The purpose of the current research was to present a proposed outline for an introductory textbook for Theology faculties students. This outline is based on the Common European Framework of Reference for Language Learning, Teaching, and Assessment. The research problem was determined in the need of more academic contributions that can enrich the process of designing educational textbooks and programs which sometimes are not based on sound linguistic and educational foundations, in addition to, the lack of procedural steps for designing an introductory textbook for Arabic language learners in Theology faculty in order to enrich them with the desired linguistic inventory. This can be confirmed by research that indicated a deficiency in the attention given to designing learning textbooks for Arabic language learners in general and for preparatory year students in particular. To address this problem, the research determined the standards of the linguistic performance for the introductory textbooks, the appropriate performance indicators for each standard, the appropriate assessment methods for both linguistic performance and linguistic aspects, then presented the final proposed outline for the introductory textbook in light of the European reference framework."
The research utilized the descriptive analytical approach. The theoretical framework of the research consists of two chapters. The first chapter presented the status quo of teaching Arabic language in the preparatory year of theology faculty in Turkey. The second chapter presented the teaching of the Arabic language at the preparatory level in light of the Common European Framework of Reference for Language learning, teaching and assessment. It also presented the specification table of the introductory level mentioned in the Common European Framework of Reference.
The research provided a proposed outline and presented linguistic performance indicators and linguistic aspects. Then, it highlighted the importance of cultural content and the assessment methods that can be utilized in the introductory textbook. The research then presented suggestions on the production of the textbook. The conclusion of the research emphasized the importance of having an outline for designing an introductory Arabic language textbook for Turkish theology students in light of the Common European Framework of Reference especially that the available textbooks in the preparatory year is still few and the field is still in need for more attention to accomplish the desired targets; among them, is addressing the individual differences issue among learners and helping teachers to present the subject matter to the learners who are diverse in their cognitive levels as they have linguistic systems that have its phonic, grammatical, morphological, semantic and structural features.
The research demonstrated the importance of the paper textbook due to its unique role in the learning and teaching process regardless of its type, pattern, or content. The research emphasized that the adoption of a common framework-based introductory textbook by theology faculty will accomplish numerous benefits. These include reaching a consensus on the level of competence that students are expected to achieve by the end of the preparatory year.
In light of the research problem and its revealed findings, the research recommended the importance of designing textbooks and educational series in line with global reference frameworks and reconsidering the content of some preparatory level textbooks. Additionally, the research highlighted the importance of organizing workshops to train Arabic language teachers to use reference frameworks to develop students’ linguistic skills. The research recommended that it is necessary to prepare proposed outlines for other levels, such as the novice, intermediate, and advanced, in light of the European reference framework.
the Common European Framework of Reference Proposed outline An introductory level Theology faculty linguistic performance standards
Bu makalenin amacı; dil öğrenimi, öğretimi, ölçme ve değerlendirme süreçleri için hazırlanan Avrupa Ortak Referans Çerçevesinden hareketle İlahiyat fakülteleri öğrencilerine yönelik temel seviye Arapça bir ders kitabı önerisi sunmaktır. Bu bağlamda araştırmanın, Arapça hazırlık sınıfları başlangıç seviyesi ders kitaplarına yönelik çalışmalara Avrupa Ortak Referans Çerçevesi ışığında katkıda bulunmak; ders kitaplarının yapılandırılması ve öğretim programlarının oluşturulması çabalarına katkı sunmak; İlahiyat fakülteleri hazırlık sınıflarında okutulmak üzere başlangıç seviyesinde bir ders kitabı hazırlanmasına yönelik somut adımları desteklemek gibi hedefleri bulunmaktadır.
Ana dili Arapça olmayanlara Arapça öğretenlerin, bir yandan öğrencileri istenen dil seviyesine ulaştırma, diğer yandan Arapçayı yenilikçi ve yaratıcı yollarla öğretme konusundaki gayretlerine rağmen, söz konusu ihtiyacın varlığı açıktır. Bu ihtiyaç, özellikle hazırlık sınıfı öğrencilerine yönelik ders kitapları hazırlanması noktasındaki ilgi eksikliğini vurgulayan araştırmalarda da dile getirilmektedir.
