History of “Fire,, Fire - Human- Origin of Dance Relationship and Nevruz (Fear in camps of distant past, The rhythm of tension and joy of life)

Yıl 2020, Cilt: 30 Sayı: 1, 59 - 75, 31.01.2020

Tahir Erdoğan Şahin

https://doi.org/10.18069/firatsbed.643949

Öz

Fire has been an important element in the culture of societies as well as being one of the necessary elements for living. In the face of predators in nature, the fire that forms a security circle has a gruesome, burning, fatal effect on humans, even if not as much as animals. It is difficult to think of people who recognize fire in their own nature to take it to indoor places without using it in natural and open spaces. The fire used inside the camp keeps the group members in a circle. The measure that determines the circle is the burning power, heating and the power of lighting at night. This geometry is the visual projection of the rotation around the volcano. Today, it is necessary to understand that in various folkloric figures including Nevrouz, the rotation around the fire goes back thousands of years

Anahtar Kelimeler

Fire, camp, campfire, volcano, dance, nevrouz

“ATEŞ”İN GEÇMİŞİ, ATEŞ - İNSAN- DANS İLİŞKİSİNİN KÖKENİ VE NEVRUZ (UZAK GEÇMİŞİN KAMPLARINDA KORKU, GERİLİM VE YAŞAMA SEVİNCİNİN RİTMİ)

Öz

Ateş, yaşamak için gerekli unsurlardan biri olması
yanı sıra toplumların kültüründe önemli yer tutmuş, farklı alan ve mekânlarda
farklı ritüellere kaynak teşkil etmiştir. Doğadaki yırtıcılar karşısında
güvenlik çemberi oluşturan ateşin hayvanlar kadar olmasa da insanlar üzerinde
de ürkütücü, yakıcı, öldürücü bir etkisi vardır. Ateşi kendi doğası içinde tanıyan
insanların onu doğal ve açık alanlarda kullanmadan, kapalı mekânlara
taşımalarını düşünmek zordur. Kamp içinde kullanılan ateş, biçimsel olarak grup
üyelerini daire hâlinde tutar. Daireyi belirleyen ölçü, ateşin yakma, ısıtma ve
geceleri aydınlatma gücüdür. Bu geometri, yanardağın çevresinde yapılan dönüşün
görüntüsel izdüşümüdür. Günümüzde “nevruz” dahil çeşitli folklorik figürlerinde
ateş etrafında dönüşün, binlerce yıl öncesine gittiğini anlamak gerekir.

