İzzet Efendi, One Of The 18th Century Poets And His Biladiyye

Yıl 2021, , 115 - 134, 20.01.2021

Yunus Kaplan

https://doi.org/10.18069/firatsbed.804743

Cited By: 1

Öz

 The biladiyyes (literal works discussing the cities) as a literal type are the poems that a great of them is written about the settlements in Ottoman geography. Generally, the name of places was mentioned as a name with some literal arts and meaning recalls in this type of poem that the classification of settlements were not made. The most famous one among the biladiyyes that nearly ten samples have been available in the classical Turkish literature up to now belongs to Arayıcızade Hüseyin Ferdi who was one of 17th century’s poets. Mrs. Derviş Ömer, Fasîhî, Zihnî, Mrs. İştibî Ahmed, Mecdî, Lutfî and Priştineli Vâsık are ones of the poets having such kind of works, except from Ferdi. 

One of those preferring this type is Mrs. İzzet of divan poets of 18th century. The poet mentioned the names of nearly 200 places in his biladiyye which consisted of 102 couplets. The work has an originality in terms of its capacity and the number of places’ mentioned names. 

In this research, the information was given about Mrs. İzzet’s life, the translated text was presented after the biladiyye’s form and content features were considered.

Anahtar Kelimeler

Classical Turkish Literature, 18th Century, Izzet Efendi, Biladiyye

18. YÜZYIL ŞAİRLERİNDEN İZZET EFENDİ VE BİLÂDİYYESİ

Öz

Edebî bir tür olarak bilâdiyyeler, büyük çoğunluğu Osmanlı coğrafyasındaki yerleşim yerleri hakkında kaleme alınan manzumelerdir. Genellikle yerleşim yerlerinin tavsifinin yapılmadığı bu türdeki manzumelerde, yer isimleri bazı edebî sanatlar ve anlam çağrışımlarıyla birlikte ismen zikredilmiştir. Klasik Türk edebiyatında şimdilik on civarında örneği bulunan bilâdiyyeler içinde en meşhuru 17. yüzyıl şairlerinden Arayıcızâde Hüseyin Ferdî’ye aittir. Ferdî dışında Derviş Ömer Efendi, Fasîhî, Zihnî, İştibî Ahmed Efendi, Mecdî, Lutfî ve Priştineli Vâsık da bu türde eser sahibi olan şairlerdir.

Bu türü tercih edenlerden biri de 18. yüzyıl divan şairlerinden İzzet Efendi’dir. Şair, 102 beyitten müteşekkil olan bilâdiyyesinde 200 civarında yer ismini zikretmiştir. Eser, bu hâliyle hem sahip olduğu hacim hem de zikredilen yer isimlerinin sayısı açısından özgünlük arz etmektedir. 

Bu çalışmada İzzet Efendi’nin hayatı hakkında bilgi verilmiş, bilâdiyyesinin şekil ve muhteva özellikleri üzerinde durulduktan sonra çeviriyazılı metni sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk Edebiyatı, 18. Yüzyıl, İzzet Efendi, Bilâdiyye

