Ergenlik Döneminde Psikolojik Sağlık ve Dindarlık İlişkisi. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2011.
• Thornburg, Hershel. “Early Adolescents' Attitudes Toward School”. The High School Journal 69/1 (1985), 31-38.
• Houtte, Mieke Van. “Why boys achieve less at school than girls: the difference between boys’ and girls’ academic culture”. Educational Studies 30/2 (2004),159-173.
• İlhan, Mustafa. “Öğrencilerin Sınıf Değerlendirme Atmosferine İlişkin Algılarının Okula Yönelik Tutumları Üzerindeki Yordayıcı Rolü”. Kastamonu Eğitim Dergisi 25/1 (2017), 111-128.
• İmamoğlu, Abdulvahit – Ferşadoğlu, Saliha. “Psikolojik Açıdan Ergenlerde Dini Tutum ve davranışların Tahlili”. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1 (2013), 19-40.
• Kafalı, Hasan. Lise Öğrencilerinde Dini İnanç ve Tutumların Sosyal İlişkilere Etkisi Ergani Örneği. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2005.
• Kağıtçıbaşı, Çiğdem – Cemalcılar, Zeynep. Dünden Bugüne İnsan ve İnsanlar – Sosyal Psikolojiye Giriş. İstanbul: Evrim Yayınevi, 2017.
• Kalaycı, Şeref. SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım, 2009.
• Kaptan, Saim. Bilimsel Araştırma ve İstatistik Teknikleri. Ankara: Rehber Yay., 1995.
• Karasar, Niyazi. Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler, Teknikler. Ankara: 3A Araştırma Eğitim Danışmanlık Ltd., 1994.
• Kaya, Mevlüt. Din Eğitiminde İletişim ve Dini Tutum. Samsun: Etüt Yay., 1998.
• Koç, Ayşe – Dilmaç, Bülent. “Ergenlerin Sahip Oldukları Değerler ile Okula Karşı Tutumları ve Okul Tükenmişliği Arasındaki Yordayıcı İlişkiler”. Necmettin Erbakan Üniversitesi Ereğli Eğitim Fakültesi Dergisi 2/2 (2020), 175-185.
• Koç, Mustafa. “Ergenlik Döneminde Dua ve İbadete Yönelik Tutum ve Davranışlar Üzerine Bir Saha Araştırması”. Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/6 (2004), 147-178.
• Köklü, Nilgün vd.. Sosyal Bilimler İçin İstatistik. Ankara: Pegem A Yayıncılık, 2006.
• Kpolovıe, Peter James et al.. “Academic Achievement Prediction: Role of Interest in Learning and Attitude towards School”. International Journal of Humanities Social Sciences and Education (IJHSSE) 1/11 (2014), 73-100.
• Myers, David G.. Social Psychology. New York: The McGraw-Hill Companies Inc., 1996.
• Ok, Üzeyir. “Dini tutum ölçeği: ölçek geliştirme ve geçerlik çalışması”. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 8/2 (2011), 528-549.
• Parlak, Sıdıka Nur. Ortaöğretim Öğrencilerinin Dini Tutumlarına Din Eğitiminin Etkisi (İstanbul-Tuzla Örneği). Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Parlatır, İsmail vd.. Türkçe Sözlük. Ankara: TDK Basımevi, 9. Basım, 1998.
• Peker, Hüseyin. Din Psikolojisi. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2015.
• Porumbu, Daniela - Necşoi, Daniela Veronica. “Relationship between Parental Involvement/ Attitude and Children’s School Achievements”. Procedia - Social and Behavioral Sciences 76 (2013), 706-710.
• Punch, Keith F. Sosyal Araştırmalara Giriş Nicel ve Nitel Yaklaşımlar. çev. Dursun Bayrak vd. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2016.
• Sarı, Mediha. “Lise Öğrencilerinde Okula Aidiyet Duygusu”. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 13/1 (2013), 147-160.
• Sarıçam, Hakan – Güven, Metin. “Özgüven ve Dini Tutum”. International Journal Of Social Science 5/7 (2012), 573-586.
• Simons-Morton, Bruce G. et al.. “Student–School Bonding and Adolescent Problem Behavior”. Health Education Research Theory and Practice 14/1 (1999), 99-107.
• Tepetam, Sümeyra Esra. Lise Gençliğinin Dini Tutum Ve Davranışlarıyla Tüketim Alışkanlıkları Arasındaki İlişki. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Ulu, Mustafa – İkis, Mehmet. “Lise Öğrencilerinde Saldırganlık ve Din İlişkisi”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi XLI (2016), 75-96.
• Ural, Ayhan – Kılıç, İbrahim. Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS ile Veri Analizi. Ankara: Detay Yay., 2005.
• Yakut, Selahattin. Lise Öğrencilerinde Dindarlık-Şiddet Eğilimi İlişkisi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2012.
• Yorulmaz, Özlem. “Relationship Between Religiosity and Happiness in Turkey: Are Religious People Happier?”. Çankırı Karatekin University Journal of The Faculty of Economics and Administrative Sciences 6/1 (2016), 801-818.