Öz
Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun
veliahdı Fransuva Ferdinand on beşinci ve on altıncı kolordu generalleri,
zabıtları ve askerleri ile birlikte gerçekleştireceği askeri manevraların
icrası için 25 Haziran 1914’te Saraybosna’ya gitmiştir. Burada ahali tarafından
alkışlarla ve coşkuyla karşılanan Avusturya Arşidükü Veliaht Arşidük Fransuva
Ferdinand ile refikası 28 Haziran 1914 Pazar günü şereflerine icra edilecek resmikabulde
hazır bulunmak üzere Saraybosna belediye dairesine gittikleri sırada binmiş
oldukları otomobile bir bomba atılmıştır. Belediye’de icra edilen resm-i kabulden
sonra veliaht ile refikası ilk suikast esansında atılan bombadan yaralanan vali
Potiorek’in yaveri miralay Merizzi’yi hastahanede ziyaret etmek için tekrar
şehre giden yol üzerinden devam etmişlerdir. Arşidük’ün binmiş olduğu otomobil
Fransuva Jozef sokağına saptığı ikinci bir suikast gerçekleştirilmiştir.
Arşidük yüzünden, refikası arşidüşes ise karnından yaralanmış ve orada terk-i
hayat etmişlerdir.
Saraybosna’da
vukua gelen ve büyük bir elem ve endişeyle karşılanan bu cinayet siyasi idi.
Slav birliği için faaliyetlerde bulunan “Kara El” gizli örgütü; Gavrilo Princip
ve beraberindeki Nedjelko Čabrinović, Trifko Grabež , Muhamed Mehmedbašić, Vaso
Čubrilović, Cvijetko Popović ile birlikte gerçekleştireceği Saraybosna Suikastını
planlamıştır. Bosna-Saray ziyareti esnasında Avusturya Arşidükü ’ne yönelik
yapılacak olan bu Suikastın komplocuları 28 Haziran 1914 günü rıhtım boyunca
yerleştirilmiştir. Dünya tarihinde
günleri değiştiren bu günün aktörleri yani suikastçıları kimdir bu çalışmada
ele alınacaktır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Arşiv ve Süreli YayınlarHR.SYS. 1480/ 11, M.26.12.1911. Harb-i Umûmi Panaroması, Şehzadegan Hazreti Almanya Dar’ül Harbinde karargahda, Sayılar : 2 (gün/ay yok 1330/1914).İkdam, Cihad-ı Ekber Halife-i İslam Üçyüz Milyon Müslümanı Cihad-ı Ekbere Davet Ediyor, 13 Kasım 1914 (13 Teşrinisani 1914, 31 Teşrinievvel 1330).İkdam, Yirmiden Kırk Beşe Kadar Silah Başına Layiha-i Kanuniye, 4 Ağustos efrenci 1914. İkdam, Müsademeler Başladı, 28 Temmuz 1914.Peyam, Princip ve Gabrinovic, 1 Temmuz 1914.Peyam, Katiller Tehlikede, 30 Haziran 1914. Peyam, Katil Principin İfadatı, 3 Temmuz 1914.Peyam, Tevkifat ve Tahkikat 1 Temmuz 1914 .Peyam, Tafsilat-ı Matemme, 30 Haziran 1914.Peyam, Son Haberler Veliahd Fransuva Ferdinand ile Refikasının Feciye-i Katli, 29 HaziranPeyam, Son Haberler Bosna Saray, 29 Haziran 1914 (H.5 Şaban 1332, R.16 Haziran 1330)Peyam, Failler Pek Bi Perva? Son Haberler, 1 Temmuz 1914.Peyam, “Sırpların Aleyhinde Harekat”, 1 Temmuz 1914.Peyam, İpin Ucu Belgradda , 30 Haziran 1914.Peyam, Avusturya Veliahdı ve Refikasının Katli, 29 Haziran 1914 (H.5 Şaban 1332, R.16 Haziran 1330).Servet-i Fünun, Avusturya ve Macaristan veliahdı Arşidük Fransuva Ferdinand zevcesi Düşes Hohenberg, 2 Temmuz 1914 (19 Haziran 1330 8 Şaban 1332), Ek.Servet-i Fünun, Rusya ve İngiltere’den Çıkan Sesler, 12 Kasım 1914(30 T.evvel 1330- 23 Zilhicce 1332).Servet-i Fünun, Ahmed İhsan, Alman Baş Şansölyesi, 10 Aralık 1914 (27 T.sani 1330- 21 Muharrem 1333)Servet-i Fünun, Osmanlı Şehzadeleri Alman Ordugahında, 25 Kasım 1914 (13 T.sani 1330- 7 Muharrem 1333)Tanin, Son Havadis, 29 Haziran 1914(5 Şaban 1332, 16 Haziran 1330) .Tanin, Büyük Bir Cinayet-i Siyasiye Avusturya Veliahtı, 30 Haziran 1914 (17 Haziran 