SUÇA SÜRÜKLENMİŞ ÇOCUKLARIN OLUMLU SOSYAL VE SALDIRGAN DAVRANIŞLARININ BAZI BİREYSEL VE AİLESEL FAKTÖRLER BAĞLAMINDA İNCELENMESİ

Yıl 2018, Cilt: 28 Sayı: 1, 73 - 83, 31.01.2018

Beyza Badanka Çelikten Cihad Demırli

https://doi.org/10.18069/firatsbed.387792

Cited By: 2

Öz

Çocuklar ebeveynlerini taklit ederek sosyalleşir ve kişilik
özelliklerini, tutum ve davranışlarını ailesi içerisinde öğrenerek tamamlar. Bu
araştırmanın temel amacı suça sürüklenmiş çocuklara ait bazı bireysel ve ailesel
faktörlerle çocukların olumlu sosyal davranışları ve saldırgan davranışları
arasındaki farklılığı ortaya koymaktır. Araştırma örneklemi, İstanbul Adalet
Sarayı 3. Çocuk Mahkemesi’ne gelen suça sürüklenmiş çocuklardan tesadüfi
örnekleme yöntemiyle seçilmiş 67 erkek, 6 kız olmak üzere 73 çocuktan
oluşmuştur. Bu çalışmada, araştırmacılar tarafından hazırlanan Görüşme Formu ve
Bayraktar, Kındap, Kumru ve Sayıl (2010) tarafından Türkçe’ye uyarlanan Olumlu
Sosyal ve Saldırgan Davranışlar Ölçeği kullanılarak değişkenler incelenmiştir.
Yapılan araştırma sonucunda, yalnızca ebeveyn kaybı değişkeninin olumlu sosyal
davranışlar üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık gösterdiği,
diğer bağımsız değişkenlerin ise olumlu sosyal davranışlar ve saldırgan
davranışlar üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermediği
bulunmuştur.  

Anahtar Kelimeler

Suça sürüklenmiş çocuk, olumlu sosyal davranış, saldırgan davranış, ailesel faktörler

Prosocial and Aggressive Behaviors of Delinquency in Children in terms of Some Individual and Familial Factors

Öz

Children socialize by mimicking their parents and
complete their personality traits, attitudes and behaviors through learning in
the family. The main purpose of this research is to reveal the difference
between prosocial behaviors and aggressive behaviors of children with some
individual and familial factors of delinquency in children. The sample of the
research consists of 73 children including 67 boys and 6 girls, who were
selected by random sampling method from the delinquency in children who came to
3^rd Juvenile Court of Istanbul Palace of Justice. In this study, the
variables were examined through the Interview From prepared by the researchers
and Prosocial and Aggressive Behaviors Scale adapted to Turkish by Bayraktar,
Kındap, Kumru and Sayıl (2010). It was found that only the parental loss
variable showed a statistically significant difference on the prosocial
behaviors, whereas the other independent variables did not show any
statistically significant difference on the prosocial behaviors and aggressive
behaviors. 

Anahtar Kelimeler

Delinquency in children, prosocial behaviors, aggressive behaviors, familial factors