Kaynakça

• Aksoyak, İ. H. (2016). “Feyzullah Efendi’nin Mesâ’iri ile Lutfî’nin Ferdî’nin Bilâdiyesi’ne Zeyli”, Söylenmemiş Sözler, Ankara: Grafiker Yayınları, s. 245-258.
• Aydoğdu, O. (2009). “İstanbul Hakkında Bilinmeyen Bir Mesnevi: İstanbulnâme”, Turkish Studies, Volume 4/7 Fall, s. 158-186.
• Baysun, M. C. (1950). Boğaziçi İskelelerine Dair Bir Kaside: İzzet Efendi’nin Sahilnamesi, İstanbul: T.T.O.K. İstanbul Sevenler Grubu Neşriyatı.
• Çakır, M. (2010). “Bilinmeyen Bir Bilâdiyye Metni: Mecdî ve Bilâdiyyesi”, Journal of Turkish Studies, Sayı 34/I, s. 173-82.
• Çapan, P. (2005). Mustafa Safâyî Efendi, Tezkîre-i Safâyî (Nuhbetü’l-Âsâr Min Fevâ’idü’l-Eş’âr), Ankara: AKM Başkanlığı Yayınları.
• Devellioğlu, F. (2011). Ansiklopedik Osmanlıca-Türkçe Lûgat, Ankara: Aydın Kitabevi.
• Efe, Z. (2019a). “Müellifleri Meçhul İki Şehrengiz: Üsküp ve Budin Şehrengizleri”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, Sayı 23, s. 271-314.
• Efe, Z. (2019b). “Kâmî ve Revan Şehrengizi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı 66, s. 108-123.
• Eroğlu, S. (2008). “Türk Edebiyatında Miyâhiyye Türüne Bir Örnek: Hâsib Efendi’nin Miyâhiyyesi”, Uludağ Üniv. Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl 9, Sayı 15, s. 429-439.
• Kalpaklı, M. (1995). “16-17. Yüzyılda Mahalle ve Semt Adları, Kâmî’nin Lügazı”, İstanbul Dergisi, Sayı 14, s. 42-45.
• Kaplan, Y. (2015). “Klasik Türk Edebiyatında Sahil-nâmeler ve Derviş Hilmî Dede’nin Sahil-nâmesi” Route Educational and Social Science Journal, Volume 2, Issue 2, s. 148-159.
• Kaplan, Y. (2016). “Klasik Türk Edebiyatında Bilâdiyyeler ve Zihnî Efendi ile İştibî Ahmed Efendi’nin Bilâdiyyeleri”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Cilt 13, Sayı 1, s. 102-124.
• Kaplan, Y. (2017). “Lale Devri İstanbul’unda Padişah Bahçelerini Anlatan Manzum Bir Eser: Hıfzî ve Mesâir’i”, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 15, Sayı 1, s. 308-330.
• Kaplan, Y. (2019). “Priştineli Vâsık ve Bilâdiyyesi”, Studies Of The Ottoman Domain, Cilt 9, Sayı 17, s. 43-68.
• Kaplan, Y. (2020). “Seyyid Yahyâ Vâkıf Efendi ve Halep Menzil-nâmesi”, Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, Volume 6, Issue 2, s. 213-231.
• Karaca, D. (2018). Türk Edebiyatında Şehr-engîzler “Şehirler ve Güzeller”, Malatya: İnönü Üniv. SBE Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Karacasu, B. (2007). “Türk Edebiyatında Şehrengizler”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, s. 259-313.
• Karacasu, B. (2010). “Esmâ-yı Bilâd-ı Ferdî: Kurnaz Yayımına Katkı”, Journal of Turkish Studies, Sayı 32/I, s. 257-73.
• Kurnaz, C. (2007). “Arayıcızâde Hüseyin Ferdî ve Derviş Ömer Efendi’nin Bilâdiyeleri”, Divan Edebiyatı Yazıları, Ankara: Akçağ Yayınları, s. 230-31.
• Kut, G. (2010). “İstanbul Tekkelerine Ait Bir Kaynak: Dergeh-nâme”, Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları II, Acâ’ibü’l-Mahlûkât (Haz. Fatma Büyükkarcı Yılmaz), İstanbul: Simurg Yayınları, s. 171-202.
• Mecmû’a-i Eş’âr, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, T 3494.
• Özkılınç, A. vd. (2013). Osmanlı Yer Adları-I (Rumeli Eyaleti 1514-1550), Ankara: Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Sezen, T. (2017). Osmanlı Yer Adları, Ankara: Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Tığlı, F. (2007). “Klâsik Türk Edebiyatında Şehrengiz Çalışmaları Hakkında Bibliyografya Denemesi”, Turkish Studies, Volume 2/4, s. 763-70.
• Turan, L. (2011). “İstanbul Dergâhları Hakkında Bilinmeyen Bir Eser: Lutfî’nin Hânkâh-nâmesi”, Türkbilig, Sayı 21, s. 22- 48.