RİZE’NİN İKLİM ÖZELLİKLERİ VE RİZE ÇEVRESİNDE UZUN DÖNEM SICAKLIK VE YAĞIŞ VERİLERİNİN TREND ANALİZLERİ

Yıl 2017, Cilt: 27 Sayı: 1, 1 - 24, 15.01.2017

Pınar Polat Murat Sunkar

https://doi.org/10.18069/firatsbed.346684

Cited By: 20

Öz

Bu çalışmada, Rize, Pazar, Hopa ve Trabzon
meteoroloji istasyonlarının uzun dönem (1970-2014) rasat verileri kullanılarak
Rize’nin iklim özellikleri belirlenmiştir. Ayrıca bu istasyonların sıcaklık ve
yağış değerleri kullanılarak Mann-Kendall ve Sen yöntemi ile trend analizleri
yapılmıştır. Rasat verileri kullanılan 4 istasyon Doğu Karadeniz’de kıyı
kuşağında yer almaktadır. İstasyonlar arasındaki uzaklık fazla olmamasına
rağmen iklim elemanlarında büyük değişiklikler gözlenmektedir. Rize, Türkiye ve
Karadeniz Bölgesi’nde iklim özellikleri açısından çok farklı özelliklere
sahiptir. Oroğrafi ve bakı faktörü etkisiyle Rize’de çevresine göre lokal klima
şartları yaşanmaktadır. Rize’de uzun yıllar yıllık ortalama sıcaklık 14.3 °C,
yıllık ortalama yağış 2254.4 mm’dir. En düşük sıcaklık 3.4ºC ile şubat ayında,
en yüksek sıcaklık 26.7ºC ile ağustos ayında ölçülmüştür. Yıllık ortalama
güneşli gün süresi 5-6 saat civarındadır. Rize'de uzun yıllar yıllık ortalama
basınç 1014 mb olarak ölçülmüştür. Rize’de hakim rüzgar yönü
Güneybatı’dır. Bunun nedeni güneyden kıyıya doğru esen rüzgarların
yanısıra,  sahanın Karadeniz üzerinden
gelen hava akımlarına açık olmasıdır.
Sıcaklık, yağış ve güneşlenme süresi dikkate alındığında sisli ve bulutlu gün
sayısı fazla çıkmaktadır. Bu durum buharlaşmanın düşük olmasını sağlamıştır. Su
noksanının olmadığı Rize’de toprak daima nemli, bitki örtüsü oldukça gürdür. Bu
özellikler dikkate alındığında Rize’de çok nemli ılıman iklim şartlarının
yaşandığı görülmektedir. Mann-Kendall ve Sen analizi sonuçlarına göre, Pazar
dışındaki istasyonlarda sıcaklık değerlerinde belirgin artış eğilimi, yağışta
ise Hopa dışındaki istasyonlarda artış eğilimi görülmektedir. Trend
analizlerine göre Rize diğer istasyonlara göre daha kararlı bir özellik
göstermektedir. 

Anahtar Kelimeler

Rize, İklim özellikleri, Mann-Kendall testi, Sen yöntemi, Trend analizi

The Climatic Characteristics of Rize and The Trend Analyses of Long-Term Temperature and Precipitation Data Around Rize

Öz

In this study, the climatic characteristics
of Rize were determined using the long-term (1970-2014) observation data of
Rize, Pazar, Hopa and Trabzon meteorological stations. In addition, trend
analyses were performed through the Mann-Kendall method using the temperature
and precipitation data of these stations. These 4 stations where the
observation data were obtained are located in the coastal belt in the Eastern
Black Sea. Although the distances between the stations are not so long, extreme
changes are observed in the climatic factors. Rize has very different
properties in terms of climatic characteristics in Turkey and the Eastern Black
Sea. Local climatic conditions which are unique to Rize are observed with the
orography and exposure effects. In Rize, the long-term annual mean temperature
is 14.3°C and the annual mean precipitation is 2254.4 mm. The lowest
temperature was measured as 3.4ºC in February and the highest temperature as
26.7ºC in August. The annual mean time of sunny day is around 5-6 hours. The
long-term annual mean pressure was measured as 1014 mb in Rize. The predominant
wind direction is south-west. This is because of the winds blowing from south
towards the coastal belt as well as it to be a region which is open to air
flows through the Black Sea. Considering the temperature, precipitation and
sunshine duration, the number of foggy and cloudy days seems to be high. This
ensures low rate of evaporation. In Rize, where there is no water lacking, soil
is always humid and vegetation is very bushy and green. Considering these
characteristics, it is seen that perhumid and moderate climate conditions are
experienced in Rize. According to the Mann-Kendall and Sen analysis results,
significant tendencies to increase are seen in the temperature ratings in the
stations except for Pazar and in the amounts of precipitation in the stations
except for Hopa. According to the trend analyses, Rize shows a more stable
characteristic compared with the other stations.

