DİDAKTİK VE ÜTOPİK BİR ROMAN: TOPRAK UYANIRSA

Yıl 2015, , 23 - 30, 31.01.2016

Ertan Engin

https://doi.org/10.18069/fusbed.06699

Öz

Çeşitli alanlardaki yazılarıyla kuruluş yıllarından itibaren Cumhuriyet’e bir teorisyen/düşünür olarak katkıda bulunmuş Şevket Süreyya Aydemir, aynı zamanda kalemi edebî açıdan da dikkate değer bir yazardır. Onun edebî sahadaki denemelerinden biri de Toprak Uyanırsa adlı romanıdır. Yazar bu romanda edebiyat dışı yazılarında da eğildiği bir konu olan köyü ve köylüyü merkeze alır. Yayımlandığı yıl itibariyle, bu konuyu merkeze almış olan çok sayıdaki roman ve hikâyeden farklı bir noktada duran Toprak Uyanırsa; köylü motive edildiğinde ve Anadolu toprağı canlandırıldığında ortaya çıkacak yeni/muhayyel Türkiye’nin portresini çizer. Bu aynı zamanda, anlatıcının/yazarın idealindeki köyün/Anadolu’nun canlandırılmasıdır. Herkesin mutlu ve huzurlu olduğu, el ele verip çalıştığı, yüzlerin güldüğü bu köyde; tabiata da çalışmayla cennetvâri bir çehre verilir. Yazar, kendi devrindeki köylere alternatif bir köy yaratır ve bununla okuyucuya mukayese imkânı sunar, onu düşünmeye sevk eder. Bu yazıda öncelikle Toprak Uyanırsa’nın ütopik atmosferi ve kişileri dolayısıyla, ütopya kavramı ve Türk edebiyatında ütopya hakkında kısa bilgi verilmiştir. Daha sonra hem bu romandaki ütopik vizyon içinde yer alan; köyün sorunları, eğitim, kalkınma gibi konular hem de bunları kendine mesele edinmiş idealist, hümanist bir öğretmen olan Toprak Uyanırsa'nın anlatıcısının beslenmiş olduğu düşünsel kaynaklar ele alınmıştır

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Akkaya, Rukiye (2002). “Kadro Hareketi’nin Değişim ve Demokrasiye Yaklaşımları Üzerine Bir Değerlendirme” Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, S. 1-4, s. 211-220
• Ayer, A. J. vd. (1972). Hümanizma Üstüne Konuşmalar (çeviren: Vedat Günyol), Çan yay.
• Aydemir, Şevket Süreyya (1932a). “Pesimist” Kadro, S.1, s. 5-7
• (1932b). “İnkilâp Heyecanı (Antuziasm)” Kadro, S.2, s. 5-8
• (1933). “Yaban” Kadro, S. 18, s. 80-87
• (1964). “Toprak Uyanırsa” Yeni Ufuklar, C. 12, S. 143, s. 14-18
• (2012). Toprak Uyanırsa, Remzi Kitabevi, 14. bs.
• Ayvazoğlu, Beşir (1998). “Ütopya” Aksiyon, 7 Mart 1998
• Cuddon, J. A. (1999). Dictionary of Literary Terms and Literary Theory, Penguin Books: London, 5th edition
• Fortunati, Vita (2000). “Utopia as a Literary Genre” Dictionary of Literary Utopias (ed.: Raymond Trousson- Vita Fortunati), Paris: Champion, s. 634-643 (Biz bu yazıya internet ortamında pdf olarak ulaştık.)
• Gürbüz, Feyza (2008). Türk Edebiyatında Didaktik Eğilim, Gazi Üniv. Eğitim Bil. Ens.,Y. Lisans Tezi
• Küçükcoşkun, Yasemin (2006). 1980-2005 Dönemi Türk Edebiyatında Ütopik Romanlar ve Ütopya Kurgusu, Süleyman Demirel Üniv., SBE, Y. Lisans Tezi
• Özgül, M. Kayahan (2004). Türk Edebiyatında Siyasî Rûyâlar, Hece yay.
• Parlas, Ertat Berfu (2011). Education In Utopia and Anti-Utopia, Dokuz Eylül Üniv. Eğitim Bil. Ens., Doktora Tezi
• Petrov, Grigoriy (2007). Beyaz Zambaklar Ülkesinde (Rusçadan çeviren: Elnur Osmanov), Koridor yay.,
• Tansel, F. Abdullah (1989). Ziya Gökalp Külliyatı 1, Türk Tarih Kurumu, 3. bs.
• Türkoğlu, Pakize (1997). Tonguç ve Enstitüleri, YKY
• Varlı, Arzu (2012). “Kadro Dergisi Üzerinden Bir Deneme: Milli İktisat’tan Devletçiliğe” Öneri, S.37, s. 167-173
• Vituhnovskaya, M. (2007). “Grigoriy Petrov Hakkında” Beyaz Zambaklar Ülkesinde (Rusçadan çeviren: Elnur Osmanov), Koridor yay., s.7-51
• Yalçınkaya, Ayhan (2004). Eğer’den Meğer’e Ütopya Karşısında Türk Romanı, Phoenix yay.
• Yumuşak, Firdevs Canbaz (2012). “Ütopya, Karşı-Ütopya ve Türk Edebiyatında Ütopya Geleneği” Bilig, S. 61, s. 47-70