The Role of The Madhhij Tribe in The Karbala İncident

Yıl 2024, Cilt: 29 Sayı: 2, 227 - 242, 31.12.2024

Emre Çetin , Bilal Gök

Öz

One of the most tragic events throughout Islamic history is undoubtedly the Karbala disaster. The murder of Hussein and his family members by the Umayyad forces in Karbala went down in history as a tragedy that left deep scars not only during the time it occurred but also afterwards. This tragic event had a great impact in the Islamic world and led to important political and religious consequences. At every stage of the Karbala incident, the activities of Madhhij came to the fore in a striking way. These activities are of great importance for understanding the Karbala incident. At the beginning of his journey to Karbala, letters from Kufa inviting him to the city played an important role. Madhhij were among those who sent some of these letters of Madhhij. Their loyalty to Husayn and their invitation to Kufa can be interpreted as a sign of sincere support and devotion at first glance. However, as we get closer to Karbala, the picture that emerges reveals an unexpected contradiction. Madhhij, he backed away from his support for Husayn and exposed him to the threat of the Umayyad army. Although the reasons behind this contradictory attitude are not fully known, there are some possible factors. Concern about not getting the support of the people of Kufa, pressure and threat from the Umayyad governor, Factors such as despair that Husayn would win may have influenced the attitude of the Madhhij. It constitutes an important part of this invitation and The fact that some of the people who called Husayn to Kufa were members of the Madhhij brings this tribe to the center of the incident. This situation makes the Madhhij more than just a figure in the Karbala incident, they are ıt becomes a factor that forms the basis of Husayn's departure to Kufa. Your tribe, The fact that they openly demonstrated their loyalty to Husayn and their belief in his invitation by going to Mecca further deepens the political and religious dimensions of the event. This brave and important step of Madhhij was made by despite the difficulties Hussein faced in Kufa, it also strengthened his determination to fight for right and justice. In this way, Madhhij became more than just a tribe in the Karbala incident, It has become a symbol representing Hussein's cause and principles. Muslim b. Akil used as a meeting place during his journey to Kufa was built by Madhhij Hani b. The fact that it belongs to Urve is of great importance in shaping the work. This is an important detail that allows us to better understand the background of the incident and the relationships of the parties. One of the most striking events that took place during this journey was the visit of Ubeydullah el-Cu'fi from Madhhij to his refusal to help Hüseyin and the regret he felt later. This incident reveals both the tension of the political atmosphere at that moment and the regret Ubeydullah experienced later. This tribe is on both sides of the massacre, revealing the complexity and contradictions of the event. When the disaster of Karbala ended, Madhhij appeared before Ubeydullah with seven severed heads. In some political and religious movements that emerged after the Karbala disaster, it is seen that the same tribe members played a leading role in Mukhtar es-Sekafî's rebellion. This situation is very important as it shows the deep impact of Karbala and how the tribe members were affected by this event. Those who served as commanders in the Mukhtar's rebellion, which was described as revenge for the Karbala disaster, were also members of the Madhhij. Some Madhhij figures who played an active role before and after the Karbala disaster are among the factors that increase the importance of this study for Madhhij. These figures are Amr b. Hajjac, Hânî b. Urve, Sinan b. Enes, Nafi' b. Hilal and İbrahim b. He is Malik al-Ashtar. The fact that the Madhhij tribe did not take a collective action in the Karbala incident necessitated individual evaluations. In this context, the role and attitude of each member of the tribe in the incident will be discussed separately. In this study, the attitudes taken by the tribe members, starting from before the Karbala incident and leading to the outcome, will be examined. The incident will be covered from its inception, focusing on how the tribe responded at each stage. The purpose of the study is to analyze how the attitudes of tribal members affected the event and contributed to the final outcome.

