TÜRKİYE’DE DEVLET MUHASEBESİ REFORMUNDA GÜNCEL GELİŞMELER

Yıl 2019, Cilt: 29 Sayı: 1, 261 - 276, 31.01.2019

Kadir Kartalcı

https://doi.org/10.18069/firatsbed.538693

Cited By: 3

Öz

Ülkemizde ilk düzenli devlet muhasebesi
kayıtları 1882 yılında mal sandıkları için Tensiki Kayıt Talimatnamesine
dayansa da, devlet muhasebe sistemimiz bugün gelinen nokta itibariyle çok ileri
seviyeleri yakalamıştır. 5018 sayılı yasayla, kamu mali yönetimi sisteminin
uluslararası uyum hedeflenerek dizayn edilmiş olması, devlet muhasebesini de uluslararası
seviyeye taşımıştır.

Bugüne kadar mali raporlama ve devlet
muhasebesi ile ilgili uluslararası geçerliliği olan bir çok standart
geliştirilmiştir. Bu mali standart sistemlerinden en çok bilinen ve uygulama
alanı olanları Ulusal Hesaplar Sistemi(SNA 1993-2008), Avrupa Hesap Sistemi(ESA
1995-2010), Uluslararası Kamu Sektörü Muhasebe Standartları(IFAC-IPSASs) ve
Devlet Mali İstatistikleridir(GFSM 2001-2014). Bu standartlar birbirinden
farklı gibi gözükseler de, bu standartların özellikle son dönemlerde
oluşturulan yeni versiyonları eski versiyonları güncellemesi yanında diğer
standart sistemlerle bağ kuran ve farklılıkları gideren bir yapıya kavuşmuştur.

Ülkemizde 5018 sayılı yasa ile birlikte kamu
birimlerinde tahakkuk esaslı muhasebe sistemine geçilmiştir. Bu sisteme
uluslararası geçerlilik kazandırmak için standartlar belirlemek üzere 2005
yılında Devlet Muhasebe Standartları Kurulu(DMSK) oluşturulmuş ve bu kurul
bugüne 30 Devlet muhasebe standardı yayınlamıştır. Bu standartlar kamu kesimi
muhasebe standartları yayınlayan Uluslararası Muhasebeciler
Federasyonunun(IFAC-IPSASB) yayınladığı toplam 41 IPSAS standardın bir çoğunu
karşılamaktadır. DMSK henüz çıkaramadığı IPSAS standartlarıyla uyumlu
standartlar konusunda ise kararlı olduğunu beyan etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Devlet Muhasebesi, Tahakkuk Esaslı Muhasebe, Devlet Muhasebe Standartları

Current Developments In Government Accounting Reform In Turkey

Öz

Given that the first regular Government
Accounting Records in our country trace back to the Tensiki Kayıt Talimatnamesi
(Regularizing Records Bylaw) in 1882, our government accounting system has
reached an advanced level. Having public finance management system designed
with the aim of adaptation to the international system by the implementation of
Law Number 5018, government accounting system is also brought to international
level.

Plenty of standards on financial reporting and
government accounting with international validity have been developed up to
today. The commonly known and applied one among these fiscal standards are
System of National Accounts (SNA 1993 - 2008), European System of Accounts (ESA
1995 - 2010), International Public Sector Accounting Standards (IFAC-IPSASs)
and Governmental Finance Statistics Manual (2001 - 2014). Although these
standards seem to be different, the contemporary versions of these standards
not only updated the older versions but also have links to each other and
overcome differences.

Accruals accounting began to be used in our
country with the implementation of the Law Number 5018. The Government
Accounting Standards Board (DMSK) was established to determine standards to
make this system internationally valid, 30 government accounting standards have
been published until today by this Board. These standards cover 41 IPSAS
standards, which were published by International Federation of Accountants
(IFAC-IPSASB). DMSK has declared its resolution on publishing standards
compliant to the remainder IPSAS standards.