Bu bağlamda araştırma, temel seviye Arapça bir ders kitabının içeriğine ilişkin dilsel performans standartları belirlemeye çalışmış, her bir standart için uygun performans göstergelerini tespit etmiş, hem dilsel performans hem de dilsel öğeler için uygun değerlendirme yöntemlerini belirleyerek Avrupa Ortak Referans Çerçevesi ışığında İlahiyat fakültesi öğrencilerine yönelik temel seviye bir ders kitabı önerisi ortaya koymaya çalışmıştır. Araştırmada betimleyici ve çözümleyici bir yöntem kullanılmıştır. Bu bağlamda araştırmanın ele aldığı problemle ilişkili diğer çalışmalar gözden geçirilerek analiz edilmiş, temel seviye bir Arapça ders kitabının temel ilkeleri ortaya konulmuş, dilsel performans standartlarıyla her bir standarda ilişkin göstergeler ve dilsel unsurlar tanımlanmış ve araştırma konusunu oluşturan önerinin sunumu yapılmıştır. Araştırmanın teorik kısmı iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde İlahiyat fakültelerindeki -özellikle hazırlık yılında- Arapça öğretimi ele alınmıştır. Bu bölümde Arap dili alanında önemli öğretim programları bulunmakla birlikte söz konusu programların hazırlanmasına esas teşkil eden ilmî kuramlar ile uygulanan pratik gerçeklik arasında farklılık bulunduğu vurgulanmıştır. İkinci bölümde Avrupa ortak referans çerçevesi ışığında temel seviyede Arap dili öğretiminin temel tanımlayıcılarına ilişkin bir tablo sunulmuştur. Bu bölüm, söz konusu öneriyle birlikte dilsel performans standartları ve göstergelerini sunduktan sonra ders kitabında yer alacak kültürel içeriğin önemini ve kullanılabilecek değerlendirme yöntemlerini açıklanmış, ardından tamamlayıcı açıklamalarla bölüme son verilmiştir. Sonuç bölümünde Avrupa ortak referans çerçevesi ışığında İlahiyat Fakültesi öğrencilerine yönelik Arapça öğretimi için temel seviye ders kitabı hazırlama fikrinin önemi vurgulanmış; mevcut kitaplardan bir kısmının hedefleri tam anlamıyla karşılamadığı belirtilmiş, bu kitapların anlaşılması bazen zor ve İlahiyat öğrencilerinin içinde yaşadığı pratik gerçeklikle tam anlamıyla uyuşmayan içeriğe sahip olduğu hususları ortaya konulmuştur.
Araştırma ayrıca matbu ders kitabının eğitim sürecindeki önemini vurgulamaktadır. Zira eğitim süreci; türü, modeli ve içeriği ne olursa olsun büyük ölçüde kitaba dayanmaktadır. Nitekim kitap, öğrenci için organize bir eğitim sürecinde kalıcı bir temel teşkil etmekte ve öğretim programına ait akademik içeriğin canlı bir ifadesini sunmaktadır. Bu nedenle kitap, anadili Arapça olmayan öğrenciler için başlangıç noktası olarak kabul edilmektedir.
Araştırma, İlahiyat fakültelerinde bir referans çerçevesine dayalı başlangıç seviyesinde bir ders kitabının benimsenmesinin, akademik müfredatın mezkûr çerçeveye göre oluşturulmasıyla öğrencilerin hazırlık yılı sonunda ulaşması gereken seviye üzerinde anlaşmaya varılması da dâhil olmak üzere birçok fayda sağlayacağını doğrulamaktadır. Bunun yanında İlahiyat fakültelerinde verilen hazırlık yılı eğitimlerini birbirine yaklaştıracak şekilde müfredattaki öğrenim seviyelerinin benzer şekilde taksim edilmesi, genel anlamda test ve değerlendirme kriterlerinin oluşturulması, fakülteler arasında sınav ve öğretim teknikleri paylaşımlarının yapılması, öğrencileri sözü edilen seviyeye ulaştırma konusunda öne çıkan hususlar olarak ortaya çıkmaktadır.