Anahtar Kelimeler

Karbala, Husayn, Madhhij, Kufa, Umayyad

Kerbela Vakasında Mezhic Kabilesinin Rolü

Öz

İslam tarihi boyunca yaşanmış en trajik olaylardan biri şüphesiz Kerbelâ faciasıdır. Hz. Hüseyin ve aile fertlerinin Kerbela'da Emevi güçleri tarafından katledilmesi, sadece yaşandığı dönemde değil, sonrasında da derin izler bırakan bir trajedi olarak tarihe geçmiştir. Bu elim olay, İslam dünyasında büyük bir yankı uyandırmış ve siyasi ve dini açıdan önemli sonuçlara yol açmıştır. Kerbelâ hadisesinin her aşamasında Mezhicoğulları'nın faaliyetleri dikkat çekici bir şekilde ön plana çıkmıştır. Bu faaliyetler, Kerbelâ olayının anlaşılması açısından büyük önem taşımaktadır. Kerbelâ yolculuğunun başlangıcında, Kûfe'den gelen ve onu şehre davet eden mektuplar önemli bir rol oynamıştır. Mezhicoğulları bu mektuplardan bazılarını gönderenler arasında yer almışlardır. Mezhicoğulları'nın Hz. Hüseyin'e olan bağlılıkları ve onu Kûfe'ye davet etmeleri, ilk bakışta samimi bir destek ve bağlılık göstergesi olarak yorumlanabilir. Fakat Kerbelâ'ya yaklaştıkça ortaya çıkan tablo, beklenmedik bir çelişkiyi gözler önüne sermektedir. Mezhicoğulları, Hz. Hüseyin'e olan desteğinden geri adım atmış ve onu Emevi ordusunun tehdidiyle karşı karşıya bırakmıştır. Bu çelişkili tutumun arkasında yatan nedenler tam olarak bilinmemekle birlikte, muhtemel bazı faktörler bulunmaktadır. Kûfelilerin desteğini alamama endişesi, Emevi valisinin baskısı ve tehdidi, Hz. Hüseyin'in zafer kazanacağına dair umutsuzluk gibi unsurlar, Mezhicoğulları'nın tavrını etkilemiş olabilir. Bu davetin önemli bir kısmını oluşturan ve Hz. Hüseyin'i Kûfe'ye çağıran kişilerden bazılarının Mezhicoğulları'na mensup olması, bu kabileyi olayın merkezine taşımaktadır. Bu durum, Mezhicoğulları'nı Kerbela olayında sadece bir figürden öte, Hz. Hüseyin'in Kûfe'ye gidişinin temelini oluşturan bir etken haline getirir. Kabilenin, Hz. Hüseyin'e olan bağlılıklarını ve onun davetine olan inançlarını Mekke'ye kadar giderek açıkça göstermeleri, olayın siyasi ve dini boyutlarını da daha da derinleştirmektedir. Mezhicoğulları'nın bu cesur ve önemli adımı, Hz. Hüseyin'in Kûfe'de karşılaşacağı zorluklara rağmen, hak ve adalet yolunda mücadele etme kararlılığını da pekiştirmiştir. Bu sayede Mezhicoğulları, Kerbela olayında sadece bir kabilenin ötesinde, Hz. Hüseyin'in davasını ve ilkelerini temsil eden bir sembol haline gelmiştir. Müslim b. Akil'in Kûfe yolculuğu sırasında toplantı yeri olarak kullandığı evin Mezhicli Hânî b. Urve'ye ait olması, çalışmanın şekillenmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Bu durum, olayın arka planını ve tarafların ilişkilerini daha iyi anlamamızı sağlayan önemli bir ayrıntıdır. Bu yolculukta yaşanan en çarpıcı olaylardan biri de Mezhicli Ubeydullah el-Cu'fî'nin Hz. Hüseyin'e yardım etmeyi reddetmesi ve sonradan duyduğu pişmanlıktır. Bu olay, hem o anki siyasi atmosferin gerginliğini hem de Ubeydullah'ın sonradan yaşadığı pişmanlığı gözler önüne serer. Bu kabile, katliamın her iki cephesinde de yer alarak, olayın karmaşıklığını ve çelişkilerini gözler önüne sermektedir. Kerbelâ faciası sona erdiğinde Mezhicoğulları, yedi kesik baş ile Ubeydullah’ın huzuruna çıkmışlardır. Kerbelâ faciasından sonra ortaya çıkan bazı siyasi ve dini hareketlerde, aynı kabile üyelerinin Muhtâr es-Sekafî'nin isyanında da öncü rol oynadıkları görülmektedir. Bu durum, Kerbelâ'nın yarattığı derin etkiyi ve kabile üyelerinin bu olaydan nasıl etkilendiklerini göstermesi açısından oldukça önemlidir. Kerbelâ faciasının intikamı olarak nitelendirilen Muhtâr'ın isyanında komutanlık görevini üstlenenler de Mezhicoğulları'ndan kişilerdi. Kerbelâ faciasının öncesinde ve sonrasında aktif bir şekilde rol oynayan bazı Mezhic şahsiyetleri, bu çalışmanın Mezhic açısından önemini artıran unsurlar arasında yer almaktadır. Bu şahsiyetler sırasıyla Amr b. Haccâc, Hânî b. Urve, Sinân b. Enes, Nâfi’ b. Hilâl ve İbrahim b. Mâlik el-Eşter'dir. Mezhic kabilesinin Kerbelâ olayında topyekûn bir hareket sergilememesi, bireysel değerlendirmeleri zorunlu kılmıştır. Bu bağlamda, kabilenin her bir üyesinin olaydaki rolü ve tutumu ayrı ayrı ele alınacaktır. Bu çalışmada, Kerbelâ olayının öncesinden başlayarak sonuca giden yolda kabile üyelerinin almış oldukları tavırlar incelenecektir. Olay, başlangıcından itibaren ele alınacak ve her aşamada kabilenin nasıl tepki verdiğine odaklanılacaktır. Çalışmanın amacı, kabile üyelerinin tutumlarının olayı nasıl etkilediğini ve nihai sonuca nasıl katkıda bulunduğunu analiz etmektir.

