OSMANLI MODERNLEŞME SÜRECİNDE AYDINLAR VE BÜROKRASİNİN ROLÜ

Yıl 2019, Cilt: 29 Sayı: 1, 399 - 411, 31.01.2019

M. Çağlar Kurtdaş

https://doi.org/10.18069/firatsbed.538751

Cited By: 3

Öz

17. yy’da Batı Avrupa’da ortaya çıkan
modernleşme, ekonomik, siyasi ve sosyo-kültürel bir değişim sürecidir. Modernleşme;
endüstrileşme, ulus devlet, kentleşme, bireyselleşme, sekülerleşme ve bilimsel
düşünce gibi unsurlara dayanmaktadır. Bu bağlamda modernleşme, aynı zamanda
gelişmişliğin bir göstergesi olarak kabul edilir. Bu nedenle modernleşme
düşüncesi Batı dışı toplumlar için ulaşılması gereken bir hedef olarak
görülmüştür. Osmanlı İmparatorluğu için de modernleşme, geri kaldığı Batı
karşısında tekrar üstünlüğü elde etmek için, takip edilmesi gereken zaruri bir
yol olarak ortaya çıkmış olan bir düşüncedir. Ancak Osmanlı modernleşme
düşüncesi Batı’dan farklı olarak kendi iç dinamikleri ile değil de siyasi
otoritenin bir projesi olarak, üstten alta doğru şekillenen bir süreç olmuştur.
Bu süreçte temel hedef ise merkezileşme isteğidir. Bu bakımdan Osmanlı
modernleşme süreci ekonomik ve sosyo-kültürel boyutları eksik olan bir harekettir
ve temeli aydınlar ve bürokrasiye dayanmaktadır. Bu makalenin amacı Osmanlı
modernleşme sürecinin bir merkezileşme hareketi olduğunu göstermek ve bu
süreçte aydınların ve bürokrasinin rolünü ve önemini belirtmektir.  

Anahtar Kelimeler

Modern, modernleşme, merkezileşme, aydın, bürokrasi

The Role of Intellectuals and Bureaucracy In The Ottoman Modernization Process

Öz

Modernization emerged in Western Europe in
the 17th century and is a period of economic, political and socio-cultural
change. The basis of modernization is industrialization, nation state,
urbanization, individualization, secularization and scientific thinking. In
this context modernization is regarded as a sign of development. For this reason,
modernization has been seen as a goal to be attained for non-Western societies.
Since the Ottoman Empire lost its superiority over Western Europe,
modernization has become a compulsory way. However, Ottoman modernization did
not appear with its internal dynamics. Contrary to Western Europe,
modernization in the Ottoman Empire is a project of the political authority.
Centralization is the basis of Ottoman modernization. In this respect, Ottoman
modernization process is a movement lacking economic and socio-cultural
dimensions and is based on foundational intellectuals and bureaucracy. The
purpose of this article is to show that the Ottoman modernization process is a
centralization movement and to indicate the role and importance of
intellectuals and bureaucrats in this process.

Anahtar Kelimeler

Modern, modernization, centralization, intellectual, bureaucracy

Kaynakça

• Akça, Gürsoy (2010). Osmanlı Devletinde Bilgi ve İktidar. Konya: Palet Yayınları.
• Akyıldız, Ali (2004). Osmanlı Bürokrasisi ve Modernleşme. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Belge, Murat (1983). “Cumhuriyet Döneminde Batılılaşma”. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi 1. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Belge, Murat (2004). “Batılılaşma: Türkiye ve Rusya”. Modernleşme ve Batıcılık. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt:3. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Berkes, Niyazi (2004). Türkiye’de Çağdaşlaşma, İstanbul: YKY.
• Black, C.E. (1989). Çağdaşlaşmanın İtici Güçleri. Çev: M.F.Gümüş. Ankara: V Yayınları.
• Erdoğan, Aynur (2016). Osmanlı’da Yurtdışı Eğitim ve Modernleşme. İstanbul: Büyüyen Ay Yayınları.
• Findley, C. V. (2014). Osmanlı İmparatorluğu’nda Bürokratik Reform Babıali, 1789-1922. Çev. Ercan Ertürk.
• İstanbul: Tarih Vakfı Yurdu Yayınları.
• Giddens, A. ve Sutton W. (2014). Sosyolojide Temel Kavramlar. Çev. Ali Esgin. Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Goody, J. (2008). Kapitalizm ve Modernlik. Çev.İhsan Durdu. Küre Yayınları: İstanbul.
• Kaçmazoğlu, H. Bayram(2001). Türk Sosyoloji Tarihine Giriş 1.Cilt. İstanbul: Birey Yayınları.
• Kale, N. (2002). “Modernizmden Postmodernist Söyleme Doğru”. Doğu Batı Düşünce Dergisi. Yıl:5. Sayı:19.
• Karpat, Kemal H. (1996). Türk Demokrasi Tarihi. İstanbul: AFA Yayıncılık.
• Karpat, Kemal H. (2006). Osmanlı’da Değişim Modernleşme ve Uluslaşma. Çev. Dilek Özdemir. Ankara: İmge Kitapevi.
• Karpat, Kemal H. (2008). Osmanlı Modernleşmesi Toplum, Kurumsal Değişim ve Nüfus. Çev. A. Z. Durukan ve K. Durukan. Ankara: İmge Kitapevi.
• Kivisto, P. (2008). Sosyolojinin Temel Kavramları. Çev.İ. Çapçıoğlu ve S. Yavuz. Ankara: Birleşik Yayınevi.
• Küçükömer, İdris (1983). “Batılılaşmada Bürokrasinin Yeri”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi 1,İstanbul: İletişim Yayınları.
• Küçükömer, İdris (2010). Batılılaşma & Düzenin Yabancılaşması. İstanbul: Profil Yayıncılık.
• Mardin, Şerif (1997a). Türkiye’de Toplumsal Siyaset (Makaleler 1). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mardin, Şerif (1997b). Türk Modernleşmesi (Makaleler 4). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Meriç, Cemil (1983). “Batılılaşma”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi 1. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tazegül, Murat (2005). Modernleşme Sürecinde Türkiye. İstanbul: Babil Yayınları.
• Thomas H. ve Walsh D.F. (2014). “Modernlik/Postmodernlik”, Temel Sosyolojik Dikotomiler (iç.). (Ed.). Chris
• Jenks. Ankara: Atıf Yayınları.
• Touraine, Alain (2007). Bugünün Dünyasını Anlamak İçin Yeni Bir Paradigma. Çev. Olcay Kunal. İstanbul:
• YKY Yayınları.
• Tunaya, T.Zafer (1983). “Batılılaşmada Temel Araştırmalar ve Yaklaşımlar”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi 1, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tunaya, T.Zafer (2004). Türkiye’nin Siyasi Hayatında Batılılaşma Hareketi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Sevil, Muharrem (2005). Türkiye’de Modernleşme ve Modernleştiriciler, İstanbul: Vadi Yayınları.
• Şen, Serdar (1996). Silahlı Kuvvetler ve Modernizm. İstanbul: Sarmal Yayınları.
• Wagner, P. (2013). Deneyim ve Yorum Olarak Modernlik Modernliğin Yeni Sosyolojisi. Çev. İbrahim Kaya.
• Ankara: Pegem Akademi.