1330, 6 Şaban 1332).Tanin, Siyasiyat Yeni Bir Harpte Balkanlar Rusya’nın Vaziyyeti, 26 Temmuz 1914 (3 Ramazan 1332, 13 Temmuz 1330)Tanin, Siyasiyat Avusturya’nın Tasavvuratı, 29 Temmuz 1914 (6 Ramazan 1332, 16 Temmuz 1330).Josef Rietveld, 1914-1918 in Bildern / in pictures / en images / per immagini, IHBF, Wien 2013, s.23Tanin, Siyasat / Harb-i Hazırda Avusturya, 5 Eylül 1330 (28 Şevval 1332, 18 Eylül 1914)Tanin, Almanya – Fransa, 16 Ağustos 1914 (26 Ramazan 1332/ 5 Ağustos 1330).Tanin, Avusturya-Sırbistan, İlan-ı Harp, Avusturya’nın Muhtırası, 29 Temmuz 1914(6 Ramazan 1332, 16 Temmuz 1330)Tercüman-ı Hakikat, Almanlar Büyük Bir Galebe Kayd Ettiler, 16 Kanun-u Sani 1915.Tercüman-ı Hakikat, Fransızların Taarruzunun Hiçliği, 16 Kanun-u Sani 1915.Tercüman-ı Hakikat, Bir Amerikalının Beyanatı, 19 Kanunu Sani 1915.The New York Times Archives, Sarajevo Marking First Shot of World War I; ‘We Were Just Kids Then,’ Says One Who Took Part in Assassination Plot, Haziran 28, 1964.Tetkik EserlerANDERSON, Raymond H., 1914 Conspirator Recalls Sarajevo Assassination, The New York Times, Mayıs 27,1973.CASSELS, Lavender, The Archduke and the Assassin Sarajevo 28th 1914, Great Britain 1984.DEDIJER, Vladimir The Road To Sarajevo, Simon and Schuster, NY 1966.DIMOVA, Rozita Ethno-Baroque: Materiality, Aesthetics and Conflict in Modern-Day Macedonia, Berghahn Books, NY-Oxford 2013.DONNELLEY, Paul, Assassination!, Dataday Publishing, UK 2012.GÜNAYDIN M., “Arşidük Fransuva Ferdinand Suikasdı, 28 Haziran 1914”, Gazi Akademik Bakış Dergisi, Kış 2014, C.8, S.15, s.1-38.JACKSON, Paul, ‘Union or Death!’: Gavrilo Princip, Young Bosnia and the Role of ‘Sacred Time’ in the Dynamics of Nationalist Terrorism, Totalitarian Movements and Political Religions, (2006), 7:1, 45-65, DOI: 10.1080/14690760500477935KOLA, Paulin, The Search for Greater Albania, Hurst&Company, London 2003. REMAK, Joachim Sarajevo The Story of A political Murder,Criterion Books, New York, 1959.RIETVELD, Josef, 1914-1918 in Bildern /in pictures / en images / per immagini, IHBF, Wien 2013.SMITH, David James One Morning In Sarajevo 28 June 1914,Phoenix, London 2009.TÜRKMEN, Zekeriya, SAREN Müdürü’nün Açış Konuşması, 1914’ten 2014’e 100’üncü Yılında Birinci Dünya Savaşı’nı Anlamak Uluslararası Sempozyumu, İstanbul, 20-21 Kasım 2014, Harp Akademileri Basımevi.VILLIERS Peter, Gavrilo Princip The Assassin Who Started the First World War, Fawler Press, England 2010.
- E-kaynaklarNews from Elsewhere, Serbia: Belgrade's monument to Franz Ferdinand assassin, URL: https://www.bbc.com/news/blogs-news-from-elsewhere-33048005, E.T. 01.11.2019.Professor, Minister, Assasin:The Fascinating Life of Dr. Vaso Čubrilović, URL: https://www.wessexscene.co.uk/features/2018/11/11/professor-minister-assassin-the-fascinating-life-of-dr-vaso-Čubrilović/, E.T. 25.10.2019.Vaso Čubrilović, URL:https://spartacus-educational.com/FWWČubrilovićV.htm, E.T. 25.10.2019.Üç İmparatorun İttifakı, URL: http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Drei_Kaiser_Bund.jpg, 19.10.2016.Narodna Odbrana Serbian Nationalist Organization, URL: https://www.britannica.com/topic/Narodna-Odbrana. E.T. 8.11.2019
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Tarih |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Ocak 2020 |
| Gönderilme Tarihi | 11 Kasım 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Cilt: 30 Sayı: 1 |
