Öz
Her dil başka dillerden kelimeler alıntılamaktadır. Dünyadaki kültürlerin birçoğu birbiriyle etkileşim içerisindedir. Bugün günümüz Tatar Türkçesinde Arapça, Fransızca, İngilizce, Türkçe, Farsça, Rusça vb birçok dilden kelimeler mevcuttur. Bu kelimelerin bir kısmını aldıkları dildeki fonetik şekillerine göre bir kısmını da tamamen fonetik olarak değiştirerek kullanmaktadırlar. Aldıkları dildeki fonetik yapı Tatar Türkçesinin ses yapısıyla uyuşuyorsa kelimeyi olduğu gibi alıntılamaktadırlar. Türk Dünyası Karahanlıların İslam dinini topluca kabulünden sonra İslam medeniyet dairesi içerisine girdi. İslam dininin etkisiyle Arapların alfabelerini de kullanmaya başladı. Araplarla Türkler arasında kültürel ilişkiler gelişmeye başladı. Arapçadan alınan kelimelerin birçoğunda fonetik değişikliklere rastlıyoruz. Kazan Tatar Türkçesinin Arapçadan alıntıladığı sözcüklerde de ıslah edilmiş Arap, Latin ve Kiril alfabesiyle yazarken fonetik değişiklikler oldu. Arapça alıntı kelimeler Kazan Tatar Türklerinin ağız ve hançere yapılarına uygun hâle getirildi. Latin alfabesinin seslileri tam olarak göstermesi, Kazan Tatar Türkçesinde söyleyişte olan Arap alfabesinde, yazıda gösterilmeyen birçok unsurun ortaya çıkmasına, kelimelerde fonetik değişikliklerin oluşmasına neden oldu. Makalede Kazan Tatar Türkçesinin Arapçadan alıntıladığı kelimelerde oluşan ses olaylarını inceleyeceğiz.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Alkaya, E., Kirillova, Z. (2018). Kreşin Tatar Türkçesi. İstanbul: Kesit Yayınları.
- Alkaya, E. (2017. Tatar Türkçesi Yazı Dilinde ve Ağızlarında y-/c- Sesi Üzerine, Uluslararası Türk Lehçe Araştırmaları Dergisi (TÜRKLAD), Sayı 1, 24-38.
- Buran, A., Alkaya, E. (2020). Çağdaş Türk Lehçeleri, Ankara, Akçağ Yayınları.
- Devellioğlu, F. (2007). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, Ankara: Aydın Kitapevi.
- İbrahimov, G. (1912). Yaz Başı, Kazan: Ümid Matbaası.
- Karaağaç, G. (2006). Türkçenin Dilbilgisi, Ankara: Akçağ Yayınları.
- Korkmaz, Z. (2007). Türk Dili Üzerine Araştırmalar III, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Kutalmış, M. (2004). Tarihte ve Günümüzde Kazakistanın Alfabe Meselesi, Bilig Dergisi, Sayı 31, 1-21.
- Öner, M. (2007). Türk Lehçeleri Grameri, Ed. Ahmet Bican Ercilasun, “Tatar Türkçesi”, s. 679-748.
- Öner, M. (2015). Kazan Tatar Türkçesi Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Öner, M. (1998). Bugünkü Kıpçak Türkçesi, Ankara: TDK Yayınları.
- Öner, M. (1999). I. Bakü Türkoloji Kongresinde İdi Ural Türkleri”, 1926 Bakü Türkoloji Kongresinin 70. Yıl Dönümü Toplantısı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Poppe, N. (1961). Tatar Manual, American Council Of Learned Societies, Blomington: İndiana Univercity.
Öz
Every language borrows words from other languages. Many of the world's cultures interact with each other. Today, there are words from many languages such as Arabic, French, English, Turkish, Persian, Russian, etc. in today's Tatar language. They use some of these words by changing them completely phonetically, according to their phonetic forms in the language they have taken. If the phonetic structure of the language they receive matches the phonetic structure of Tatar, they quote the word as it is. The Turkish World entered into the circle of Islamic civilization after the Karakhanids accepted the religion of Islam collectively. With the influence of the religion of Islam, he began to use the alphabets of the Arabs. Cultural relations between Arabs and Turks began to develop. We encounter phonetic changes in many of the words taken from Arabic. There were also phonetic changes in the words that Kazan Tatar borrowed from Arabic while writing in the reformed Arabic, Latin and Cyrillic alphabets. Arabic borrowed words were adapted to the dialect and dagger structures of Kazan Tatar Turks. The fact that the Latin alphabet shows the vowels in full has caused the emergence of many elements that are not shown in the writing, and phonetic changes in the words in the Arabic alphabet, which is spoken in Kazan Tatar Turkish. In this article, we will examine the sound events that occur in the words that Kazan Tatar borrowed from Arabic.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Alkaya, E., Kirillova, Z. (2018). Kreşin Tatar Türkçesi. İstanbul: Kesit Yayınları.
- Alkaya, E. (2017. Tatar Türkçesi Yazı Dilinde ve Ağızlarında y-/c- Sesi Üzerine, Uluslararası Türk Lehçe Araştırmaları Dergisi (TÜRKLAD), Sayı 1, 24-38.
- Buran, A., Alkaya, E. (2020). Çağdaş Türk Lehçeleri, Ankara, Akçağ Yayınları.
- Devellioğlu, F. (2007). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, Ankara: Aydın Kitapevi.
- İbrahimov, G. (1912). Yaz Başı, Kazan: Ümid Matbaası.
- Karaağaç, G. (2006). Türkçenin Dilbilgisi, Ankara: Akçağ Yayınları.
- Korkmaz, Z. (2007). Türk Dili Üzerine Araştırmalar III, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Kutalmış, M. (2004). Tarihte ve Günümüzde Kazakistanın Alfabe Meselesi, Bilig Dergisi, Sayı 31, 1-21.
- Öner, M. (2007). Türk Lehçeleri Grameri, Ed. Ahmet Bican Ercilasun, “Tatar Türkçesi”, s. 679-748.
- Öner, M. (2015). Kazan Tatar Türkçesi Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Öner, M. (1998). Bugünkü Kıpçak Türkçesi, Ankara: TDK Yayınları.
- Öner, M. (1999). I. Bakü Türkoloji Kongresinde İdi Ural Türkleri”, 1926 Bakü Türkoloji Kongresinin 70. Yıl Dönümü Toplantısı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Poppe, N. (1961). Tatar Manual, American Council Of Learned Societies, Blomington: İndiana Univercity.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Dil ve Edebiyat |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 26 Mayıs 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 20 Nisan 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 |