Anahtar Kelimeler

Ateş, kamp, kamp ateşi, dans, yanardağ

Kaynakça

• ALEKSEYEV, V. P. (1993), İnsan Türünün Kökeni ve Gelişimi, (çev. Alâeddin Şenel), İstanbul, Sos-yal Yayınları.
• ALPAGUT, Berna (1988), Evrimde İnsanın Yeri, Bilim ve Teknik, Ocak- S. 182, Ankara, TÜBİTAK Yayınları, s.157- 182.
• ARSEBÜK, Güven (1995), İnsan ve Evrim, 2. baskı, İstanbul, Ege Yayınları.
• ÖZBEK, Metin (2000), Dünden Bugüne İnsan, Ankara. İmge Kitabevi.
• BACHELARD, Gaston (1999), Ateşin Tinçözümlemesi, (çev. Nail Bezel), 2. baskı, Ankara Öteki Ya-yınları.
• BOOKCHİN, Murray (1994), Özgürlüğün Ekolojisi, (çev. Alev Türker), İstanbul, Ayrıntı Yayınları. -(1996),Toplumsal Ekolojinin Felsefesi, (çev. Rahmi G. Öğdül), İstanbul, Kabalcı Yayınları.
• BRODWOOD, R. J. (1995), Tarih Öncesi İnsan, (çev. Bilgi Altınok), İstanbul, Arkeoloji ve Sanat Ya-yınları.
• BRONOWSKi, J. (1975), İnsanın Yücelişi, (çev. Filiz Ofluoğlu), İstanbul, Milliyet Yayınları.
• CAMBELL, Joseph (1992), İlkel Mitoloji / Tanrının Maskeleri, (çev. Kudret Emiroğlu), Ankara, İmge Yayınları.
• CEMAL, Mustafa (1996), Eşitlikçi Toplumlar, İstanbul, Belge Yayınları.
• CHİLDE, Gordon (1974), Tarihte Neler Oldu, (çev. A. Şenel- M. Tunçay), Ankara, Odak Yayınları.
• ÇAY, Abdulhaluk (1988),Türk Ergenekon Bayramı Nevruz, Ankara, Türk Kültürünü Arşt. Merk. Ya-yınları.
• DİAKOV, V. – KOVALEV S. (1977), İlkçağ Tarihi I, (çev. Özdemir İnce), Ankara, V Yayınları.
• ENGELS, Friedrich (1975), Doğanın Diyalektiği, (çev. Kenan Somer), İstanbul, Sol Yayınları.
• FRAİPONT, Charles; Primatlar, Hususile Homnidienlerde Dimağ Teşekkülü, (çev. N. Erdentuğ), AÜ- DTCFD, No: 18, Ankara 1941, (Ant. ve Etn. Serisi no: 23).
• FRAZER, James G. (1991), Altın Dal, Dinin ve Folklorun Kökeni I -II, (çev. Mehmet H. Doğan), İs-tanbul, Payel Yayınları.
• GÖZE, Ayferi (1980), Liberal, Marksist, Faşist ve Sosyal Devlet Sistemleri , 8. baskı, İstanbul, Beta Yayınları.
• GÜLEÇ, E. (1985), Homo Hobilis Konusuda Tartışmalar, Antropoloji, S. 12, (1980-1985), Ankara, s. 367-378.
• GÜNGÖR, Harun (1995), Önasya Kültürlerinde Yeniden Doğuş ve Türklerde Nevruz, Nevruz, (Haz. Sadık Tural), Ankara, s. 31- 36.
• GÜVENÇ, Bozkurt (1974), İnsan ve Kültür, 2. baskı, İstanbul, Remzi Kitabevi.
• HUİZİNGA, Johan (1995), Homo Ludens, (çev. Mehmet Ali Kılıçbay), İstanbul, Ayrıntı Yayınları.
• KAYA, V. (1993), Ateşin İnsanlığın Gelişmesinde Biyolojik ve Kültürel Etkisi, 1993 Yılı Anadolu Me-deniyetleri Müzesi Konferansları, Ankara.
• KOTTAK, C. P. (2001), Antropoloji/İinsan Çeşitliliğine Bir Bakış, (İlgili bölüm çev. Gülfem Uysal), Ankara, Ütopya Yayınları.
• KOYUNCU, Gufran (1992), Evrim, İstanbul, İz Yayıncılık.
• LEAKEY Richard – Roger Lewin (1997), Göl İnsanları, (çev. Füsun Baytok), Ankara, TÜBİTAK Ya-yınları.
• LEAKEY, R. (1998), İnsanın Kökeni, (çev. Sinem Gül), İstanbul, Varlık Yayınları. - (1998), Modern İnsanın Kökeni, (çev. Nazım Özüaydın), Ankara, TÜBİTAK Yayınları.
• MİTHEN, Steven (1999), Aklın Tarih Öncesi, (çev. İrem Kutluk) , Ankara, Dost Kitabevi.
• MORİN, Edgar (1985), Kaybolmuş Paradigma/İnsan Doğası, (çev. Mehmet Ali Kılıçbay), Ankara, Birey ve Toplum Yayınları.
• ÖZBEK, Metin (1979), İnsan ve Irk, İstanbul, Remzi Kitabevi.
• ÖZDEMİR, Serdar Deniz (2014), Anadolu Masallarında Su ve Ateş, (Yüsek Lisans Tezi), Fırat Ünv. Sosyal Bil Enst. Türk Dili ve Edb. Anabilim Dalı, Elazığ.
• READ, Herbert (1981), Sanat ve Toplum, (çev. S. Mülayim), Ankara Umran Yayınları.- (1960), Sanatın Anlamı, (çev. G. İnal – N. Asgari), Ankara, İş Bankası Yayınları.
• SAGAN, Carl (1986), Cennetin Ejderleri, (çev. Kayhan Şentin), 3. baskı, İstanbul E Yayınları.
• ŞAHİN, Tahir Erdoğan (2004), Tarihin Sınıflandırılması, Millî Eğitim -Üç Aylık Eğitim ve Sosyal Bi-limler Dergisi, Yıl: 31, S.161 /Kış 2004, Ankara, MEB Yayınları, s. 1- 17.- (2002), Son Buzul Çağı Sonrasında Toplumsal-Kültürel Farklılaşmalar ve Uygarlıkların Do-ğuşu, (Basılmamış Doktora Tezi), Malatya.
• ŞENEL, Alaeddin (1991), İlkel Topluluktan Uygar Topluma, 3. baskı, Ankara V Yayınları.
• ŞİMŞEK, Esma (2004), Yeniden Canlanma Bağlamında Nevruz, Abdurrahman Güzel’e Armağan, Ankara, s. 587-594.
• UHRİ, Ahmet (2003), Ateşin Kültür Tarihi, Ankara, Dost Kitabevi.
• WELLS, Calvin (1994), Sosyal Antropoloji Açısından İnsan ve Dünyası, (çev. Bozkurt Gü-venç), 3. Baskı,. İstanbul Remzi Kitabevi Yayınları.