Anahtar Kelimeler

Government Accounting, Accrual Accounting, Government Accounting Standards

Kaynakça

• Allen, Richard ve Daniel Tommasi. Managing Public Expenditure, A Reference Book for Transition Countries. OECD, SIGMA, 2001. http://www.sigmaweb.org/publicationsdocuments/35066562.pdf (21 Ocak 2019).
• Arıca, Ayşegül. “Türkiye’de Devlet Muhasebesi Sisteminin Tekdüzen Muhasebe Sistemi İle Uyumlaştırılması”, Yayınlanmamış Yükse Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi SBE, 2002.
• Arslan, Ahmet. “Kamu Mali Yönetimi ve Denetimi”, Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü Kontrolörleri Yayınlanmamış Yeterlik Tezleri. 2003.
• Bayır, Ahmet. Bütçe Mevzuatında ve Bütçelerde Gelişmeler(Osmanlıdan Cumhuriyete). Ankara: Maliye ve Gümrük Bakanlığı, Yayını No:1993/12, 1993.
• Bulut Deniz, Mehtap ve Yusuf Cahit Çukacı. Mevcut Muhasebe Uygulamaları ve Muhasebe Standartları Açısından Önemlilik Kavramı ve Maddi Olmayan Duran Varlıkların Bu Bağlamda Değerlendirilmesi, Turkish Studies Economics, Finance and Politics, Volume 13/22 Summer 2018, pp. 147-163
• Cavanagh, Joe ve Diğerleri. Implementing Accrual Accounting in the Public Sector, IMF, 2016, https://www.imf.org/external/pubs/ft/tnm/2016/tnm1606.pdf, (Erişim:23.09.2018)
• DPT. Kamu Mali Yönetiminin Yeniden Yapılandırılması Ve Mali Saydamlık Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Ankara, 2000. http://www.sp.gov.tr/upload/xSpKutuphane/files/S1oOm+oik535.pdf (21 Ocak 2019).
• Emil, Ferhat. “Devlet Bilançosunun Oluşturulmasına Dair Bazı Gözlemler”. Hazine Dergisi. Sayı:8, Ekim 1997, ss.41-52.
• European Commission; Publıcatıon Details (European system of accounts ESA 1995) https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-manuals-and-guidelines/-/CA-15-96-001 (Erişim: 23.09.2018)
• European Commission, European system of accounts ESA 2010, https://ec.europa.eu/eurostat/documents/ 3859598/5925693/KS-02-13-269-EN.PDF/44cd9d01-bc64-40e5-bd40-d17df0c69334, (Erişim:23.09.2018).
• Gökçen, Gürbüz. “Devlet Muhasebesi Teori, Uygulamalar ve Öneri”, İstanbul:Türkmen Kitabevi, 2003. Aktaran: Ercan Çalış, Türk Devlet Muhasebe Sistemi ve Uygulamalar, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi SBE, 2005.
• Hepworth, Neol. “Precenditions for Successful Implementation of Accrual Accounting in Central Government”, 2003, https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1111/1467-9302.00339?needAccess=true , (21 Ocak 2019).
• Hızıroğlu, Gönül. “Devlet Muhasebesi”, Ekonomi Ansiklopedisi. C.1. İstanbul:Paymaş, 1983.
• IFAC (PSC). “2005 IFAC Handbook Of Internatıonal Publıc Sector Accountıng Standards Board Pronouncements”. 2005. https://www.icjce.es/images/pdfs/TECNICA/C01%20-%20IFAC/C.01.090 %20-%20PSC%20-%20General/2005_PSC_Handbook.pdf (21 Ocak 2019).
• IFAC, Preface to International Public Sector Accounting Standards, . https://www.ifac.org/system/ files/publications/files/preface-to-internationa.pdf, (Erişim:16.09.2018).
