KİLİS GÜNLÜK HALK GAZETESİ’NDE HATAY MESELESİNİN ELE ALINIŞI

Yıl 2019, Cilt: 29 Sayı: 2, 409 - 423, 30.08.2019

Meral Kuzgun

https://doi.org/10.18069/firatsbed.512954

Öz

Suriye’nin
Fransız Mandası altına alınacağı 25 Nisan 1920’e San Remo Antlaşması ile
belirlenmiştir. Anadolu’da Milli Mücadele devam ettiğinden Suriye’nin kuzey
sınırları tam olarak tespit edilememiş, bu sınırlar 20 Ekim 1921 tarihli Ankara
Antlaşması ile belirlenerek Lozan Antlaşması’nın üçüncü maddesi ile de teyit
edilmiştir. Böylelikle Ankara Antlaşması’nın yedinci maddesi geçerli olmak
kaydıyla Sancak, Fransız mandası altına girmiştir. Fransa’nın 1936 yılında
Suriye’ye bağımsızlık vermesi üzerine Hatay’ın anavatana katılması ve Misak-ı
Milli sınırlarına dahil edilmesi Türk Dış Politikasının en önemli gündem
maddelerinden biri olmuştur. Bu amaçla Türkiye Cumhuriyeti Devleti, Miletler
Cemiyeti’ne müracaat etmiş ve yoğun diplomatik çabalar neticesinde Hatay, 1937
yılında anayasası ile birlikte ayrı bir varlık olarak kabul edilerek 1938
yılında Hatay Devleti kurulmuştur. Atatürk’ün ömrü Hatay’ın Türkiye Cumhuriyeti
Devleti sınırlarına dahil edildiğini görmesine yetmemişse de hastalığının
ağırlaştığı 1937 yılı içinde Mersin, Adana gezilerine katılarak Hatay davasına
sahip çıktığını tüm dünyaya göstermiştir.

Bu
makalede amacımız, bahse konu olan Hatay meselesinde coğrafi olarak yakın bir yer
olan Kilis  şehrinin nabzını tutan Kilis
Günlük Halk Gazetesi’nin bu sürece yaklaşımı ve 1937-1939 yıları arası dönem
ile ilgili değerlendirmelerini ele almaktır.