Kaynakça

• Ağlamaz, T. (2006). Lise öğrencilerinin saldırganlık puanlarının kendini açma davranışı, okul türü, cinsiyet, sınıf düzeyi, anne-baba öğrenim düzeyi ve ailenin aylık gelir düzeyi açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Aktaş, V. ve Güvenç, G. B. (2006). Kız ve erkek ergenlerde saldırgan ve olumlu sosyal davranışlar ile yaş, ilişkisel bağlam ve kişiler arası duyarlılık arasındaki ilişkiler. Edebiyat Fakültesi Dergisi, 23(2), 233-264.
• Altay, F. B. ve Güre, A. (2012). Okul öncesi kuruma (devlet-özel) devam eden çocukların sosyal yeterlik ve olumlu sosyal davranışları ile annelerinin ebeveynlik stilleri arasındaki ilişkiler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(4), 2699-2718.
• Arslan, C., Hamarta, E., Arslan, E. ve Saygın, Y. (2010). Ergenlerde saldırganlık ve kişilerarası problem çözmenin incelenmesi. İlköğretim Online, 9(1), 378-388.
• Ayan, S. (2007). Aile içinde şiddete uğrayan çocukların saldırganlık eğilimleri. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 8, 206-214.
• Aydın Sünbül, Z. (2012). Ergenlerde olumlu sosyal davranışları yordamada koruyucu faktörler ve bazı kişisel değişkenlerin rolü. Yüksek lisans tezi. Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Bandy, R., & Wilhelm, O. M. (2007). Family structure and income during childhood and subsequent prosocial behavior in young adulthood. In Working Papers, Department of Economics, IUPUI.
• Bayraktar, F., Kındap, Y, Kumru, A. ve Sayıl, M. (2010). Olumlu sosyal ve saldırgan davranışlar ölçeğinin ergen örnekleminde psikometrik açıdan incelenmesi. Türk Psikoloji Yazıları. 13(26), 1-13.
• Bolat Karataş, Z. (2002). Anne baba saldırganlığı ile lise öğrencilerinin saldırganlığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi. Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Boxer, P., & Tisak, M. S. (2005). Children's beliefs about the continuity of aggression. Aggressive behavior, 31(2), 172-188.
• Bulut, F. (2010). Ergenlerde görülen kural dışı davranışların aile işlevselliği, aile risk faktörü ve yaşam kalitesi açısından incelenmesi. Yüksek lisans tezi. Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Burak, Y. (2013). Bilgisayar oyunlarının ilköğretim birinci kademe öğrencilerinin saldırganlık düzeylerine etkisinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi. Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Çetinkaya Yıldız, E. ve Hatipoğlu Sümer, Z. (2010). Saldırgan davranışlarını yordamada çevresel risk, çevresel güvenlik ve okul iklimi algısı. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(34), 161-171.
• Çocuk Koruma Kanunu (2005), Retrieved: http://oges.meb.gov.tr/doc2012/ 5395_ SAYILI_ COCUK _KORUMA KANUNU.pdf.
• Çiftçi Topaloğlu, Z. (2013). 4-5 Yaş çocuklarının sosyal yetkinlik, saldırganlık, kaygı düzeyleri ile anne-babalarının ebeveyn özyeterliği algısı arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Dizman, H. (2003). Anne-babası ile yaşayan ve anne yoksunu olan çocukların saldırganlık eğilimlerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Ergişi, A. ve Köksal Akyol, A. (2009). Yedi-oniki yaş çocuklarında davranış ve uyum sorunlarının incelenmesi. Çağdaş Eğitim Dergisi, 34(368), 13-19.
• Filiz, A. (2009). Farklı lise türlerindeki öğrencilerin empatik eğilimleri ve saldırganlık düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Gençoğlu, C., Kumcağız, H. ve Ersanlı, K. (2014). Ergenlerin şiddet eğilimine etki eden ailevi faktörler. Electronic Turkish Studies, 9(2), 639-652.
• Gönültaş, O. (2013). Ortaokul son sınıf öğrencilerinin öfke ve saldırganlık düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Gümüş, T. (2000). Kendini kabul düzeyleri farklı genel lise öğrencilerinin bazı değişkenlere göre saldırganlık düzeyleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Günaydın, S. (2008). Ortaöğretim kurumları öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin aile ortamı ve benlik imgesi ile ilişkisi (Trabzon ili örneği). Yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Güven, F. (2015). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin zorbalık yapmaları ile zorbalığa maruz kalmalarının, cinsiyet, anne-baba eğitimi, sosyoekonomik düzey ve empati eğilimi açısından incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Toros Üniversitesi, Mersin.
• Haskan, Ö. (2009). Ailesel niteliklere göre ergenlerde şiddet eğiliminin görülme sıklığı. X. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi Özet Kitabı, Adana.
• Hatunoğlu, A. (1994). Ana-baba tutumları ile saldırganlık arasındaki ilişkiler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Hay, D. (1994). Prosocial development. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 35, 29–71.
• İkiz, S. (2015). Okul öncesi dönem çocuklarında fiziksel ve ilişkisel saldırganlığın ebeveyn tutumları açısından incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Jackson, M., & Tisak, M. S. (2001). Is prosocial behaviour a good thing? Developmental changes in children’s evaluations of helping, sharing, cooperating, and comforting. British Journal of Developmental Psychology, 19, 349–367.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2006). Yeni insan ve insanlar, (10. Basım). İstanbul: Evrim Yayınevi.