Araştırma, ele aldığı problem ve ortaya koyduğu sonuçlar ışığında, Arapça ders kitaplarının uluslararası referans çerçevelerinden hareketle hazırlanması; başlangıç düzeyi ders kitaplarının içeriğinin gözden geçirilerek İlahiyat öğrencilerinin içinde yaşadıkları pratik gerçeklikle daha çok ilişkilendirilmesi; öğrencilerin dil becerilerini geliştirmek üzere Arap dili öğreticilerini referans çerçevelerinin kullanımı konusunda bilgilendirme maksatlı atölye çalışmaları düzenlenmesi; başlangıç seviyesinden sonra temel, orta ve ileri seviyelerde de benzer önerilerin hazırlanması gibi hususların öneminde dikkat çekmektedir.
Temel Seviye Arapça Ders Kitabı Önerisi İlahiyat Fakültesi Dilsel performans standartları Avrupa Ortak Referans Çerçevesi
هدفُ البحثِ الحالي تقديمُ تصوُّرٍ مُقترحٍ لكتابٍ تمهيديّ لطلبة كليّات الإلهيات في تركيا؛ يستندُ إلى الإطار المرجعيّ الأوروبيّ المشترك لتعلم اللُّغات وتعليمها وتقييمها.
وقد تحدَّدت مشكلة البحث في الحاجة إلى مزيد من الإسهامات العلميَّة التي تُثري عملية تصميم المناهج والبرامج التعليمية، وفي عدم الاستناد -أحيانًا- إلى أسس تربويّة ولُغويّة سليمة في تصميم بعض الكتب والبرامج التعليمية، وكذلك الافتقار إلى خطوات إجرائيّة لإعداد كتابٍ تمهيديّ لدارسي اللُّغة العربيّة بكليّات الإلهيات، وذلك على الرَّغم من اهتمام القائمين على تعليم اللُّغة العربيّة للناطقين بغيرها ببذل الجهود لإكساب الدارسين الحصيلة اللُّغوية المأمولة من جانب، وتعليمهم العربيّة بطرق مُبتكرة إبداعية من جانب آخرَ.
ويؤكِّد ذلك أنَّ هناك بحوثًا أكَّدت وجودَ قصور في الاهتمام بإعداد الكتاب التَّعليمي لدارسي اللُّغة العربيّة النَّاطقين بغيرها -خاصَّة في السنوات التحضيريّة- وللتصدِّي لهذه المشكلة حدَّد البحث معايير الأداء اللُّغويّ لمحتوى الكتاب التمهيديّ، وحدَّد مؤشرات الأداء المناسبة في كل معيار، وحدَّد أساليب التَّقويم المناسبة لكلٍّ من الأداء اللُّغويّ والعناصر اللُّغويَّة، ثم قدَّم الصُّورة النهائية للتَّصوُّر المقترح للكتاب التَّمهيديّ لطلبة كليّات الإلهيات في ضوء الإطار المرجعيّ الأوربيّ.
اعتمد البحثُ على المنهج الوصفيّ التحليليّ لوصف وتحليل ومراجعة الأدبيات والبحوث والدراسات ذات الصِّلة بمشكلة البحث، والتَّعرف على أسس بناء تصوُّر لكتاب تمهيديّ للسنة التحضيرية، ولتحديد معايير الأداء اللُّغوي ومؤشرات كل معيار، وتحديد العناصر اللُّغوية، ثم تقديم التصوُّر المقترح موضوع البحث.
تكوَّن الإطارُ النَّظري للبحث من مَبحثين: عرض المبحث الأول واقع تعليم اللُّغة العربيّة في كليات الإلهيات – السنة التحضيريّة-، وأكَّد هذا المبحث أنَّه بالرَّغم من الاهتمام ببرامج تعليم اللُّغة العربيّة في تركيا -خاصة في السنوات التحضيريّة-، إلّا أنّ هناك فارقًا بين النظريات العلميّة التي تُخطِّط لإعداد هذه البرامج، وبين الواقع العملي الذي يُطبّق في الميدان، وأنَّ هناك حاجةً كبيرة لمزيد من البحوث لتطوير عمليات تعليم اللغة العربية وتعلمها، وعرض المبحث الثاني تعليم اللُّغة العربيّة في المستوى التمهيدي في ضوء الإطار المرجعي الأوروبي المشترك لتعلُّم اللُّغات وتعليمها وتقييمها، وعرض جدول واصفات المستوى التمهيديّ.