• IFAC, IPSAS 41 Released to Improve Financial Instruments Reporting, https://www.ifac.org/news-events/2018-08/ipsas-41-released-improve-financial-instruments- reporting, Erişim:17.09.2018).
• IMF, Government Finance Statistics Manual 2014, https://www.imf.org/external/Pubs/FT/GFS/ Manual/2014/gfsfinal.pdf, (Erişim:23.09.2018).
• IMF,” About Government Finance Statistics”, https://www.imf.org/external/pubs/ft/gfs/manual/aboutgfs.htm, (Erişim:23.09.2018)
• İpek, Mehmet. Devlet Muhasebe Sistemi, Ankara Üniversitesi SBE İşletme ABD Yayınlanmamış Tezsiz Yüksek Lisans Dönem Projesi, 2016.
• Kalmış, Halis. “Kamuda Tahakkuk Esaslı Muhasebe ve Türkiye’de Kamu Muhasebe Sisteminde Nakit Esasından Tahakkuk Esasına Dönüş Çalışmaları” Nihat Falay, Mehmet Şahin, Ahmet Kesik(Ed.), Kamu Maliyesine Yeni Bakış (Teori ve Uygulama) içinde, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2006, (ss.233-245).
• Karaarslan, Erkan. “Kamu Mali Yönetimi ve Tahakkuk Esaslı Devlet Muhasebesi”. Maliye Dergisi. Sayı:140, May.-Ağu. 2002, ss. 1-18. http://www.sgb.gov.tr/calismalar/yayinlar/md/md140/Kamu%20 Mali%20_%20E.%20KARAASLAN_.pdf (21 Kasım 2006).
• Karaarslan, Erkan, “Ülkemizde Devlet Muhasebesinin Serüveni”. Sayıştay Dergisi. Sayı: 54. Temmuz-Eylül 2004, ss.37-76.
• Kiracı, Murat ve Tunç Köse. “IASC, FASB VE TMUDESK’teki Muhasebe Standartları Oluşturma Süreci Ve Uyumlaştırma”, Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 3, Sayı:1, Haziran 2002, ss. 47-71.
• Maliye Bakanlığı (DMSK), 2018, Turkish Public Accounting Reform & Harmonızation of International Standards, http://www.dmsk.gov.tr/upload/Turkish%20Public%20Accounting%20Reform21%2002%202018.pdf, (Erişim:20.09.2018)
• Maliye Bakanlığı, Muhasebat Genel Müdürlüğü. Devlet Muhasebesinde Reform Çalışmaları: Nakit Esasından Tahakkuk Esasına. 2002. http://www.muhasebat.gov.tr/yayinlar/Dev_Muh_Reform.doc (11 Mart 2005).
• OECD, Public consultation on the International Public Sector Accounting Standards Board (IPSASB) Public Interest Committee, http://www.oecd.org/gov/budgeting/IPSASB-Governance-Review.htm, (Erişim:17.09.2018)
• Sevim, Şerafettin, vd,”Uluslar arası Kamu Sektörü Muhasebe Standartları Perspektifinden Düzenlenen Devlet Muhasebesi Standartları ve Standartların Uygulanmasına İlişkin Bazı Öneriler” Muhasebe ve Finansman Dergisi”,Sayı:42,Nisan,2009.ss. 43-57.
• Tarhan, Tayfur. “Türkiye’de Devlet Muhasebesi ve Muzaaf Usul”. Maliye Enstitüsü Konferansları. Sekizinci Seri, , İ.Ü.Yay.No.1056, 1962, ss.51-61.
• Türkiye Muhasebeciler Derneği Bülteni. http://www.tmud.org.tr/bulten%207.htm, (02 Nisan 2005).
• United Nations(UN), System of National Accounts 1993, https://unstats.un.org/unsd/nationalaccount/ sna1993.asp (Erişim:23.09.2018)
• United Nations(UN), System of National Accounts 2008, https://unstats.un.org/unsd/nationalaccount/ docs/sna2008.pdf, s.xlvii, ( Erişim: 23.09.2018) United Nations(UN), Historic Versions of the System of National Accounts, https://unstats.un.org/unsd/ nationalaccount/hsna.asp, (Erişim: 23.09.2018)