Anahtar Kelimeler

Climatic features, Mann-Kendall test, Sen method, Trend Analysis

Kaynakça

• Akyol, İ. H., (1944). Türkiye’de Basınç, Rüzgarlar ve Yağış Rejimi, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 5-6, Sayfa: 1-34, Ankara.
• Ardel, A. Kurter, A. ve Dönmez, Y., (1969). Klimatoloji Tatbikatı, İstanbul Üniversitesi yayınları No: 1123.
• Ardel, A., (1973). Klimatoloji-Umumi Coğrafya Dersleri, İstanbul Üniversitesi, Coğrafya Enstitüsü Yayınları, Cilt:1, No:7, İstanbul.
• Atalay, İ., (2010). Uygulamalı Klimatoloji, META Basım Matbaacılık Hizmetleri, Bornova/İzmir.
• Atalay, İ., Mortan, K., (2003). Resimli ve Haritalı Türkiye Bölgesel Coğrafyası (Genişletilmiş 2,Baskı), İnkılap Yayınları, İstanbul.
• Bahadır, M. ve Özdemir, M. A., (2011). Trabzon ve Rize’de Yağışın Mevsimsel Değişimlerinin Marginal ve Matrix Yöntemleri ile Belirlenmesi ve Trend Analizleri, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 4, Sayı:17, Sayfa: 457-473. Darkot, B., (1943). Türkiye'de Yağışların Dağılışı, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı:2, Sayfa: 137-155, İstanbul.
• Erinç, S,, (1996). Klimatoloji ve Metodları, Alfa Basım Yayım, İstanbul.
• Erinç, S., (1960). "Türkiye'de Zemine Yakın Hava Tabakalarında Hakim Rüzgar İstikametleri ve Frekansları", İstanbul Üniversitesi, Coğrafya Enstitüsü Dergisi, Cilt: 6,Sayı: 11, Sayfa: 1-10, İstanbul.
• Erinç, S., (1965). Yağış Müessiriyeti Üzerine Bir Deneme ve Yeni Bir İndis, İstanbul Üniversitesi, Coğrafya Enstitüsü Yayınları, No: 41, İstanbul
• Erlat, E, (1997). Türkiye’de Günlük Yağışların Şiddeti Üzerine Bir İnceleme, Ege Coğrafya Dergisi, Sayı: 9, Sayfa: 159-184, İzmir.
• Hanseni, J., Sato, M., Ruedy, R., Lo, K., Lea, D.W., ve Medina-Elizade, M., (2006). Global temperature change, Proceedings of the National Academy of Sciences of United States of America, 103, 14288-14293.
• IPCC, (2007). Summary for Polcymarkers, in: Climaty Change 2007, The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovertmental Panel on Climate Change, Cambridge University Press, Cambridge, USA.
• Jones, P. D., ve Moberg, A., (2003). Hemispheric and Large-Scale Surface Air Temperature Variations: an Extensive Revision and an Update To 2001, Jornal of Climate, 16, 206-223.
• Karabulut, M. ve Cosun, F., (2009). Kahramanmaraş İlinde Yağışların Trend Analizi, Coğrafi Bilimler Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 1, Sayfa: 65-83, Ankara
• Kendal, M. G., (1975). Rank Correlation Methods, Charles Griffin, London, 135 pp
• Koç, T., (2001). Kuzeybatı Anadolu’da İklim ve Ortam, Sinoptik, İstatistik ve Uygulama Boyutlarıyla, Çantay Kitabevi, İstanbul, 372 s.
• Koçman, A,, (1993), Türkiye İklimi, Ege Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Yayınları No: 72, İzmir.
• Mann, H. B., (1945). Nan-parametric Tests Against Trend, Econometrica, Volum;13, pp: 245-259