Anahtar Kelimeler

Kerbelâ, Hüseyin, Mezhic, Kûfe, Emevî

Kaynakça

• Belâzürî, Ebü’l-Hasen Ahmed b. Yahyâ b. Câbir b. Dâvûd. Ensâbü’l-Eşrâf. Çev. Mehmet Akbaş, Musa K. Yılmaz. 4 Cilt. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2020.
• Belâzürî, Ebü'l-Hasen Ahmed b. Yahyâ b. Câbir b. Dâvûd. Fütuhu'l-Büldân. Çev. Mustafa Fayda. İstanbul: Siyer Yayınları, 2013.
• Cevâd Ali, el-Mufassal fî Târîḫi'l-ʿArab Kable'l-İslâm. Beyrut: Daru's-Saki, 2001,
• Dîneverî, Ebû Hanîfe Ahmed b. Dâvûd b. Venend. el-Ahbârü’t-Tıvâl. Thk. Abdülmün’im Âmir. Kahire: Darü İhyaü’l-Kütübi’l-Arabi, 1960.
• eş-Şâmî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Yûsuf b. Ali b. Yûsuf es-Sâlihî. Sübülü'l-hüdâ ve'r-reşâd fî sîreti hayri'l-ʿibâd (es-Sîretü'ş-Şâmiyye). Thk. Şeyh Adil Ahmet Abdûlmucid. Beyrut: Darü'l-İlmiyye, 1993.
• Halîfe b. Hayyât, Ebû Amr b. Halîfe eş-Şeybânî el-Basrî. Tarihu Halife b. Hayyat. Thk. Ekrem Ziya el-Ömerî. Dımeşk-Beyrut: Darü’l-Kalem-Müessesetü’r-Risale, 1397.
• İbn Habîb, Ebû Cafer Muhammed b. Habîb el-Bağdadi. el-Muhabber. çev. Adem Apak, İsmail Güler. Ankara: Ankara Okulu, 2018.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b. Saîd. Cemheretü Ensâbi’l-Arab. Beyrut: Dâru’l-İlmiyye, 1983.
• İbn Hişâm Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdülmelik. es-Sîretü'n-Nebeviyye. çev. Hasan Ege. İstanbul: Kahraman Yayınları, 2006.
• İbn Sa’d, Ebû Abdullah Muhammed b Sa’d b Meni’ ez-Zühri. Kitâbü’t-Tabakâti’l-Kebîr. ed. Adnan Demircan. İstanbul: Siyer Yayınları, 2020.
• İbnü’l-Esir, Ebü’l-Hasan İzzeddin Ali b. Muhammed b. Abdülkerim. el-Kâmil fi't-Tarih. çev. Ahmet Ağırakça v. Dğr. İstanbul: Bahar Yayınları, 1987.
• İbnü’l-Esir, Ebü’l-Hasan İzzeddin Ali b. Muhammed b. Abdülkerim. Usdü’l-Gâbe fi Ma’rifeti’s-Sahâbe. Thk. Ali Muhammed Muaz-Adil Ahmed Abdulmucid. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1994.
• İbnü’l-Kelbî, Ebü’l-Münzir Hişâm b. Muhammed b. Sâib b. Bişr. Nesebü Meʿad ve’l-Yemeni’l-Kebîr. Thk. Doktor Nâci Hasan. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1988.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer. el-Bidaye ve’n-Nihâye. çev. Mehmet Keskin. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1994. Kelbî, Ebü’l-Münzir Hişâm b. Muhammed b. Sâib b. Bişr el-Kûfî. Nesebü Meʿad ve'l-Yemeni'l-Kebîr. Thk. Doktor Nâci Hasan. Beyrut: Âlemü'l-Kütüb, 1988. Nüveyrî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Abdilvehhâb b. Muhammed el-Bekrî et-Teymî el-Kureşî. Nihâyetü'l-Ereb fî Maʿrifeti Ensâbi (Kabâʾili) 'L-ʿArab. Kahire: Darü'l-Kitabi'l-Vesaiku'l-Kavvamiye, 1423. Taberî, Muhammed b. Cerir. Târîhu’t-Taberî. çev. Cemalettin Saylık. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2018. Tevfik Berrû, Târîhu'l-Arabi'l-Kadîm. Beyrut: Dâru'l-Fikr, 2001. Vâkıdî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ömer el-Eslemî el-Medenî. Fütuhu'ş-Şam. Çev. Hasan Gülşen. Konya: Nüve Kültür Merkezi Yayınları, 2016.