• Kesen, F. N., Deniz, M. E. ve Durmuşoğlu, M. E. (2007). Ergenlerde saldırganlık ve öfke düzeyleri arasındaki ilişki: yetiştirme yurtları üzerinde bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 353-364.
• Karahan, T. F., Özcan, K. ve Ağlamaz, T. (2009). Lise öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin anne babanın birliktelik durumu, öz üvey oluşu ve yaşamda öncelikli en önemli değer algısı açısından incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 211-229.
• Knafo, A., & Plomin, R. (2006). Parental discipline and affection and children’s prosocial behavior: Genetic and environmental links. Journal of Personality and Social Psychology, 90(1), 147-164.
• Kula, E. (2008). Endüstri meslek lisesi öğrencilerinin umutsuzluk düzeyleri ve saldırganlık durumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Kumru, A. (2002). Prosocial behaviors within the family context and its correlates among Turkish early adolescents. Unpublished doctoral dissertation. University of Nebraska-Lincoln.
• Kumru, A., Carlo, G. ve Edwards, C. P. (2004). Olumlu sosyal davranışların ilişkisel, kültürel, bilişsel ve duyuşsal bazı değişkenlerle ilişkisi (Relational, cultural, cognitive, and affective predictors of prosocial behaviors). Türk Psikoloji Dergisi, 19(54), 109-125.
• Kunt, V. (2003). Suç ve çocuk. Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Kurnaz, A. (2009). Saldırganlık ve akran mağduriyetinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Ma, H. K. (2005). The relation of gender-role classifications to the prosocial and antisocial behavior of Chinese adolescents. The Journal of Genetic Psychology, 166, 189-201.
• McGinley, M., & Carlo, G. (2007). Two sides of the same coin? The relations between prosocial and physically aggressive behaviors. J Youth Adolescence, 36, 337–349.
• Nair, B. (2014). Ergenlerin saldırganlık davranışlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.
• Orpinas, P., Murray, N., & Kelder, S. (1999). Parental influences on students’ aggressive behaviors and weapon carrying. Health Education & Behavior, 26(6), 774-787.
• Öz, E. S. (2007). İlköğretim I. kademe 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Doktora tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Öztürk, N. (2008). Ortaöğretim 9. sınıf öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Smith, E. R., & Mackie, D. M. (2000). Social psychology (2nd ed.). Philadelphia: Psychology Press.
• Şahin, E. S. ve Owen, F. K. (2009). Psikolojik ihtiyaçları farklı lise öğrencilerinin saldırganlık düzeyleri. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(32), 64-74.
• Şahan, M. (2007). Lise öğrencilerinde saldırganlığı yordayan bazı değişkenlerin incelenmesi.(An examination of some variables which predict high school students’ aggression). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Şen, M. (2009). 3-6 yaş grubu çocukların sosyal davranışlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Şimşek, M. ve Palancı, M. (2014). Zorbacı davranışların aile sorunları bağlamında psiko-sosyal nedenselliğinin incelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 175-199.
• Tuzgöl, M. (1998). Anne-baba tutumları farklı lise öğrencilerinin, saldırganlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Ustabaş, S. (2011). İlköğretim 8.sınıf öğrencilerinin saldırganlık ve algılanan sosyal destek düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Ümit, N. (2010). Ergenlerin duygusal zekaları ve saldırganlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Veenstra, R., Lindenberg, S., Oldehinkel, J. A., De Winter, F. A., Verhulst, C. F., & Ormel, J. (2008). Prosocial and antisocial behavior in preadolescence: Teachers’ and parents’ perceptions of the behavior of girls and boys. International Journal of Behavioral Development, 32(3), 243-251.
• Yasankul, N. (2007). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin saldırganlık eğilimleri ile eğitim algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Yavuzer, H. (2010). Çocuk ve suç. 15. Baskı, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yeğen, B. (2008). Ortaöğretim öğrencilerinin sosyal uyumları ile saldırganlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Kadıköy ilçesi örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Yıldırım, E. (2006). Yetiştirme yurtlarında ve ailelerinin yanında kalan ilköğretim 2. kademe öğrencilerinin çatışma çözme davranışı ile öfke ifade stillerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Yıldız, E. ve Erci, B. (2011). Anne baba tutumları ile adölsan saldırganlığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 1(3), 6-11.
• Yıldız, S., Taştan Boz, İ. ve Yıldırım, B. F. (2012). Kişilik tipi ile olumlu sosyal davranış arasındaki ilişki: Marmara Üniversitesi öğrencilerin üzerinde bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(1), 215-233.
• Yılmaz, T. (2000). Ergenlerde risk alma davranışlarının incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Yörükoğlu, A. (1997). Değişen toplumda aile ve çocuk, Özgür Yayıncılık, 5. Basım, Ankara.
• Yörükoğlu, A. (1989). Gençlik çağı. Özgür Yayınevi, İstanbul.
• Yükselgün, Y. (2008). İlköğretim dördüncü ve beşinci sınıf öğrencilerinin internet kullanım durumlarına göre saldırganlık ve sosyal beceri düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eskişehir.