• Nişancı, A., (1975). Sıklık Dağılışları ve Hava Durumlarına Bağlılık İçinde Türkiye’nin Yağış Şartlarının İncelenmesi, Atatürk Üniversitesi Yayınları, No: 381, Erzurum.
• Nişancı, A., (2002). Türkiye İkliminin Temel Öğeleri. Klimatoloji Çalıştayı 2002. 11-13 Nisan 2002 Ege Üniv. Edebiyat Fakültesi Yayınları No: 121. (1-8). İzmir.
• Özmen, H., (2013). Rize İli Sıcaklık ve Yağış Analizi, Fırat Üniversitesi, İnsani ve Sosyal Bilimler Fakültesi, Coğrafya Bölümü, Lisans Tezi, 69 sayfa.
• Polat, P. ve Sunkar, M., (2013). Rize’nin İklim Özellikleri, Türkiye Coğrafyacılar Derneği Yıllık Kongresi, 2013 Bildiriler Kitabı, Sayfa: 601-610, 19-21 Haziran 2013, İstanbul
• Polat, P., (2013). Rize’nin İklim Özellikleri, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (Doktora Semineri), Elazığ. Rebetez, M., Reinhard, M., (2008). Monthly Air Temperature Trends in Switzerland 1901-2000 and 1975-2004, Theoretical and Applied Cşimatology, 91, 27-34.
• Sarış, F., (2006). Türkiye’de Yağış Yoğunluğunun Alansal ve Zamansal Değişimi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale, 116s.
• Thornthwaite, C. W., (1948). An Approach toward a rational classification of climate, Geography Review, Vol. 38, pp:55-94
• Türkeş, M. ve Tatlı, H., (2008). Aşırı Kurak ve Nemli Koşulların Belirlenmesi için Yeni Bir Standartlaştırılmış Yağış İndisi (Yeni-SPI); Türkiye’ye Uygulanması. IV. Atmosfer Bilimleri Sempozyumu Bildiri Kitabı, Sayfa: 528-538, 25-28 Mart 2008, İstanbul
• Türkeş, M. ve Tatlı, H., (2011). Use of the spectral clustering to determine coherent precipitation regions in Turkey fort he period 1929-2007, International Journal Of Climatology, 31, 2055-2067.
• Türkeş, M., (1996). Spatial and Temporal Analysis of Annual Rainfall Variations in Turkey, International Journal of Climatology, 16, 1057-1076.
• Türkeş, M., (1998). Influence of Geopotential Heights, Cyclone Frequency and Southern Oscillation on Rainfall Variations in Turkey, International Journal Of Climatology, 18, 649-680.
• Türkeş, M., (1999). Vulnerability of Turkey to Desertification with Respect to Precipitation and Aridity Conditions, Turkish Journal of Engineering and Environmental Sciences, 23, 363-380.
• Türkeş, M., (2003). Spatial and Temporal Variations in Precipitation and Aridity Index Series of Turkey In Mediterranean Climate – Variability and Trends, Hans-Jürgen Bolle, (ed.), Regional Climate Studies. Springer Verlag, Heidelberg, pp. 181-213.
• Türkeş, M., (2010). Klimatoloji ve Meteoroloji, Kriter Yayınevi, İstanbul
• Türkeş, M., Koç, T. ve Sarış, F., (2007). Türkiye’nin Yağış Toplamı ve Yoğunluğu Dizilerindeki Değişikliklerin ve Eğilimlerin Zamansal ve Alansal Çözümlemesi, Coğrafi Bilimler Dergisi, 2007, 5 (1), 57-73
• Türkeş, M., Sümer, U. M., Kılıç, G., (2002). Persistence and Periodicity in the Precipitation Series of Turkey and Associations with 500 hPa Geopotantial Heights”, Climate Research, 21, 59-81.