قدَّم البحث التصوُّر المقترح وعرض للمعايير ومؤشرات الأداء اللغويّ والعناصر اللغويّة، ثم بيَّن أهمية المحتوى الثقافيّ، وعدَّد أساليب التقويم التي يمكن توظيفها في الكتاب التمهيديّ، ثم قدَّم نصائح بشأن إخراج الكتاب، وذُيِّل المقترحُ بتوضيحاتٍ تكميليّة، وجاءت خاتمةُ البحث لتؤكِّد أهمية وجود تصوّر لإعداد كتاب تمهيديّ لتعليم اللُّغة العربيّة لطلبة كلية الإلهيات؛ خاصَّة أنَّ الكُتب المتاحة لتعليم اللغة العربية في السَّنة التحضيريّة ما زالت قليلة، كما أنَّ هناك حاجةً لمزيد من الاهتمام لتحقيق الأهداف المرجوَّة؛ ومنها علاج مشكلة الفروق الفردية بين الدارسين، ومساعدة المعلم في تقديم المادة الدراسية الواحدة لمتعلمين يتفاوتون في مستوياتهم المعرفية؛ إذ يمتلكون نظامًا لغويًّا له خصائصه الصوتية، والنحوية، والصرفية، والدلالية، والتركيبية التي يختص بها عن غيره.
بيَّن البحثُ أهمية الكتابِ الورقيّ لمكانته المتفرِّدة في العمليّة التّعليميّة، وعمليّة التَّدريس أيًّا كان نوعها أو نمطها أو مادّتها ومحتواها فإنَّها تعتمدُ اعتمادًا كبيرًا على الكتاب التعليميّ؛ فالكتابُ يمثِّل للمتعلِّم أساسًا باقيًا لعملية تعليميّة مُنظَّمة، وهو ترجمة حيَّة لما يُسمى بالمحتوى الأكاديميّ للمنهج، ولذلك يُعَدُّ الكتاب نقطة الانطلاق للدَّارس النَّاطق بغير العربية، وهو المعين للدَّارس على استمرار عملية التعليم ليحقِّق مُبتغاه.
وأكَّد البحث أنَّ اعتماد كليَّات الإلهيات لكتاب تمهيديّ يستندُ إلى إطار مَرجعيّ مُشترك سيحقِّق فوائد عديدة، ومنها: الاتفاق على المستوى المطلوب أن يحققه الدَّارسون في نهاية السنة التحضيريّة، وذلك من خلال ضبط المقرَّرات الدراسيّة مع سلم الإطار، وتقسيم المستويات بشكل مُوحَّد بين كليّات الإلهيات بما يحقق معادلة السّنة واقعيًّا بين الكليَّات، وكذلك بناء الاختبارات ومعايير التقييم بشكل عام وتبادل الاختبارات والوسائل التّعليميّة بين الكليَّات.
وفي ضوء مُشكلة البحث، وما كشفتْ عنه من نتائج فقد أوصى البحثُ بضرورة الاهتمام بإعداد الكتب والسلاسل التّعليميّة في ضوء الأُطر المرجعيّة العالميّة، وإعادة النَّظر في مُحتوى بعض كتب المستوى التمهيديّ، والاهتمام بعقد ورشات عمل لتدريب مُعلمي اللُّغة العربيّة على استخدام الأطر المرجعيّة في تنمية المهارات اللُّغويّة لدى الدارسين، وأوصى البحث بضرورة إعداد تصوُّرات مُقترحة للمستويات الأخرى: كالمستوى المبتدئ، والمستوى المتوسط، والمستوى المتقدِّم في ضوء الإطار المرجعيّ الأوربيّ.
تصوُّر مُقترَح المستوى التمهيديّ كليَّة الإلهيات معايير الأداء اللغوي الإطار المرجعيّ الأوربيّ
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Arap Dili ve Belagatı |
Bölüm | Araştırma Makaleleri |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 29 Aralık 2023 |
Gönderilme Tarihi | 14 Eylül 2023 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 28 Sayı: 2 |
Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.