Anahtar Kelimeler

Hatay Sorunu, İskenderun Sancağı, Suriye, Kilis Günlük Halk Gazetesi

Kaynakça

• I-Gazeteler
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 20.01.1938
• Kilis Yevmi Halk Gazetesi, 1 Kanuni Sani 1925, Sayı: 251.
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 07.11. 1938
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 18.11.1937
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 06.05.1937
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 13.05.1937
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 03.06.1937
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 10.06.1937
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 19.05.1937
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 31.05.1937
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 03.06.1937
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 10.06.1937
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 14.06.1937
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 17.06.1937
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 10.06. 1937
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 21.06. 1937
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 16.08. 1937
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 29.07.1937.
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 05.07.1937
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 30.08.1937
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 09.09. 1937
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 06.09.1937
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 27.12.1937
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 10.01.1938
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 08.07. 1937
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 12.08. 1937
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 23.12. 1937
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 27.12 1937
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 4.11.1937
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 18.11. 1937
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 24.01.1938
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 27.01.1938
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 31.01. 1938
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 03.02.1938
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 17.02. 1938
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 10.03.1938
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 28.03.1938
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 24.03.1938
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 31.03.1938
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 16.05. 1938
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 04.03.1938
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 11.04.1938
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 30.06. 1938
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 04.08.1938
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 30.05. 1938
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 02.06.1938
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 13.06.1938
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 02.05.1938
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 16.05.1938
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 26.05.1938
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 30.05.1938
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 16.06.1938
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 23.06.1938
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 27.06. 1938
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 30.06.1938
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 08.09.1938
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 29.08.1938
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 05.09.1938
• Kilis Günlük Halk gazetesi, 29.08.1938
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 10.10.1938
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 25.08.1938
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 28.11.1938
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 03.04.1939
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 10.04. 1939
• Kilis Günlük Halk Gazetesi, 26.06. 1939 Ulus, 1 Şubat 1937.
• II- Kitap ve Makaleler
• AKŞİN, Abdülahat, Atatürk’ün Dış Politika İlkeleri ve Diplomasi, TTK, Ankara, 1999.
• ARI, Tayyar, Geçmişten Günümüze Orta Doğu Siyaset, Savaş ve Diplomasi, Mkm Yay., 4. Baskı, Bursa 2008.
• ATABEY, Figen Atabey, “ Hatay’ın Anavatan’a Katılma Süreci” , Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 7, Temmuz 2015, ss. 192-209.
• ATAY, Falih Rıfkı, Zeytindağı, Pozitif Yay., İstanbul.
• AYDEMİR, Şevket Süreyya, Makedonya’dan Orta Asya’ya Kadar Enver Paşa (1914-1922), Cilt: 3, Remzi Kitapevi, İstanbul, 1987.
• BALCI, Meral, “ Hatay Devleti Millet Meclisi Üzerinde Cumhuriyet Halk Partisi ve TBMM’nin Etkileri”, Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, Cilt:13, S: 30, Temmuz 2018, s 247- 265.
• ÇAPA, Mesut, “ Hatay Mücadelesine Katılanların Anıları”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 62, Bahar 2028, ss. 21-38.
• EYİCİL, Ahmet, Siyasi Tarih 1789-1939, Gün Yay., 2. Basım, Ankara, 2005.
• GÖNLÜBOL, Mehmet, SARAR, Cem vd., Olaylarla Türk Dış Politikası ( 1919-1945), Siyasal Kitapevi, 9. Baskı, Ankara, 1996.
• GÜRKAYNAK, Muharrem, “Fransa İle İlişkiler”, Editör: Haydar Çakmak, Türk Dış Politikası 1919-2008, Platin Yay., Ankara, 2008.
• HALE, William, Türk Dış Politikası ( 1774-2000), Çev. Petek Demir, Mozaik Yay., İstanbul, 2003.
• HATİPOĞLU, Süleyman, Türk-Fransız Mücadelesi (Orta Toros Geçitleri,1915-1921), Atatürk Araştırma Merkezi Yay., Ankara, 2001.
• KILINÇKAYA, M. Derviş, Osmanlı Yönetimindeki Topraklarda Arap Milliyetçiliğinin Doğuşu ve Suriye, Atatürk Araştırma Merkezi Yay., Ankara, 2004.
• LUTSKIY, Borisoviç, Arap Ülkelerinin Yakın Tarihi 16. Yüzyıldan 20. Yüzyıla, Çev: Turan Keskin, Yordam Kitap, İstanbul, 2011.
• ÖYMEN, Onur, Silahsız Savaş Bir Mücadele Sanatı Olarak Diplomasi, Remzi Kitapevi, 6. Baskı, İstanbul, 2007.
• SANDERS, Limon Von, Türkiye’de Beş Yıl, Çev: Eşref bengi Özbilen, Türkiye İş Bankası Yay., 5. Baskı, İstanbul, 2017.
• SOYSAL, İsmail, Türkiye’nin Siyasal Antlaşmaları , I. Cilt ( 1920-1945), TTK, Ankara, 2000.
• ŞAHİN, Burhan, “ Türk Dış Politikasında Hatay Meselesi ( 1936-1939)”, Kastamonu Eğitim Dergisi, Cilt: 16, No:2, Ekim 2008, ss. 607-614.
• ŞAHİN, İsmail, ŞAHİN, Cemile, “ Ortadoğu’da Emperyalist Güçlerin Gizli Oyunu: Sykes-Picot Antlaşması”, The Journal of Academic Social Science Studies, Number: 38, Autumn II,2015, ss. 242-262.
• ULUĞBAY, Hikmet, İmparatorluk’tan Cumhuriyete Petropolitik, De Ki Yay., Ankara, 2008.
• UMAR, Ömer Osman, Osmanlı Yönetimi ve Fransız Manda İdaresi Altında Suriye ( 1908-1938), Atatürk Araştırma Merkezi Yay., Ankara, 2004.
• ÜNAL, Tahsin, Türk Siyasi Tarihi ( 1700-1958), Kamer Yay., İstanbul 1998.
• TURAN, Esin Tüylü, “ Ulus ve Cumhuriyet Gazetelerine göre Hatay Sorunu ve Hatay’ın Anavatana Bağlanması”, VAKANÜS, Mart 2017, Yıl: 2, No: 1, ss. 284-312.
• III-İnternet Adresi
• http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&kelime=DOM%C4%B0NYON, Erişim tarihi: 03.12.2018.